- Đôi nét về tác giả Nguyên Hồng
- Nguyên Hồng [1918- 1982], tên khai sinh là Nguyễn Nguyên Hồng
- Quê quán: Nam Định
- Cuộc đời và sự ngiệp sáng tác
- Nguyên Hồng bắt đầu viết văn từ năm 1936 với truyện ngắn "Linh Hồn" đăng trên Tiểu thuyết thứ 7
- Năm 1937, ông thực sự gây được tiếng vang trên văn đàn với tiểu thuyết "Bỉ Vỏ"
- Ông là hội viên sáng lập Hội nhà văn Việt Nam năm 1957
- Năm 1980 cuốn tiểu thuyết cuối cùng của ông là "Núi rừng Yên Thế"
- Những tác phẩm tiêu biểu: Bỉ vỏ, Trời xanh, Sóng ngầm, Khi đứa con ra đời,...
- Phong cách sáng tác: Ông được mệnh danh là nhà văn của những người cùng khổ
II. Đôi nét về tác phẩm Trong lòng mẹ
- Trong lòng mẹ là chương thứ IV của tác phẩm Những ngày thơ ấu [gồm 9 chương], tập hồi kí về tuổi thơ ít niềm vui, nhiều cay đắng của tác giả.
2. Tóm tắt
- Đoạn văn "Trong lòng mẹ" trích hồi kí " Những ngày thơ ấu" của Nguyên Hồng đã kể lại một cách chân thực và cảm động những cay đắng và tủi cực cùng tình yêu thương cháy bỏng của nhà văn thời thơ ấu đối với người mẹ bất hạnh, đáng thương của mình
4. Giá trị nghệ thuật
- Lời văn nhẹ nhàng, tình cảm, giàu hình ảnh và chan chứa cảm xúc
- Mạch truyện, mạch cảm xúc tự nhiên, chân thực
- Kết hợp lời văn kể chuyện với miêu tả, biểu cảm
- Khắc họa thành công hình tượng nhân vật bé Hồng thông qua lời nói, hành động, tâm trạng sinh động chân thật.
III. Dàn ý phân tích tác phẩm Trong lòng mẹ
- Giới thiệu vài nét khái quát về tác giả Nguyên Hồng: là nhà văn của những người cùng khổ, dành cho những người phụ nữ và trẻ em tấm lòng chan chứa yêu thương và trân trọng thông qua việc diễn tả thấm thía nỗi cơ cực và tủi nhục mà họ gánh chịu, đồng thời thấu hiểu, trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của họ
Trong lòng mẹ là đoạn trích thuộc tác phẩm Những ngày thơ ấu của Nguyên Hồng, được học trong chương trình Ngữ văn 8 học kì 1. Lý thuyết Ngữ văn 8 bài Trong lòng mẹ do VnDoc đăng tải sau đây sẽ giúp các em học sinh nắm được những nội dung cơ bản về đoạn trích Trong lòng mẹ như bố cục nội dung, tóm tắt tác phẩm, dàn ý phân tích nhân vật bé Hồng... Thông qua đó các em học sinh sẽ dễ dàng triển khai các đề văn liên quan tới tác phẩm này. Sau đây mời các bạn tham khảo chi tiết.
Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết
1/ Tìm hiểu chung bài Trong lòng mẹ
a/ Tác giả
- Nguyên Hồng [1918-1982] tên khai sinh là Nguyễn Nguyên Hồng, quê ở Thành phố Nam Định.
- Trước Cách mạng, ông sống chủ yếu ở thành phố cảng Hải Phòng trong một xóm lao động nghèo. Ngay từ tác phẩm đầu tay, Nguyên Hồng đã hướng ngòi bút về những người cùng khổ gần gũi mà ông yêu thương thắm thiết.
- Sau Cách mạng, Nguyên Hồng tiếp tục bền bỉ sáng tác; ông viết cả tiểu thuyết, kí, thơ, nổi bật hơn cả là các bộ tiểu thuyết sử thi nhiều tập.
- Nguyên Hồng được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
- Tác phẩm chính: Bỉ vỏ, Những ngày thơ ấu, Cửa biển...
b/ Tác phẩm
- “Những ngày thơ ấu” là tập hồi kí kể về tuổi thơ cay đắng của tác giả. Tác phẩm gồm 9 chương, đăng trên báo năm 1938, in thành sách lần đầu năm 1940. Đoạn trích “Trong lòng mẹ” là chương IV của tác phẩm.
