Ai là người phát minh ra vaccine covid 19
|
Trên mạng xã hội đăng tải nhiều thông tin về giáo sư người Anh Sarah Gilbert với lời cảm ơn sâu sắc. Bà là “mẹ đẻ” của vaccine AstraZeneca đang được bán với giá chưa đến 3 USD/liều nhằm giúp các nước đang phát triển và nước nghèo có thể tiếp cận vaccine ngừa COVID-19.  Nhà khoa học Sarah Gilbert - “mẹ đẻ” của vaccine ngừa COVID-19 AstraZeneca Cuộc chạy đua với virus, không phải với các nhà phát triển vaccine COVID-19 khác Vào tháng 1/2020, nhóm của nhà khoa học Gilbert tại Viện Oxford"s Jenner đang chế tạo vaccine virus Ebola. Nhưng tâm trí của Gilbert lúc đó - và của hầu hết mọi người trong cộng đồng vaccine - đều hướng về loại coronavirus mới đang lan truyền nhanh chóng ở Trung Quốc. Một ngày sau khi các nhà khoa học Trung Quốc công bố trình tự gen của COVID-19, Gilbert đã hướng dẫn nhóm của mình quay sang nghiên cứu vaccine coronavirus. Gilbert, sẽ tròn 59 tuổi vào tháng Tám này, là người làm việc chăm chỉ nhất trong nhóm. Báo thức của bà ấy luôn kêu lên vào lúc 4 giờ sáng và bà làm việc từ lúc đó cho đến tối muộn. “Đó là công việc khó khăn và hiện tại vẫn vậy, nhưng đó là công việc khó khăn để làm một điều gì đó thực sự quan trọng” – nhà khoa học Glibert từng chia sẻ với báo Observer (Anh). “Chúng tôi có một số lượng lớn những người đã làm việc thực sự, thực sự chăm chỉ trong rất nhiều giờ, ngày này qua ngày khác. Liên tục không ngừng. Nhưng chúng tôi biết điều đó có thể giúp ích rất nhiều người nên đã cùng nhau nỗ lực” – bà Gilbert nói thêm. Quả thật, mọi khó khăn đã được đền đáp. Vaccine đã phát huy tác dụng. Bà Gilbert và trường đại học Oxford đã hợp tác với hãng dược AstraZeneca để sản xuất vaccine trên quy mô lớn, với điều kiện vaccine sẽ được bán trên cơ sở phi lợi nhuận. “Ngay từ đầu, chúng tôi coi đây là một cuộc chạy đua với virus chứ không phải một cuộc chạy đua với các nhà phát triển vaccine khác. Chúng tôi là trường đại học và chúng tôi không làm việc này để kiếm tiền”, hãng tin BBC (Anh) dẫn lời bà Gilber. Vaccine AstraZeneca hiện được bán trên cơ sở phi lợi nhuận Hiện vaccine AstraZeneca có giá chưa đến 3 USD/liều, trong khi giá của vaccine Sinopharm là khoảng 13,6 USD/liều hay Moderna khoảng 33 USD/liều. Bà Gilbert sinh vào tháng 4/1962 tại Kettering, nước Anh. Cha bà làm việc trong lĩnh vực kinh doanh giày và mẹ là giáo viên tiếng Anh. Bà Gilbert lấy bằng cử nhân ngành sinh học tại Đại học East Anglia rồi tiếp tục học tiến sĩ hóa sinh chuyên ngành di truyền học tại Đại học Hull. Lúc đó, bà nhận ra rằng mình không thích chuyên ngành đã chọn và có ý định từ bỏ. Tuy nhiên, bà vẫn tiếp tục theo đuổi việc học của mình. Sau khi hoàn thành chương trình tiến sĩ, bà làm việc tại trung tâm nghiên cứu bia và tập trung vào cách kiểm soát men bia rồi mới chuyển sang làm việc trong lĩnh vực liên quan đến sức khoẻ con người. Bà Gilbert chưa từng có ý định trở thành một chuyên gia về vaccine. Tuy vậy, vào năm 1994, bà đã đến Đại học Oxford để làm việc với giáo sư Adrian Hill, Giám đốc Viện Jenner về nghiên cứu về ký sinh trùng sốt rét (plasmodium). Bà Gilbert nhanh chóng bắt tay vào nghiên cứu vaccine thử nghiệm, bắt đầu với loại vaccine kích thích tế bào bạch cầu để chống lại bệnh sốt rét, sau đó là vaccine cúm “phổ thông”. Sự nghiệp khoa học của bà Gilbert gián đoạn vào năm 1998, khi bà sinh ba con, 2 gái và một trai. “Tiền đưa chúng đi nhà trẻ còn nhiều hơn thu nhập của tôi lúc đó” - bà Gilbert chia sẻ. Sau đó, chồng bà, nhà khoa học Rob Blundell, đã hy