Dị ứng sữa là một phản ứng bất thường của hệ thống miễn dịch của cơ thể đối với sữa và các sản phẩm có chứa sữa. Đây là một trong những dị ứng thực phẩm phổ biến nhất ở trẻ em. Sữa bò là nguyên nhân thông thường gây dị ứng sữa, nhưng sữa từ cừu, dê, trâu và các động vật có vú khác cũng có thể gây ra phản ứng.
Phản ứng dị ứng thường xảy ra ngay sau khi bạn hoặc con bạn uống sữa. Các dấu hiệu và triệu chứng của dị ứng sữa từ nhẹ đến nặng và có thể thở khò khè, nôn mửa, nổi mề đay và các vấn đề về tiêu hóa. Dị ứng sữa cũng có thể gây ra sốc phản vệ - một phản ứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.
Các triệu chứng dị ứng sữa, khác nhau ở mỗi người, xảy ra vài phút đến vài giờ sau khi bạn hoặc con bạn uống sữa hoặc ăn các sản phẩm từ sữa.
Các dấu hiệu và triệu chứng tức thì của dị ứng sữa có thể bao gồm:
- Nổi mề đay
- Thở khò khè
- Cảm giác ngứa hoặc ngứa ran quanh môi hoặc miệng
- Sưng môi, lưỡi hoặc cổ họng
- Ho hoặc khó thở
- Nôn mửa
Các dấu hiệu và triệu chứng có thể xuất hiện chậm hơn bao gồm:
- Phân lỏng hoặc tiêu chảy, có thể có máu
- Đau quặn bụng
- Sổ mũi
- Viêm kết mạc
- Colic ở trẻ sơ sinh
Dị ứng sữa khác với không dung nạp sữa?
Dị ứng sữa thực sự khác với không dung nạp đạm sữa và không dung nạp đường lactose. Không giống như dị ứng sữa, không dung nạp sữa không liên quan đến hệ thống miễn dịch. Không dung nạp sữa cần điều trị khác với dị ứng sữa thật.
Các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của chứng không dung nạp protein sữa hoặc không dung nạp đường lactose bao gồm các vấn đề về tiêu hóa, chẳng hạn như đầy hơi, hoặc tiêu chảy, sau khi uống sữa hoặc các sản phẩm có chứa sữa.
Sốc phản vệ
Dị ứng sữa có thể gây ra sốc phản vệ, một phản ứng đe dọa tính mạng làm co thắt đường thở và có thể gây tắc thở. Sữa là thực phẩm phổ biến thứ ba - sau đậu phộng và các loại hạt cây - gây sốc phản vệ.
Nếu bạn hoặc con bạn có phản ứng với sữa, hãy nói với bác sĩ của bạn, bất kể phản ứng nhẹ như thế nào. Các xét nghiệm có thể giúp xác nhận tình trạng dị ứng sữa, do đó bạn có thể tránh được các phản ứng có thể xảy ra ảnh hưởng đến tính mạng của trẻ
Sốc phản vệ là một trường hợp cấp cứu y tế và cần được điều trị cấp cứu kịp thời. Các dấu hiệu và triệu chứng bắt đầu ngay sau khi uống sữa và có thể bao gồm:
- Co thắt đường thở, bao gồm cả cổ họng sưng tấy gây khó thở
- Đỏ bừng mặt
- Ngứa
- Sốc, tụt huyết áp rõ rệt
Đi khám bác sĩ hoặc chuyên gia dị ứng nếu bạn hoặc con bạn gặp phải các triệu chứng dị ứng sữa ngay sau khi uống sữa. Nếu có thể, hãy đến gặp bác sĩ trong thời gian xảy ra phản ứng dị ứng để giúp bác sĩ chẩn đoán. Tìm biện pháp điều trị cấp cứu nếu bạn hoặc con bạn có các dấu hiệu hoặc triệu chứng của sốc phản vệ.
Ước tính có từ 10 - 30% trẻ từ giai đoạn sơ sinh đến 1 tuổi bị dị ứng với sữa bột công thức. Từ 1 tuổi trở lên tình trạng trẻ dị ứng với sữa công thức sẽ giảm xuống dần, và khi trẻ từ 3 tuổi trở lên thì có đến 75% trẻ không còn bị dị ứng với sữa. Tuy nhiên vẫn có một số trường hợp trẻ sẽ bị dị ứng với sữa suốt đời.