- Đoạn trích “Trong lòng mẹ”; trích hồi kí “Những ngày thơ ấu” của Nguyên Hồng, đã kể lại một cách chân thực và cảm động những cay đắng, tủi cực cùng tình yêu thương cháy bỏng của nhà văn đối với người mẹ bất hạnh.
- Bố cục:
+ Phần 1: Từ đầu đến “Người ta hỏi đến chứ”: Cuộc đối thoại giữa người cô và chú bé Hồng
+ Phần 2: Còn lại: Cuộc gặp gỡ giữa bé Hồng và mẹ
Các bạn có thể tham khảo thêm bài Tóm tắt đoạn trích Trong lòng mẹ
2/ Đọc - hiểu văn bản Trong lòng mẹ
a/ Hoàn cảnh của bé Hồng
- Gần đến ngày giỗ đầu của thầy
- Mẹ ở Thanh Hóa chưa về
- Ở với họ hàng
→ Hoàn cảnh đáng thương mồ côi bố, sống xa mẹ
b/ Cuộc đối thoại giữa người cô và chú bé Hồng
* Thái độ của người cô
- Gọi Hồng đến bên cười hỏi: "Hồng mày có muốn vào Thanh Hóa với mẹ mày không?"
- Giọng ngọt: "Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu"
- Vỗ vai Hồng cười mà nói rằng: "Bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ"
- Đổi giọng nghiêm nghị… chập chừng nói tiếp "Tháng tám là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ"
⇒ Giả dối, mỉa mai, cay độc
* Thái độ của bé Hồng khi nghe câu chuyện của bà cô về mẹ
- Toan trả lời… cúi đầu không đáp
- Nước mắt tôi ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hòa ở cằm và ở cổ
- Cười dài trong tiếng khóc
- Cổ họng nghẹn ứ khóc không ra tiếng
⇒ Tâm trạng đau đớn tủi cực
* Cảm nhận của bé Hồng về câu chuyện của bà cô
- Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô
- Những rắp tâm tanh bẩn
- Những cổ tục
⇒ Hiểu rõ bản chất của người cô, đó là con người có tính cách hẹp hòi, tâm địa cay độc tàn nhẫn ⇒ Là nhân vật thể hiện những định kiến hẹp hòi tàn nhẫn đối với người phụ nữ trong xã hội cũ.
c/ Tình cảm của bé Hồng đối với mẹ
* Khi nghe những lời cay độc từ bà cô:
- Nhưng đời nào tình yêu thương và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến → Tình yêu thương và sự kiên định trong suy nghĩ về mẹ
- Chỉ vì tôi thương mẹ tôi và căm tức sao mẹ tôi lại vì sợ hãi những thành kiến tàn ác mà xa lìa anh em tôi, để sinh nở một cách dấu diếm → Sự trưởng thành trong suy nghĩ
- "Giá những cổ tục…..vồ lấy, mà cắn, mà nhai, mà nghiến" → Tình yêu thương và lòng căm phẫn ⇒ mong muốn hành động được đấu tranh bảo vệ cho mẹ
* Khi gặp mẹ:
- Khi thấy thoáng một bóng người ngồi trên xe kéo giống mẹ, Hồng liền đuổi theo, gọi bối rối "Mợ ơi! Mợ ơi! Mợ ơi!..." → Tiếng gọi tha thiết khát khao tình mẹ
- “Cái lầm đó không những làm tôi thẹn mà còn tủi cực nữa, khác gì cái ảo ảnh của một dòng nước trong suốt chảy dưới bóng râm đã hiện ra trước con mắt gần rạn nứt của người bộ hành ngã gục giữa sa mạc” → Đây là một giả thiết mà cậu bé tự đặt ra – giả định là một hình ảnh so sánh độc đáo ⇒ hi vọng tột cùng - thất vọng - tuyệt vọng tột cùng
- "Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân…..òa khóc nức nở"