sinh sự nghiệp để chăm sóc con cái. Hiện các con của bà Gilber đều chọn ngành hóa sinh. Hai con gái là Caitlin và Susannah, theo học tại Oxford và con trai bà, Freddie, là sinh viên Đại học Bath. Nhà khoa học "giàu có" Giáo sư Sarah Gilber và giáo sư Adrian Hill (trái, ảnh) tại phòng nghiên cứu trường Đại học Oxford, Anh Bà Gilber từng trả lời báo The Star (Malaysia) rằng: “Là người đã phát minh ra loại vaccine này, tôi có thể kiếm được một khoản lợi nhuận khổng lồ. Nhưng tôi từ chối nhận bằng sáng chế vaccine. Tôi không muốn độc quyền sáng chế vì tôi muốn chia sẻ công nghệ này để mọi người có thể sản xuất vaccine”. Nhà khoa học Sarah Gilbert và búp bê Barbie phiên bản chính bà Báo The Guardian (Anh), ngày 26/8 đưa tin giáo sư Sarah Gilbert được định mức lương hơn 20 triệu bảng Anh khi công ty công nghệ sinh học do cô đồng sáng lập chuẩn bị có mặt trên thị trường chứng khoán ở Mỹ. Bà Gilbert, sở hữu 5,2% cổ phần của Vaccitech, một công ty con của Đại học Oxford sở hữu công nghệ sinh học đằng sau vaccine AstraZeneca và những loại thuốc khác dành cho Mers, viêm gan B, virus gây bệnh zona và một loạt bệnh ung thư. Trong giải đấu quần vợt Wimbledon mới đây, cả khán đài đã đứng dậy vỗ tay cảm ơn, khi khán giả vô tình phát hiện ra sự có mặt của Người mẹ vĩ đại 3 con này, vì những cống hiến to lớn cho khoa học và bởi tấm lòng nhân hậu với cộng đồng. Theo SK&ĐS
Con người đã được hưởng lợi từ vắc-xin trong hơn hai thế kỷ. Tuy nhiên, con đường đến với vắc-xin hiệu quả thật không hề dễ dàng. Vắc-xin đầu tiên trên thế giới của Edward Jenner cho bệnh đậu mùa vào những năm 1790. Cách đây hơn một thế kỷ, tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh ở Hoa Kỳ là 20% và tỷ lệ tử vong ở trẻ em trước năm tuổi là 20%. Theo thống kê các bệnh truyền nhiễm như: Sởi, bạch hầu, đậu mùa và ho gà đứng đầu danh sách những kẻ giết chết trẻ em. Vắc xin xuất hiện và 2 triệu người đã được cứu, vi khuẩn đã bị dừng lại trước khi nó có thể có cơ hội tàn phá. Các bệnh truyền nhiễm là nguyên nhân chính gây ra tử vong ở trẻ em Edward Jenner, một bác sĩ sống ở Berkeley (Gloucestershire)- Anh quốc. Vào năm 1796 khi ông lấy mủ từ một vết thương đậu mùa để tiêm cho một cậu bé tám tuổi, James Phipps. Dựa trên mười hai thí nghiệm như vậy và mười sáu lịch sử trường hợp bổ sung mà ông đã thu thập được từ những năm 1770, Jenner đã xuất bản một văn bản kinh điển trong biên niên sử của y học: Điều tra về Nguyên nhân và Tác dụng của Variola Vaccine. Việc lấy vi trùng từ động vật mắc bệnh và làm cho vi rút yếu sau đó tiêm vào cơ thể người qua đường máu được Jenner gọi là vaccination. Theo ông, khi loại vi khuẩn bị suy yếu được tiêm vào người, cơ thể sẽ tự phát sinh ra một yếu tố kháng lại bệnh đó. Vì thế, những người đã được tiêm sẽ không mắc bệnh đậu mùa nữa. Ông không những áp dụng phương pháp này cho cậu bé James Phipps mà còn áp dụng ngay trên cả chính con trai ông. Ông khẳng định rằng, bệnh thủy đậu bảo vệ con người khỏi sự lây nhiễm bệnh đậu mùa và đặt nền móng cho vắc-xin hiện đại. Khám phá của Jenner phụ thuộc rất nhiều vào kiến thức về phong tục tập quán của cộng đồng nông nghiệp địa phương và nhận thức rằng những người vắt sữa bị nhiễm bệnh đậu mùa, có thể nhìn thấy như mụn mủ trên tay hoặc cẳng tay, miễn dịch với những đợt dịch đậu mùa tiếp theo xảy ra ở khu vực. Bệnh đậu mùa làm xuất hiện những mụn mủ trên da tay người vắt sữa Hơn nữa, Jenner đã áp dụng các phương pháp quan sát và thử nghiệm khoa học. Cuối cùng thực hiện một trong những