Giai đoạn “vị thành niên”
Chó con thường bước vào giai đoạn “vị thành niên” khi chúng khoảng 10 tuần tuổi và thời kỳ này kéo dài cho tới lúc chúng có dấu hiệu dậy thì hay những thay đổi về mặt giới tính. Cũng trong quãng thời gian này, cún bắt đầu nhận thức được những hậu quả do hành vi của mình gây ra và xác định được cách cư xử đúng mực với từng hoàn cảnh nhất định.
Cún yêu ở độ tuổi này thường tỏ ra cực kì tò mò, nhiều lúc bướng bỉnh khiến bạn phát cáu và đôi khi lại còn bộc lộ tình cảm rất nhiệt tình nữa. Chính vì thế trong thời gian này, nếu bạn định dạy cún con điều gì, đừng ngại thử sức. Đây chính là thời điểm lý tưởng để bạn bắt đầu huấn luyện cún con.
Phần lớn thời gian thức giấc cún con dành để hoạt động. Điều này không chỉ mang đến niềm vui mà còn là những bài tập luyện cần có cho cuộc sống của mỗi chú chó. Ở giai đoạn này, cún con sẽ học hỏi thêm nhiều những hoạt động của loài chó như chạy, rượt đuổi, gãi, cắn hay chiến đấu. Ngoài ra, qua việc giao tiếp với chó mẹ và anh chị em trong lứa, cún sẽ học được thêm về những kỹ năng xã hội hay giao tiếp của chúng. Cún sẽ bắt đầu phải kiềm chế cắn nhau cũng như học hỏi thêm về những ngôn ngữ cơ thể của đồng loại. Qua việc chơi đùa, chúng được rèn luyện những biểu hiện ngoan ngoãn, phục tùng và chuẩn bị bước vào cuộc sống.
Từ 10 – 16 tuần tuổi: Những “thanh niên chểnh mảng”
Giai đoạn này là lúc mà cún sẽ có những biểu hiện trái khoáy và có thể kéo dài trong vài ngày hoặc vài tuần. Những chú cún dường như luôn thử thách người chủ của mình, đôi lúc thì giả vờ “quên” những huấn luyện chúng đã được học và có khi lại hành động như thể một thiếu niên nổi loạn.
Một số cún sẽ có những hành vi này khi chúng mọc răng. Chó con thường rụng răng sữa vào khoảng 3 tháng tuổi. Lúc này chúng có thể trải qua những cảm giác khó chịu bởi răng vĩnh viễn nhú lên và cún con có xu hướng gặm nhấm nhiều hơn hoặc nhai bất cứ thứ gì chúng có để làm giảm cơn đau.
Những hành vi ngỗ nghịch của cún trong thời kỳ này cũng có thể do chịu ảnh hưởng của hóc-môn. Không giống như nhiều loài khác, mức độ testosterone [hóc-môn giống đực] của một chú cún đực khi chúng 4 – 10 tháng tuổi có thể cao gấp 5 lần thời kỳ trưởng thành. Đó là lý do vì sao chó trưởng thành coi chúng là những “vị thành niên” và cần phải “học” cách thức của loài cún. Những điều học được chắc chắn sẽ giúp làm giảm các hành vi trái ngược của cún con cũng như sẽ dạy cho chúng những thái độ, cư xử đúng đắn trước khi quá lớn.
Tuy nhiên, ngay cả với những cún con đã được triệt sản từ trước thì trong giai đoạn này có thể cún vẫn có những thái độ trái ngược như vậy. Do đó, dù những người chủ đã thực hiện đúng mọi thứ cần làm, thì vẫn có thể phải trải qua giai đoạn khó khăn, gây nhiều bực bội này. Những lúc như vậy, bạn đành phải an ủi mình, sau đó kiểm soát chúng chặt hơn, thực hiện những chế độ đầy đủ, phù hợp hơn, kiên nhẫn huấn luyện nhẹ nhàng và tự nói với bản thân: “Chúng chỉ đang thử thách mình, rồi mọi chuyện sẽ tốt thôi”. Bởi vì giai đoạn này phải diễn ra như vậy.
Từ bốn đến sáu tháng tuổi
Trong giai đoạn này cún con sẽ lớn nhanh đến nỗi bạn có thể thấy được những thay đổi của chúng hàng ngày. Đây không chỉ là lúc cún thách thức bạn mà còn là thời điểm chúng muốn chứng tỏ vị trí của mình so với những thú cưng khác. Một vài cuộc cãi vã ầm ĩ hoặc những chiến đấu trong lúc chơi đùa có thể xảy ra. Đó dường như là quy luật của loài chó để những con vật lớn tuổi dạy cho cún con biết về những giới hạn. Đây là một điều bình thường và nghe thì có vẻ đáng sợ hơn thực tế.
