Cách trị áp xe

Nhiều ca áp xe vú nặng, nguy cơ gây nhiễm trùng toàn thân, nhiễm trùng huyết, suy thận, suy đa cơ quan đã được điều trị thành công tại Bệnh viện đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Chị Phạm Thảo My [30 tuổi, ở TP.HCM] nhập viện chuyển dạ 12 tiếng, sinh khó do thai nhi khá lớn [4 kg]. Sau sinh, chị My bị kiệt sức, sữa về chậm, không đủ cho con bú nên người thân bèn cho bé bú dặm sữa ngoài.

Mặc dù đã cố gắng kích sữa bằng cách chườm, thay đổi thực đơn, nhưng chị My bị tắc tuyến sữa cả hai bên bầu vú. Chỉ sau 4-5 ngày, bầu vú bên phải bị nhiễm trùng gây áp xe vú. “Sai lầm của tôi là không đi bệnh viện ngay mà tìm cách tự thông tắc, cũng như tìm kiếm thông tin trên mạng google và mời đội thông tắc tự do trong cộng đồng đến xử trí thông tia sữa suốt 10 ngày”, chị My kể.

Đến ngày thứ 9 chị sốt cao. Uống toa thuốc kháng sinh do người bạn gửi thì cắt sốt, nhưng bầu vú cứng ngắc, đỏ mọng, sữa không tan, chị bèn nhập viện siêu âm, uống thuốc kháng viêm, vật lý trị liệu và phải rạch da hút 3 ống mủ cùng nhiều lần dẫn lưu mủ để điều trị.

“Với phương pháp rạch dẫn lưu mủ, đường rạch theo đường nan hoa, tránh tối đa tổn thương ống dẫn sữa, giúp bệnh nhân nhanh hồi phục, đảm bảo tính thẩm mỹ khi sẹo liền tốt, tổ chức lấp đầy miệng vết rạch, nhu mô vú mềm như trước”, Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Tâm – Bác sĩ Trung tâm Sản Phụ khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM cho biết. [1]

Vết rạch chỉ khoảng 1-2cm nhưng sâu bên trong có thể để được cả miếng gạc 20cm để dẫn lưu mủ.

Theo Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Tâm, chỉ tính riêng tháng 12 năm 2021, Trung tâm Sản Phụ khoa bệnh viện đa khoa Tâm Anh TP.HCM tiếp nhận vài chục trường hợp áp xe vú sau sinh, ở độ tuổi 25-30 tuổi. Thời gian bị áp xe vú sau sinh trong khoảng từ 1-4 tháng. Bệnh nhân đến viện trong tình trạng muộn, khối áp xe lan rộng gần 20cm, thông nhiều ngóc ngách, ứ rất nhiều mủ, da vú bị ăn mòn xì mủ lấm chấm nhiều chỗ, phá hỏng da ngực… do điều trị sai cách.

Cá biệt, có 2 bệnh nhân bị tổn thương da đều do tự mua lá thuốc về đắp theo lời mách bảo của người xung quanh hoặc tự mua kháng sinh để điều trị tại nhà. Tất cả các bệnh nhân đều được chích rạch chủ động xử lý áp xe vú và dẫn lưu mủ, tránh để lại sẹo xấu như sẹo hình sao, sẹo co rúm. Sau điều trị, bệnh nhân có sẹo liền tốt.

Áp xe vú là bệnh lý nhiễm trùng thường gặp thời kỳ hậu sản, thường xuất hiện sau sinh từ 3 đến 8 tuần, thậm chí có thể xuất hiện cả trong thai kỳ. Đây là hậu quả của viêm tắc tuyến sữa không được điều trị tốt, gây biến chứng của bệnh viêm vú, tình trạng viêm và nhiễm trùng của các mô vú. Khi bị áp xe, vú sẽ xuất hiện các nang giống túi chứa đầy mủ và bao quanh bởi các mô viêm. Kết quả cấy dịch vú cho thấy tụ cầu vàng là nguyên nhân gây bệnh hay gặp nhất [44,8%] tiếp theo là tụ cầu trắng [32,8%]. [2]