thử nghiệm lâm sàng đầu tiên trên thế giới. Do đó, ông đã có thể đưa ra một giải pháp thay thế cho sự thay đổi (việc truyền mủ có kiểm soát từ tổn thương đậu mùa hoạt động của một người sang cánh tay của người khác, thường là tiêm dưới da), đã được thực hiện ở châu Á từ những năm 1600 và ở châu Âu và châu Mỹ thuộc địa đầu những năm 1700. Việc thực hành tiêm chủng có từ hàng trăm năm trước. Các nhà sư Phật giáo đã uống nọc độc của rắn để tạo ra khả năng miễn dịch đối với vết rắn cắn và biến đổi (bôi một vết rách da bằng đậu đũa để tạo ra khả năng miễn dịch đối với bệnh đậu mùa) đã được thực hiện ở Trung Quốc vào thế kỷ 17. Edward Jenner được coi là người sáng lập vắc-xin ở phương Tây vào năm 1796, sau khi ông tiêm cho một cậu bé 13 tuổi bị nhiễm virus vaccinia (đậu bò) và chứng minh khả năng miễn dịch đối với bệnh đậu mùa. Năm 1798, vắc-xin đậu mùa đầu tiên được phát triển. Trong thế kỷ 18 và 19, việc thực hiện một cách có hệ thống việc tiêm chủng bệnh đậu mùa hàng loạt đã lên đến đỉnh điểm trong việc xóa sổ toàn cầu vào năm 1979. Các thí nghiệm của Louis Pasteur đã dẫn đầu sự phát triển của vắc-xin dịch tả sống và vắc-xin bệnh than bất hoạt ở người (lần lượt là 1897 và 1904). Vắc-xin bệnh dịch hạch cũng được phát minh vào cuối thế kỷ 19. Giữa năm 1890 và 1950, sự phát triển vắc-xin vi khuẩn tăng sinh, bao gồm vacxin Bacillus-Calmette-Guerin (BCG), vẫn còn được sử dụng cho đến ngày nay. Năm 1923, Alexander Glenny đã hoàn thiện một phương pháp làm bất hoạt độc tố uốn ván bằng formaldehyde. Phương pháp tương tự đã được sử dụng để phát triển vắc-xin phòng bệnh bạch hầu vào năm 1926. Việc phát triển vắc-xin ho gà mất nhiều thời gian hơn, với vắc-xin toàn tế bào lần đầu tiên được cấp phép sử dụng ở Mỹ vào năm 1948. Vắc xin ho gà được cấp phép sử dụng lần đầu năm 1948 tại Mỹ Các phương pháp nuôi cấy mô virus được phát triển từ năm 1950-1985 và dẫn đến sự ra đời của vắc-xin bại liệt Salk (bất hoạt) và vắc-xin bại liệt Sabin (uống giảm độc lực sống). Hiện nay, tiêm chủng bại liệt hàng loạt đã loại trừ được căn bệnh này từ nhiều khu vực trên thế giới. Các chủng sởi, quai bị và rubella suy yếu đã được phát triển để đưa vào vắc-xin. Sởi hiện là mục tiêu có thể tiếp theo để loại trừ thông qua tiêm chủng. Hai thập kỷ qua đã chứng kiến ứng dụng của di truyền phân tử và những hiểu biết ngày càng tăng của nó về miễn dịch học, vi sinh học và genomics áp dụng cho vắc-xin. Thành công hiện tại bao gồm phát triển vắc-xin viêm gan B tái tổ hợp, vắc-xin ho gà gây phản ứng ít và các kỹ thuật mới để sản xuất vắc-xin cúm mùa. Di truyền học phân tử đặt bối cảnh cho một tương lai tươi sáng của vắc-xin, bao gồm phát triển các hệ thống phân phối vắc-xin mới (ví dụ vắc-xin DNA, vectơ virus, vắc-xin thực vật và thuốc bôi), thuốc bổ trợ mới, phát triển vắc-xin phòng bệnh lao hiệu quả hơn. (CMV), virus herpes simplex (HSV), virus hợp bào hô hấp (RSV), bệnh tụ cầu, bệnh liên cầu khuẩn, cúm đại dịch, shigella, HIV và bệnh sán máng. Hiện nay, tại bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang cung cấp dịch vụ tiêm phòng nói chung cho mọi đối tượng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để được giảm ngay 20% phí khám bệnh lần đầu trên toàn hệ thống Vinmec (áp dụng từ 1/8 - 30/9/2022). Quý khách cũng có thể quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn tư vấn từ xa qua video với các bác sĩ Vinmec mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng. Bài viết tham khảo nguồn: healthaffairs.org
XEM THÊM: |