Thực chất, mức độ testosterone của một chú cún đực chưa triệt sản sẽ tăng khi chúng được khoảng 4 tới 5 tháng tuổi. Đây được xem như là một cách để các chú chó lớn nhận biết những chú cún vẫn còn nhỏ nhưng cơ thể đã khá phổng phao và đây là lúc chúng phải học cách cư xử như những đàn anh.
Trong khoảng thời gian này, cún con còn có thể trải qua thời kỳ hay lo lắng, sợ hãi. Vấn đề này thậm chí có thể kéo dài đến cả tháng, đặc biệt ở những giống chó lớn. Đây là một vấn đề khá bình thường và không có gì đáng lo ngại cả. Thường thì nỗi lo sợ sẽ tương ứng với tốc độ tăng trưởng của cún. Bạn có thể sẽ chứng kiến một số hành vi của cún như tỏ ra hung hãn một cách vô lí hay cứ giữ khư khư những món đồ chơi lạc vào khu vực của mình. Lúc này, chỉ cần đảm bảo rằng bạn sẽ không chú ý nhiều tới những hành động do lo lắng đó của cún con và biết cách nói chuyện với chúng. Thay vì lo lắng tới những nguy cơ có thể xảy ra, những lúc như vậy, bạn nên tỏ ra tảng lờ chúng. Hãy giúp cún con tạo ra sự tự tin cho mình trong quá trình tập luyện để chúng sẽ không gặp những vấn đề khó khăn khác nữa sau giai đoạn phát triển này.
Tuổi vị thành niên: Từ sáu tới mười hai tháng tuổi
Hầu hết cún con của bạn sẽ dừng phát triển chiều cao sau giai đoạn này nhưng chúng sẽ vẫn tiếp tục tăng trọng lượng cơ thể. Bộ lông của chúng cũng bắt đầu được thay thế bởi lớp lông của chó trưởng thành.
Trong khi loài người, khi ở độ tuổi này vẫn còn đầy non nớt và cảm tính, thì những chú cún đực đã bắt đầu biết đánh dấu lãnh thổ của mình bằng nước tiểu. Khi cún đực được khoảng 10 tháng tuổi, mức độ hóc-môn testosterone trong chúng tăng cao hơn gấp 5 – 7 lần so với giai đoạn trưởng thành và sẽ giảm dần tới mức của một chú chó trưởng thành vào lúc được 18 tháng tuổi. Điều này ra hiệu cho những chú chó trưởng thành biết đã đến lúc chúng cần cảnh giác hơn với chó mới lớn và vì vậy giữa chúng sẽ có nhiều cuộc ẩu đả hơn. Thời gian chó cái động dục sớm nhất phải là khi chúng được 5 – 6 tháng tuổi, trong khi chó đực đã bắt đầu có dấu hiệu từ giai đoạn này.
Chó con trong độ tuổi này dường như luôn có mức năng lượng cao và chúng khá giỏi trong những trò chơi hoặc luyện tập có tổ chức. Việc huấn luyện và tiếp tục cho cún hòa nhập xã hội là yêu cầu cần thiết để đảm bảo cún yêu của bạn sẽ biết cách cư xử lịch sự với những chú chó hoặc những thú cưng khác và cả con người, bao gồm trẻ em lẫn người lạ.
Bước vào giai đoạn trưởng thành xã hội: trong khoảng từ 1 - 2 năm tuổi
Tùy thuộc vào từng giống chó, cún cưng của bạn sẽ đạt thể trạng trưởng thành ở độ tuổi này. Những giống chó nhỏ đạt mức trưởng thành sớm hơn so với những giống lớn. Sự trưởng thành trong những kỹ năng xã hội thì còn tùy thuộc vào trải nghiệm của cún với những thú cưng khác. Việc hòa nhập xã hội và huấn luyện cho cún vẫn tiếp tục trong suốt thời gian sau này, bởi vì luôn có những điều mới mẻ cún cần học hỏi hoặc kể cả những bài học cũ cũng luôn cần ôn tập và luyện lại. Sau cùng, sự vui vẻ của cún yêu trong một, hai năm đầu đời có thể giúp dự đoán về những năm ngập tràn tình yêu sắp tới.