“Sai lầm của người bệnh là tìm đến các dịch vụ thông tắc tia sữa trôi nổi, tốn kém chi phí nhưng không hiệu quả vì thông tắc tia sữa không có nghĩa là chỉ massage làm mềm bầu ngực và hút sữa ra. Cách đó chỉ rút ra được phần nhỏ lượng sữa, sữa tiếp tục sản sinh, càng lâu càng tắc, gây áp xe, khối mủ lớn, đông đặc lại, rất nguy hiểm, có khả năng hoại tử tuyến vú, sẽ không còn cơ hội lấy lại đôi nhũ hoa mềm đẹp ban đầu. Sau khi được điều trị kháng sinh, chích dẫn lưu áp xe, tổn thương tại vú có thể vẫn còn để lại nhiều biến chứng nặng nề như áp xe tái phát, rò sữa, mất sữa và cuối cùng là lâu dần trở thành các dải xơ hóa hay khối xơ tuyến vú. Đây là yếu tố nguy cơ cho ung thư vú sau này”, bác sĩ Thanh Tâm chia sẻ.

Bác sĩ Thanh Tâm đang thay băng dẫn lưu mủ cho bệnh nhân áp xe vú, cuối tháng 12/2021.

Theo bác sĩ Thanh Tâm, ngay sau khi sinh, tuyến sữa chưa hoạt động tốt, đóng mở chưa được nhạy, sữa sản xuất xuống nhưng cơ thắt không hoạt động tốt dễ gây tắc lại. Ngoài ra, giai đoạn chuyển sữa từ sữa đặc sánh sang giai đoạn sữa lỏng hơn thì chính sữa đặc không lưu thông tốt sẽ gây tắc. Một nguyên nhân quan trọng nhất gây viêm tắc tuyến sữa là do việc cho bú sai cách, điều tiết sữa mẹ chưa chính xác. [3]

Nhiều người có thói quen dùng sữa ngoài bú dặm cho trẻ sơ sinh thay vì cho trẻ bú cho cạn hết bầu vú mỗi đợt lên sữa. Có một số sản phụ bị áp lực khi sữa chưa về, bé bú không đủ nên quấy khóc thì vội cho con bú sữa công thức sẽ làm mất cơ hội để trẻ bú cạn bầu vú. Dần dà gây căng tức và tắc tia.

Theo bác sĩ Thanh Tâm, chăm sóc vú khi bắt đầu cương sữa đúng cách sẽ hạn chế tình trạng tắc tuyến sữa và áp xe vú. Từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 5 theo hậu sản bình thường là giai đoạn sản xuất sữa nhiều hơn. Lúc này sản phụ cần áp dụng các phương pháp giảm căng tức và đau bầu vú như uống thuốc hoặc chườm lạnh.

Chườm nóng trong trường hợp căng sữa là quan điểm sai lầm của không ít sản phụ, khiến tuyến sữa tiết nhiều hơn, sữa xuống nhanh hơn. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến tắc vì sữa xuống nhiều quá nhưng cơ thắt ở các ống tiểu thùy cho sữa chảy ra ngoài không hề mở, gây ra ứ đọng sữa trong các tiểu thùy, chèn ép các mạch máu và các mô xung quanh. Người mẹ lại không biết thoát lưu sữa đúng cách. Các phương pháp dân gian, các “chuyên gia thông tắc tia sữa” trong cộng đồng, thông tắc tia sữa bằng máy, massage, chườm nóng và vần tuyến vú… chỉ có thể hút ra được khoảng 20-30 ml sữa, chứ không xử lý triệt để nhiễm trùng.

Mô sữa thiếu máu nuôi và đầu vú dẫn sữa đi ra là một cửa ngõ trên da để vi trùng xâm nhập vào trong đó và sinh sôi. Những nang sữa bị tắc khiến vi trùng xâm nhập gây viêm, da vú chuyển sang màu đỏ. Lúc này, nếu can thiệp bằng kháng sinh và hướng dẫn chăm sóc kịp thời sẽ khỏi. Nếu chậm trễ, khối viêm chuyển nặng, màu đỏ bầm, da vú phù nề, điều trị rất nhiêu khê vì vi trùng thâm nhập các tiểu thùy tạo thành áp xe đa ổ và nhiều ngóc ngách. [4]

Một ca áp xe vú nặng được điều trị tại Trung tâm Sản Phụ khoa BVĐK Tâm Anh TP.HCM.

Tại Trung tâm Sản Phụ khoa BVĐK Tâm Anh TP.HCM, thông thường, với khối áp xe khoảng 4-5cm trở lên, khối mủ ở trong đó đóng vảy thì phải xử trí bằng rạch tháo lui chứ không chỉ chọc hút bằng kim. Rạch tạo đường mở thông cho khối mủ được thoát ra, tránh hình thành ổ áp xe căng to làm hoại tử da. Bác sĩ Thanh Tâm cho biết, có những ca rạch ra hút đến 1000ml mủ.

