Dựa vào lớp vỏ cách điện, dây dẫn điện được chia thành dây dẫn trần và dây dẫn

Nguyễn Hưng [Tổng hợp]

Dây dẫn điện chủ yếu dùng kim loại đồng và nhôm vì chúng có tính dẫn điện tốt, giá rẻ hơn các kim loại quý khác. Khi truyền tải điện ngoài trời, dây dẫn điện thường không bọc chất cách điện, còn hầu hết các dây dẫn điện đều phải được bọc chất cách điện nhằm tránh sự chập mạch giữa các đường dây và an toàn điện cho người sử dụng.

Tùy theo môi trường nơi dẫn điện, đi dây ngoài trời, đi dây ở trong nhà hoặc đi dày ngầm dưới đất, điện thế cách điện mà sử dụng vật liệu cách điện cho phù hợp, bảo đảm an toàn điện.

Một số dây dẫn trang bị hệ điện trong nhà

Vật liệu cách điện cho các dây dẫn sử dụng trong nhà là cao su chất dẻo PVC mà hiện nay được dùng phổ biến. Dây dẫn được sản xuất nhiều loại, tùy theo nhà sản xuất mà mỗi loại dây được ký hiệu tên riêng như dây điện sản xuất ở Liên Xô, ở các nước tư bản… có ý nghĩa chỉ: nhà sản xuất, tiêu chuẩn, điện thế cách điện, các vật liệu cách điện, công dụng, nhiệt độ chịu được tối đa… có các dạng thông thường như sau:

Dây đơn

Là loại dây dẫn chỉ có một sợ cứng, bằng đồng [hoặc nhôm] có thể là dây dẫn hoặc thông thường có bọc lớp cách điện bằng chất dẻo PVC hoặc cao su lưu hóa, có loại bọc thêm lớp vải tẩm nhựa đường.

Loại dây này được dùng rất phổ biến dẫn điện trong nhà, và được sản xuất với tiết diện không quá 10mm2Dây đơn mềm

Là loại dây dẫn có bọc cách điện bằng nhựa PVC hoặc cao su lưu hóa, có ruột bằng đồng, gồm nhiều sợi nhỏ có đường kính 0.2mm xoắn lại nên rất mềm dẻo. Dây đơn mềm được sử dụng đi dây trong báng phân phối điện, các đầu dây ra ngoài các máy điện, dây dẫn điện trên ôtô…

Dây Liên Xô có mã hiệu: πPA

Dây đôi

Gồm 2 dây dẫn ruột đồng, mềm, được bọc cách điện song song với nhau, chất cách điện là nhựa PVC hoặc cao su lưu hóa. Nhờ dây dẫn được cấu tạo bởi nhiều sợi có đường kính nhỏ 0,2mm nên mềm dẻo dễ di động.

Công dùng : dùng dẫn điện cho các thiết bị điện cần di động, không cố định, đồ dùng điện trong sinh hoạt như quạt để bàn, tủ lạnh, máy thu thanh, thu hình…

Dây Liên Xô có mã hiệu: ππB

Các thông số của dây đôi mềm

Dây xoắn mềm

Loại dây dẫn mềm có 2 hoặc nhiều dây dẫn được cách điện với nhau. Mỗi ruột dây dẫn được cấu tạo bởi nhiều sợi dây có tiết diện nhỏ được xoắn lại với nhau, do đó dây dẫn có tính mềm dẻo và vững chắc. Loại dây này mềm dẻo hơn loại dây đôi, với chất cách điện cao su chịu nhiệt và được bọc thêm vải cotton ở ngoài tăng cường sự vững chắc về cơ, chịu sự tiếp xúc nhiệt nên dùng làm dây dẫn cho bàn ủi điện, bếp điện.

Với loại dây xoắn có ống bọc ngoài cao su hoặc nhựa PVC được sứ dụng làm dây dẫn cho các thiết bị điện di động, chịu được sự va chạm về cơ nên an toàn điện cho người sử dụng. Như máy khoan điện cầm tay, máy tiện, máy công cụ và các máy móc dùng trong sinh hoạt…

Cấu tạo của dây xoắn mềm

Dây cáp

Là loại dây dẫn tải dòng điện lớn, có bọc cách điện cao su lưu hóa hoặc chất nhựa PVC. Ruột bằng đồng, được cấu tạo bởi nhiều dây đơn nên có thể mềm hơn, để lắp đặt đường dây. Thường dùng làm đường dây tải chính, trong khu nhà tập thể, xí nghiệp có thể đặt trèn buli hoặc đi trong ống.

[Theo tiêu chuẩn TCVN 2103-77 và tiêu chuẩn cơ sở Bộ CKLK sốTC9-79].

Thông số của dây dẫn bằng đồng bọc nhựa dẻo, loại dây cứng

Ghi chú:Dòng điện tải sẽ tính giảm đi khi dây dẫn loại này được đặt trong ống

Dây cáp

Dây cáp bọc giáp

Các loại dây dẫn đơn cứng hoặc dây cáp có bọc cách điện được bố trí hai hoặc nhiều dây trong cùng một vỏ bọc chúng bao ngoài bằng cao su hoặc nhựa PVC hoặc ruban kim loại sắt, kẽm hay nhôm đều gọi là dây cáp bọc giáp. Sự chịu đựng va chạm về cơ tùy thuộc vật liệu vỏ bọc ngoài cùng bảo vệ các dây dẫn chứa ở bên trong.

Các loại dây cáp bọc giáp này được sử dụng đặt cố định hoặc nơi có sự rung chuyển thường xuyên như đường dây dẫn điện đến các máy công cụ, máy cưa bào, máy tiện… Khi lắp đăt không cần đi trong ống, vì lớp vỏ bọc ngoài thay thế cho ống luồn đáy.

Không nên sứ dụng dây cáp bọc giáp đi ngầm, lắp kín trong tưởng và các chỗ nối dây phải nối tại hộp nối

Trong trường hợp tổng quát, nên chọn mật độ dòng cho phép trong dây dẫn để dây không bị nóng lên và sụt áp nhiều trên đường dây theo bảng sau:

• Tiết diện dây không quá 5mm2, chọn mật độ dòng 5A/mm2
• Tiết diện dây từ 6 đến 15mm2. chọn mặt độ dòng 4A/mm2
• Tiết diện dây từ 16 đến 50mm2chọn mật độ dòng 3A/mm2
• Tiết diện dây từ 51 đến 100mm2, chọn mật độ dòng 2A/mm2
• Tiết diện dây từ 101 đến 200mm2, chọn mật độ dòng 1,5A/mm2
• Tiết diện dây trên 200mm2, chọn mật độ dòng 1A/mm2
• [Theo tài liệu : Technologie d’électricité – quyến 1 R.MERLET].

Cấu tạo của dây có bọc giáp