⇒ Tình yêu thương, nỗi xúc động bàng hoàng, niềm sung sướng và cả sự tủi thân nghẹn ngào vỡ òa trong tiếng khóc nức nở
- Được nhìn thấy mẹ: Gương mặt mẹ…tươi sáng, đôi mắt trong và nước da mịn, màu hồng của hai gò má
- Được ngồi trong lòng mẹ: đùi áp đùi mẹ, đầu ngả vào cánh tay mẹ, cảm giác ấm áp… mơn man khắp da thịt….hơi thở thơm tho
- Cảm nhận về tình mẹ: Người mẹ có một êm dịu vô cùng
⇒ Cảm nhận niềm hạnh phúc, thiêng liêng của tình mẫu tử
* Tổng kết
Nội dung: Đoạn trích cho ta hiểu được tình cảnh đáng thương, nỗi đau tinh thần của chú bé Hồng. Đồng thời cảm nhận được nỗi khát khao sự ấm áp của tình mẹ thiêng liêng cao đẹp của bé Hồng
Nghệ thuật: Văn bản thể hiện phong cách viết văn của Nguyên Hồng trong thể loại hồi kí: Thấm đượm chất trữ tình, lời văn tự truyện chân thành, giàu sức truyền cảm
3/ Bài tập minh họa bài Trong lòng mẹ
Đề bài 1: Em hiểu như thế nào về thể loại tự truyện? Đọc phần tóm tắt tác phẩm và văn bản đoạn trích trong SGK, em hình dung ra sao về cảnh nhân vật chú bé Hồng?
- Các em có thể tham khảo gợi ý dưới đây:
+ Tự truyện là tác phẩm văn học thuộc loại tự sự do tác giả viết về cuộc đời mình. Ở tác phẩm tự truyện, các sự kiện tiểu sử nhà văn đóng vai trò cơ sở của sáng tạo nghệ thuật để từ đó làm cho quá khứ tái sinh, làm sống dậy các thời kì xã hội nhất định. Ở đây, tác giả thành nhân vật người kể chuyện [ngôi thứ nhất số ít] và trực tiếp bộc lộ cảm nghĩ về những ngày thơ ấu của mình.
+ Hình dung về tình cảnh nhân vật chú bé Hồng
+ Bố đã mất. Người mẹ không toại nguyện trong hôn nhân, không hạnh phúc ở nhà chồng, đang tha hương cầu thực kiếm sống ở phương xa. Chú bé phải sống với người cô cay nghiệt, đầy ác cảm, thành kiến nặng nề với người mẹ đáng thương của chú.
+ Chú bé Hồng khao khát tình yêu thương, nhất là tình mẫu tử, vừa luôn phải chịu đựng, đề phòng trước sự ghẻ lạnh, châm chọc của nhiều người xung quanh.
Đề bài 2: Phân tích nhân vật Hồng trong đoạn trích Trong lòng mẹ
1. Mở Bài
Giới thiệu sơ qua về bé Hồng và tác phẩm Trong lòng mẹ
2. Thân Bài
- Cậu bé Hồng có một tuổi thơ đầy cay đắng và bất hạnh
- Là một đứa trẻ với tình yêu thương mẹ bất diệt bất chấp mọi dối trá mà bà cô độc ác cố gieo dắt vào đầu
- Chịu nhiều khổ đau và bất hạnh nhưng vẫn luôn khao khát được gặp mẹ
- Niềm hạnh phúc của cậu vỡ òa khi gặp lại được mẹ
3. Kết Bài
Nêu lên cảm nghĩ bản thân về tình mẫu tử và cậu bé Hồng
4. Trắc nghiệm Trong lòng mẹ
-------
Trên đây, VnDoc đã gửi tới các bạn Lý thuyết Ngữ văn 8: Trong lòng mẹ. Hy vọng đây là tài liệu hữu ích giúp các em ghi nhớ những nội dung chính về văn bản Trong lòng mẹ, từ đó đạt điểm cao trong các bài thi, bài kiểm tra Văn 8 sắp tới. Để xem thêm phần lý thuyết Ngữ văn 8, mời các bạn vào chuyên mục Lý thuyết môn Ngữ Văn 8 trên VnDoc nhé.
Ngoài tài liệu trên, mời các bạn tham khảo thêm Soạn bài lớp 8, Văn mẫu lớp 8, Giải Vở bài tập Ngữ Văn 8, Soạn văn 8 siêu ngắn... được cập nhật liên tục trên VnDoc.com.