Trong ngành đo đạc, trắc địa, xây dựng, máy kinh vĩ là một thiết bị được nhiều người sử dụng. Vậy máy kinh vĩ dùng làm gì, công dụng của máy trong ngành này là gì mà lại có tầm quan trọng cao và cách dùng máy như thế nào để đo đạc chính xác?
Máy kinh vĩ dùng làm gì?
Máy kinh vĩ là thiết bị dùng đo lường các góc mặt bằng và góc đứng trong không gian, được ghép nối bằng bộ phận quang cơ học. Máy có thể đo góc bằng, góc đứng theo độ chính xác có thể đạt đến một giây [góc].
Máy kinh vĩ điện tử Nikon NE101
Công dụng máy kinh vĩ là đo góc và đo khoảng cách, độ cao...ở các công trình xây dựng, khảo sát thực địa, hệ thống mạng lưới tọa độ. Bên cạnh đó máy dùng trong công tác trắc địa công trình, đo đạc các dạng địa hình để xác định đảm bảo về kích thước, hình dạng và độ thẳng đứng của công trình cũng như từ đó xác định vị trí của tim trục công trình đó.
Cách dùng máy kinh vĩ
Máy kinh vĩ có 3 bộ phận cơ bản là bộ phận định tâm, cân bằng máy, bộ phận đọc số, bộ phận ngắm. Để sử dụng máy kinh vĩ, quý vị thực hiện theo những bước cơ bản dưới đây.
Máy kinh vĩ và phụ kiện chân máy, thước đo…
Cách dùng máy kinh vĩ cơ bản để đo đạc:
Bước 1: Đặt máy đo, bố trí đế máy
Bạn tiến hành bố trí đế máy bằng cách điều chỉnh chân máy đến một khoảng cách chiều cao thích hợp cho khảo sát, đo đạc rồi siết chặt ốc khóa đế với chân máy sau đó đặt máy lên chân, dùng con ốc trung tâm để gắn máy với chân.
Bước 2: Thực hiện cân bằng máy
- Cân bằng máy dùng bọt thủy: Tiến hành điều chỉnh 2 ốc cân chỉnh A và B và bọt thủy vào trung tâm vòng tròn, điều chỉnh ốc C và bọt thủy vẫn ở trung tâm vòng tròn.
- Cân bằng máy bằng đĩa cân chỉnh: Thực hiện nới lỏng ốc kẹp ngang, đặt đĩa song song với đường nối 2 ốc A và B. Tiến hành điều chỉnh bọt thủy nằm ở trung tâm của đĩa. Sau đó xoay tròn đĩa cân chỉnh theo góc 90 độ xung quanh trục đối xứng dọc. Tiến hành điều chỉnh ốc C và lúc này bọt thủy nằm trung tâm của đĩa cân.
Bước 3: Chỉnh về trọng tâm
Có hai cách để chỉnh trọng tâm máy là:
Dùng dọi tâm quang học:
- Sử dụng ba ốc ở đế máy: Tiến hành xoay nút điều chỉnh tiêu điểm của dọi tâm quang hoc sao cho khớp với vị trí của điểm đánh dấu trên mặt đất. Quan sát qua dọi tâm, tiến hành di chuyển đế máy trên mặt phẳng của chân thiết bị đến khi điểm trung tâm trùng với phần điểm đánh dấu trên đất. Khi xoay đĩa cân chỉnh thì chú ý phải đúng 1 góc 90 độ, bọt thủy sẽ nằm ngay trung tâm. Nếu bọt thủy lệch trung tâm thì điều chỉnh ốc cân chỉnh bọt thủy.
- Sử dụng dịch chuyển phần trên đế máy: Bạn tiến hành xoay nút điều chỉnh tiêu điểm của dọi tâm quang học, xoay cho đến khi tiêu điểm khớp với vị trí của điểm đánh dấu trên mặt đất. Tiếp theo, tiến hành mở khóa của đĩa thay đổi vị trí tiêu điểm, sau đó quan sát qua thị kính của dọi tâm và dùng đầu ngón tay đẩy vòng ngắm chuẩn để điểm đánh dấu trùng với tiêu điểm. Sau khi đánh dấu xong thì đóng khóa lại, xoay đĩa cân chỉnh chính xác 1 góc 90 độ, bọt thủy lúc này sẽ nằm ngay trung tâm. Nếu bọt thủy lệch, điều chỉnh lại ốc cân chỉnh bọt thủy.