Sau khi rạch, nếu xác định đây là một trường hợp áp xe, khối viêm lớn thì cần dẫn lưu mủ trong các ngóc ngách. Băng dẫn lưu được thay hàng ngày.

Bên cạnh rạch áp xe, những trường hợp tắc tuyến sữa chưa biến chứng nhiễm trùng còn kết hợp vật lý trị liệu, thông tắc tuyến sữa bằng kỹ thuật siêu âm điều trị rảnh tay, hóa lỏng sữa khiến sữa chảy ra dễ dàng.

“Áp xe vú nếu không xử lý kịp thời, có thể gây ra nhiễm trùng nặng toàn thân, nhiễm trùng huyết. Độc tố vi trùng có thể khiến bệnh nhân suy thận, suy đa cơ quan, rối loạn đông máu, nguy hiểm đến tính mạng. Áp xe vú là tiếng đau xé lòng được ví như cơn đau đẻ, ảnh hưởng tâm lý và sự tự tin của phụ nữ do mất thẩm mỹ cho nhũ hoa khi diễn tiến hoại tử da, thậm chí mủ trổ ra ngoài da, tự vỡ và những vùng da đó mất thời gian rất lâu để hồi phục, hình thành sẹo xấu lồi lõm không đều, sẹo co rúm”, bác sĩ Thanh Tâm lưu ý.

[Tên nhân vật đã được thay đổi]

Áp xe da trông giống như mụn nhọt, nhưng lớn hơn. Nó cũng thường nằm sâu hơn dưới da. Áp-xe chứa mủ hoặc chất dịch trong và thường không đe dọa đến sức khỏe của một người. Những ổ áp xe lớn hơn có thể cần đến sự can thiệp của y tế nhưng không hẳn là nguy hiểm.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, áp xe da không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nặng. Áp-xe thường gặp ở một số vùng trên cơ thể như:

• Dưới cánh tay;
• Lưng dưới;
• Xung quanh bộ phận sinh dục;
• Hậu môn.

Các triệu chứng của áp-xe da là gì?

Một vết sưng trên da có thể là một áp xe nếu có các đặc điểm như:

• Có dạng tròn, chứa mủ;
• Đau, sưng và đỏ nóng khi chạm vào;
• Có đầu mủ nhọn ở chính giữa.

Những người bị áp xe nhiễm trùng cũng có thể bị sốt và sưng hạch bạch huyết lân cận. Áp-xe không chứa vi khuẩn thường không đau và không có dấu hiệu nhiễm trùng.

Xem thêm: Những thông tin cần biết về mụn đinh râu

Nguyên nhân nào gây nên áp-xe da?

Áp xe da có thể hình thành bởi nhiều nguyên do, nhưng nguyên nhân phổ biến nhất là do nhiễm vi khuẩn. Vi khuẩn thường xâm nhập vào da qua nang lông, vết thương đâm thủng hoặc vết cắt trên da. Đôi khi áp xe hình thành xung quanh di vật chẳng hạn như một mảnh gỗ hoặc mảnh thủy tinh mắc kẹt trong da.

Vi khuẩn có thể gây nhiễm trùng áp xe bao gồm:

• Staphylococcus aureus [S. aureus];
• Methicillin-resistant S. aureus [MRSA];
• Streptococcus pyogenes;
• Mycobacterium tuberculosis .

Các nguyên nhân khác ít phổ biến hơn gây áp xe da là:

• Sinh vật kỵ khí;
• Nhiễm nấm;
• Vi rút;
• Ký sinh trùng.

Một số người có nguy cơ cao bị áp xe da nhiễm trùng, bao gồm:

• Những người bị béo phì;
• Những người hút thuốc;
• Người bị bệnh tiểu đường;
• Những người có hệ thống miễn dịch bị suy giảm;
• Những người sử dụng ma túy qua đường tĩnh mạch.

Điều trị

Trường hợp áp xe bị nhiễm trùng hoặc gây đau, chuyên gia chăm sóc sức khỏe thường sẽ hút dịch bằng cách rạch dẫn lưu. Sau đó, sẽ rửa sạch khoang chứa mủ bằng dung dịch nước muối. Thông thường, vết rạch dẫn lưu thường để giúp  mủ còn lại thoát ra ngoài.

Nếu áp xe nằm sâu dưới da, có thể băng bó vết thương và các biện pháp hỗ trợ khác. Tùy thuộc vào loại nhiễm trùng, các bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh nếu cần thiết.