Cho đến hiện nay, các nhà khoa học vẫn chưa tìm được nguyên nhân chính xác vì sao trẻ bị dị ứng sữa công thức. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu y khoa cho thấy trẻ bị dị ứng sữa công thức có thể là do di truyền từ cha mẹ. Nếu mẹ hoặc cha đã từng dị ứng với sữa bột lúc còn nhỏ thì có khoảng 50 - 80% cơ hội trẻ cũng thừa hưởng những biểu hiện tương tự.
Ngoài ra, cách xuất hiện các bệnh dị ứng còn phụ thuộc vào cơ địa, môi trường sống và chế độ ăn uống hàng ngày của trẻ. Các biểu hiện dị ứng sữa ở trẻ thường là tổng hợp của nhiều triệu chứng và các triệu chứng này sẽ tăng lên nếu trẻ vẫn tiếp tục được dùng loại sữa gây dị ứng.
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển dị ứng sữa:
- Các dị ứng khác. Nhiều trẻ dị ứng với sữa cũng có các dị ứng khác. Dị ứng sữa có thể phát triển trước các dị ứng khác.
- Viêm da dị ứng. Trẻ em bị viêm da dị ứng - một bệnh viêm da mãn tính, phổ biến - có nhiều khả năng bị dị ứng thực phẩm.
- Tiền sử gia đình. Nguy cơ dị ứng thực phẩm của một người tăng lên nếu một hoặc cả cha và mẹ bị dị ứng thực phẩm hoặc một loại dị ứng hoặc bệnh dị ứng khác - chẳng hạn như, hen suyễn, phát ban hoặc chàm.
- Tuổi tác. Dị ứng sữa phổ biến hơn ở trẻ em. Khi trẻ lớn lên, hệ tiêu hóa của trẻ trưởng thành và cơ thể trẻ ít có khả năng phản ứng với sữa hơn.
Các biến chứng
Trẻ bị dị ứng với sữa có nhiều khả năng mắc một số vấn đề sức khỏe khác, bao gồm:
- Dị ứng với các loại thực phẩm khác - chẳng hạn như trứng, đậu nành, đậu phộng hoặc thậm chí thịt bò
- Dị ứng phổ biến đối với lông thú cưng, mạt bụi, phấn hoa cỏ và các chất khác
Khi thực phẩm là nguyên nhân của dị ứng thì không dễ dàng để xác định đúng chính xác loại nào gây ra triệu chứng đó. Nếu con của bạn có khả năng dị ứng sữa thì bác sĩ nên:
Hỏi kỹ càng về tiền sử của bé và gia đình về các vấn đề dị ứng đặc biệt là dị ứng sữa
Hỏi chi tiết các câu hỏi về các dấu hiệu và triệu chứng
Thăm khám lâm sàng đầy đủ
Loại sữa hay thực phẩm chứa sữa mà con bạn đã ăn
Một số xét nghiệm có thể được khuyến cáo cho con bạn như:
-
- Test lẩy da
- Xét nghiệm nồng độ kháng thể IgE đặc hiệu trong máu.
Nếu thăm khám lâm sàng và xét nghiệm không thể kết luận việc con bạn có dị ứng với sữa không thì test thử đường uống được đưa ra. Test này phải được thực hiện ở bệnh viện.
Cách duy nhất để ngăn ngừa phản ứng dị ứng là tránh sữa và protein từ sữa. Điều này có thể khó khăn vì sữa là thành phần phổ biến trong nhiều loại thực phẩm. Ngoài ra, một số người bị dị ứng sữa có thể dung nạp sữa ở một số dạng, chẳng hạn như sữa đun nóng trong bánh nướng hoặc trong một số thực phẩm chế biến, chẳng hạn như sữa chua.
Điều trị các triệu chứng của dị ứng hay phản vệ nếu có.
Thuốc điều trị các triệu chứng dị ứng và phản vệ nếu có:
Thuốc kháng histamine
Thuốc Epinephrine
Sử dụng sữa thay thế sữa mẹ hoặc sữa công thức khi có chỉ định: Sữa đạm thủy phân hoàn toàn; sữa axit amin.