Dùng dọi tâm laser:
Thực hiện chỉnh cân bằng với dọi tâm laser như sau:
- Mở ốc cân chỉnh trung tâm của đế máy, di chuyển đĩa nằm ở phía trên của đĩa máy [ đĩa nền] sao cho điểm laser trùng với điểm đánh dấu trên mặt đất. Tiếp tục là thực hiện khóa ốc cân chỉnh trung tâm.
- Lặp lại việc cân chỉnh trên đến khi xoay vòng ngắm chuẩn của thiết bị theo bất kỳ hướng nào thì thiết bị vẫn thăng bằng và điểm laser trùng với điểm đánh dấu.
Bước 4 Điều chỉnh và ngắm hướng
- Tiến hành với dây chữ thập: Hướng ống kính lên trời và những nơi có ánh sáng đồng nhất, xoay thị kính cho đến khi 2 đường chữ thập có màu đen rõ ràng. Khi đó thì trên thang đo chỉ ra hướng chính xác cần ngắm đến.
- Điều chỉnh ảnh ngắm bằng cách mở bàn kẹp ngang và đứng. Dùng khóa ở thị kính quang học để điểu chỉnh độ rung sao cho nhìn thấy mục tiêu. Thực hiện mở ốc cân chỉnh 2 đường tiếp tuyến ngang và đứng để dời dây chữ thập đã có đến gần mục tiêu. Sau đó bạn tiếp tục điều chỉnh độ rung đến khi mà ảnh ngắm rõ nét và không bị ảnh hưởng bởi góc thị sai.
Dùng máy kinh vĩ đo đạc
Trên đây là cơ bản cách sử dụng máy kinh vĩ, tùy vào từng loại máy và công việc mà bạn thực hiện theo hướng dẫn riêng của kỹ sư.
Máy kinh vĩ là một trong những chiếc máy không thể thiếu trong công tác đo đạc trắc địa. Hiện nay trên thị trường có 2 loại máy kinh vĩ. Chính là máy kinh vĩ quang cơ và máy kinh vĩ điện tử. Tuy nhiên, vì tính ứng dụng cao hơn nên đa số các công ty đo đạc trắc địa tại Việt Nam đều sử dụng máy kinh vĩ điện tử.
- Mặc dù máy kinh vĩ điện tử có rất nhiều tính năng tiện ích và dễ sử dụng. Nhưng để đảm bảo tính hiệu quả trong công việc bạn cần phải tìm hiểu kỹ về chức năng của máy, các phím bấm, cách đo các góc... để đảm bảo công tác đo đạc diễn ra chính xác. Tránh sai số, tránh sai đơn vị đo, tránh chuyển đổi dữ liệu sai sau khi đo đạc.
Sử dụng máy kinh vĩ điện tử đúng cách giúp giúp hạn chế tình trạng sai số, thao tác đơn giản, nhanh chóng, hiệu quả công việc cao
II. Cách sử dụng máy kinh vĩ điện tử chi tiết, đơn giản
1. Bố trí máy kinh vĩ điện tử
Bố trí máy kinh vĩ điện tử là một trong những thao tác bắt buộc khi sử dụng máy, thông thường bạn cần phải bố trí theo các bước sau đây:
- Bước 1: điều chỉnh chân máy đế để đạt đến 1 chiều cao thích hợp.
- Bước 2: xiết chặt ốc khoá đế máy với chân máy.
- Bước 3: đặt máy lên trên chân máy, gắn máy với chân máy bằng ốc trung tâm.
2. Cân bằng máy
Để cân bằng máy kinh vĩ điện tử ta dùng một trong 2 cách sau đây:
- Dùng bọt thủy: điều chỉnh 2 ốc cân chỉnh A và B, bọt thủy nằm ở trung tâm của vòng tròn.
- Dùng đĩa cân: nới lỏng ốc kẹp ngang, đặt đĩa cân chỉnh song song với đường nối 2 ốc A và B. Điều chỉnh 2 ốc A và B. Bọt thủy nằm ở trung tâm của đĩa cân chỉnh.