Trong quá trình phục hồi, nên chườm ấm để vết thương thoát dịch và ngăn áp xe tái phát. Ngoài ra, cũng có thể điều trị mụn nhọt tại nhà bằng cách sử dụng:

• Túi chườm nhiệt để tăng lưu lượng máu và giúp chống nhiễm trùng;
• Thuốc không kê đơn [OTC], chẳng hạn như thuốc mỡ kháng sinh, để làm dịu da, tăng tốc độ chữa bệnh và ngăn ngừa nhiễm trùng;
• Các loại thuốc OTC khác như thuốc chống viêm không steroid, để giúp giảm đau và sưng.

Không nên cố gắng dẫn lưu áp xe tại nhà do có nguy cơ đưa vi khuẩn vào vết thương, có thể dẫn đến biến chứng

Các biến chứng

Một ổ áp xe bị nhiễm trùng mà một người không được điều trị có thể lây lan nhiễm trùng vào máu và các hạch bạch huyết, tình trạng này có thể đe dọa đến tính mạng. Nhiễm trùng không được điều trị cũng có thể dẫn đến hoại tử mô. Điều trị có thể khó khăn trong trường hợp MRSA gây nhiễm trùng.

Phòng ngừa áp xe da

Nếu áp xe là do nhiễm trùng, có thể thực hiện các bước sau để giúp ngăn ngừa các áp xe khác hình thành bao gồm:

• Thực hành tốt vệ sinh cá nhân;
• Rửa tay thường xuyên, tránh sử dụng chung các thiết bị và vật dụng như khăn tắm để hạn chế lây nhiễm bệnh;
• Vứt bỏ băng và khăn giấy đúng cách;
• Cạo râu cẩn thận để ngăn ngừa vết sẹo và vết cắt trên da;
• Tuân theo một chế độ ăn uống lành mạnh;
• Bỏ hút thuốc;
• Duy trì cân nặng hợp lý.

Khi nào cần liên hệ với bác sĩ

Thông thường, áp xe da không gây ra vấn đề gì nghiêm trọng. Tuy nhiên, một số trường hợp cần sự chăm sóc y tế. Nên đến khám bác sĩ ngay lập tức nếu gặp các tình trạng như:

• Có dấu hiệu nhiễm trùng nghiêm trọng, chẳng hạn như sốt cao;
• Áp xe tái phát;
• Bị suy giảm miễn dịch hoặc mắc bệnh mãn tính hoặc bệnh tật, chẳng hạn như bệnh tiểu đường.

Tóm lược

Mặc dù hầu hết các trường hợp áp-xe da không có gì đáng lo ngại, nhưng một số có thể cần đến sự chú ý của chuyên gia chăm sóc sức khỏe. Có thể điều trị áp xe nhỏ tại nhà bằng cách chườm nóng.

Nếu một ổ áp xe lớn hoặc bị nhiễm trùng cần rạch dẫn lưu để thoát dịch tích tụ. Nếu nghi ngờ bị áp xe nhiễm trùng, nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế. Áp xe bị nhiễm trùng không được điều trị có khả năng đe dọa tính mạng, đặc biệt nếu nhiễm trùng do MRSA.

Xem thêm: Tại sao mủ do nhiễm trùng có màu vàng?

Giới thiệu Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương

 Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương được triển khai dịch vụ thăm khám, chăm sóc và điều trị các tình trạng về da như mụn, sẹo, nám, tàn nhang… với tiêu chí đem lại sự thay đổi tích cực về diện mạo cũng như sự hài lòng của khách hàng sau khi sử dụng dịch vụ.

Với nguồn nhân lực chất lượng có chuyên môn cao là các Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ đến từ Bộ môn Da liễu - Đại học Y Dược TPHCM & Bệnh viện Nguyễn Tri Phương có kinh nghiệm nhiều năm trong giảng dạy, nghiên cứu và điều trị Da liễu – Thẩm mỹ da; sẽ trực tiếp thăm khám, lên phác đồ điều trị và trực tiếp trị liệu cho bệnh nhân, đảm bảo hiệu quả cao nhất.

Thông tin liên hệ

• Đơn vị da liễu – Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương.  
• Số 468 Nguyễn Trãi, Phường 8, Quận 5, Tp.Hồ Chí Minh.
• Hotline tư vấn đặt lịch Bác sĩ: 0899777709 / Zalo/Viber: 0899777709
• Facebook Fanpage: Thẩm mỹ da - BV Nguyễn Tri Phương