Không có cách nào chắc chắn để ngăn ngừa dị ứng thực phẩm, nhưng bạn có thể ngăn ngừa các phản ứng bằng cách tránh thực phẩm gây ra dị ứng, cha mẹ có thể cân nhắc một số loại sữa công thức áp dụng công nghệ mới: Sữa thủy phân chất đạm [protein] một phần hoặc toàn phần để phù hợp với cơ thể của trẻ nhỏ.
Các lựa chọn thay thế sữa cho trẻ sơ sinh
Ở những trẻ bị dị ứng với sữa, cho con bú và sử dụng sữa công thức ít gây dị ứng có thể ngăn ngừa các phản ứng dị ứng.
- Cho trẻ bú sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh của bạn. Nên cho trẻ bú mẹ càng lâu càng tốt, đặc biệt nếu trẻ sơ sinh của bạn có nguy cơ cao bị dị ứng sữa.
- Sữa công thức ít gây dị ứng được sản xuất bằng cách sử dụng các enzym để phân hủy [thủy phân] protein sữa, chẳng hạn như casein hoặc whey. Quá trình xử lý tiếp theo có thể bao gồm nhiệt và lọc. Tùy thuộc vào mức độ chế biến của chúng, các sản phẩm được phân loại là thủy phân một phần hoặc toàn bộ. Hoặc chúng cũng có thể được gọi là công thức nguyên tố.
Một số công thức ít gây dị ứng không phải là sữa, mà thay vào đó chứa các axit amin. Bên cạnh các sản phẩm được thủy phân rộng rãi, các công thức dựa trên axit amin ít có khả năng gây ra phản ứng dị ứng nhất.
- Sữa công thức làm từ đậu nành dựa trên protein đậu nành thay vì sữa. Sữa công thức từ đậu nành được bổ sung để hoàn thiện về mặt dinh dưỡng - nhưng thật không may, một số trẻ bị dị ứng sữa cũng bị dị ứng với đậu nành.
Nếu bạn đang cho con bú và con bạn bị dị ứng với sữa, các protein sữa bò truyền qua sữa mẹ của bạn có thể gây ra phản ứng dị ứng. Bạn có thể cần phải loại trừ khỏi chế độ ăn uống của mình tất cả các sản phẩm có chứa sữa. Nói chuyện với bác sĩ của bạn nếu bạn biết - hoặc nghi ngờ - rằng con bạn bị dị ứng sữa và xuất hiện các dấu hiệu và triệu chứng dị ứng sau khi cho con bú.
Nếu bạn hoặc con bạn đang ăn kiêng không có sữa, bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng có thể giúp bạn lập kế hoạch cho các bữa ăn cân bằng dinh dưỡng. Bạn hoặc con bạn có thể cần phải uống bổ sung để thay thế canxi và các chất dinh dưỡng có trong sữa, chẳng hạn như vitamin D và riboflavin.
- Chuẩn bị cuộc hẹn trước khi gặp bác sĩ
Các triệu chứng dị ứng khi con tiếp xúc với sữa là từ khi nào?
Mô tả rõ ràng các triệu chứng?
Có phải nó luôn xảy ra khi bạn cho con sử dụng sữa hay các chế phẩm có chứa sữa?
Các triệu chứng xuất hiện bao lâu sau khi tiếp xúc với sữa?
Có cách nào làm hạn chế, cải thiện các triệu chứng hay không?
Có ai trong gia đình có tình trạng dị ứng sữa hay không?
- Mong đợi phản hồi của bạn từ bác sĩ
Liệu con bạn bị dị ứng sữa hay bất dung nạp lactose?
Có test nào nhằm xác định dị ứng sữa hay không? Cần chuẩn bị test như thế nào?
Tiến triển của dị ứng này?
Có điều trị được hay không?
Mẹ và bé sẽ phải kiêng những gì? Làm sao khi bé bước vào độ tuổi ăn dặm?
Làm sao để biết thực phẩm đó có đạm sữa bò hay không?
Có cần nói với những người chăm sóc trẻ ở nhà hay ở trường về tình trạng dị ứng của con?
Tìm hiểu kiến thức về dị ứng sữa ở đâu?