3. Chỉnh về trọng tâm
Để chỉnh máy kinh vĩ điện tử bằng dọi tâm laser các bạn có thể làm theo các bước sau đây:
- Bước 1: theo chỉ dẫn của biểu tượng tia laser có cường độ cao [xem bên có chữ “ON”], xoay để mở công tắc điều chỉnh tiêu điểm, tia laser sẽ phát ra và điều chỉnh độ mạnh yếu. Tiếp tục xoay nút này cho đến khi tia laser và điểm đánh dấu trên mặt đất đều nằm trên một mặt phẳng ngang.
- Bước 2: mở ốc cân chỉnh trung tâm của đế máy, di chuyển đĩa nền cho đến khi điểm laser trùng với điểm đánh dấu trên mặt đất. Khóa ốc cân chỉnh trung tâm.
- Bước 3: lặp lại việc cân chỉnh và các bước trên cho đến khi thiết bị thăng bằng và điểm laser trùng với điểm đánh dấu khi xoay vòng ngắm chuẩn của thiết bị theo bất kỳ hướng nào.
- Bước 4: sau khi cân chỉnh, tắt công tắc điều chỉnh tiêu điểm [bên có chữ “OFF”], để tiết kiệm nguồn.
4. Điều chỉnh và ngắm hướng
Trong thao tác này bạn chỉ cần điều chỉnh 2 chi tiết sau:
- Điều chỉnh dây chữ thập: hướng ống kính lên trời hoặc nơi có bề mặt ánh sáng đồng nhất, xoay thị kính cho đến khi 2 đường chữ thập có màu đen rõ nét. Lúc này, trên thang đo chỉ ra hướng chính xác cần ngắm đến.
- Điều chỉnh ảnh ngắm: mở bàn kẹp ngang và đứng, dùng các phương pháp thích hợp để hướng thấu kính đến mục tiêu rồi đóng bàn kẹp. Dùng khóa ở thị kính quang học để điểu chỉnh độ rung cho đến khi nhìn thấy mục tiêu. Dời dây chữ thập đến gần mục tiêu bằng cách mở ốc cân chỉnh 2 đường tiếp tuyến ngang và đứng. Tiếp tục điều chỉnh độ rung cho đến khi ảnh ngắm rõ nét và không bị ảnh hưởng bởi góc thị sai.
5. Cài đặt các giá trị cho máy
Để cài đặt giá trị cho máy các bạn có thể làm theo bảng hướng dẫn sau:
6. Vận hành thiết bị
Để vận hành máy kinh vĩ điện tử các bạn có thể thực hiện theo các bước sau đây:
- Mở máy/tắt máy: nhấn và giữ nút Power.
- Dời vị trí góc sang trái/phải: nhấn phím R/L và buông tay, trên màn hình hiển thị góc ngang đổi thành: Hl xxx xx’ xx”, góc ngang sẽ tăng nếu xoay thiết bị ngược chiều kim đồng hồ [Phương pháp đo “HL”].
- Cài đặt góc ngang về “0”: nhấn phím OSET, thả tay ra, giá trị góc ngang sẽ đổi thành 0000 00’ 00”.
- Dời vị trí góc đứng lên/xuống dốc: nhấn phím [V%] phương pháp đo góc đứng sẽ chuyển thành phương pháp đo % độ dốc.
Cách sử dụng máy kinh vĩ điện tử không quá khó
Trên đây là những bước cơ bản để vận hành một chiếc máy kinh vĩ điện tử. Ngoài ra khi thao tác với máy kinh vĩ bạn phải cẩn thận, giữ cho máy luôn trong tình trạng cân bằng, chắc chắn, không để máy bị ngã, va đập vào vật cứng gây ảnh hưởng đến tuổi thọ cũng như hệ số chính xác của kết quả sau khi đo. Khi có bát kỳ thắc mắc nào về máy kinh vĩ điện tử hoặc để liên hệ mua sản phẩm với giá rẻ nhất tại Đà Nẵng, khách hàng vui lòng liên hệ với //dialongdanang.com/ theo Hotline: 0988 932 779. Trân trọng!