THAM LUẬN VỀ CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI
Như chúng ta đã biết, công tác bồi dưỡng học sinh giỏi là một nhiệm vụ quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, bồi dưỡng nhân tài cho quê hương, đất nước. Nhận thức được nhiệm vụ quan trọng đó nhà trường đã xây dựng kế hoạch ngay từ đầu năm học. Bồi dưỡng HSG là một công việc khó khăn và lâu dài, đòi hỏi nhiều công sức của thầy và trò. Trong những năm gần đây, qua các kỳ thi HSG cấp huyện và cấp tỉnh chúng ta đã đạt được những thành công nhất định góp phần vào thành tích thi HSG của huyện, cũng như thành tích chung của toàn trường.
Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi của trường THCS Thanh Tân trong những năm qua có những thuận lợi, nhưng cũng có không ít khó khăn.
1. Thuận lợi là:
- Được sự chỉ đạo, quan tâm, kịp thời của BGH, có những kế hoạch cụ thể, lâu dài trong công việc bồi dưỡng HSG.
- Trường có cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ tương đối đầy đủ giúp cho việc dạy và học đạt kết quả tốt.
- Giáo viên có trình độ chuyên môn vững vàng, có kinh nghiệm trong công tác bồi dưỡng HSG nhiều năm.
- Học sinh hiếu học, yêu thích môn học, có tính tự giác cao.
- Đa số phụ huynh quan tâm đến chất lượng học sinh giỏi của nhà trường, mong muốn con em phát huy theo truyền thống của nhà trường.
2. Khó khăn là:
- Đa số giáo viên dạy bồi dưỡng vừa phải bảo đảm chất lượng đại trà, vừa phải hoàn thành chỉ tiêu chất lượng mũi nhọn nên củng ảnh hưởng đến công tác bồi dưỡng học sinh giỏi.
- Học sinh vừa phải hoàn thành chương trình chính khóa vừa phải học chương trình bồi dưỡng HSG nên đã ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình học tập, rèn luyện các môn học khác.
- Một số học sinh tham gia học bồi dưỡng chưa cố gắng nhiều nên kết quả thi học sinh giỏi ở một số môn chưa cao.
- Một số ít phụ huynh chưa thực sự quan tâm, chưa tạo điều kiện đến học tập của con em mình.
- Một số học sinh chưa xác định đúng năng lực bản thân hoặc bị ảnh hưởng nhiều của quan niệm do bố mẹ định hướng nên không chọn môn thi phù hợp, gây ra sự thiếu hụt số lượng HS trong một số bộ môn.
Với kinh nghiệm của bản thân, tôi xin trình bày một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác bồi dưỡng học sinh giỏi sau đây:
1. Giải pháp thứ nhất: Tăng cường về “chất”
+ Đối với giáo viên bồi dưỡng:
- Để có đội tuyển HSG lâu dài phải có lộ trình bồi dưỡng và biết thừa kế qua các năm học trước vì thế người thầy phải luôn luôn có ý thức tự rèn luyện, tích lũy tri thức và kinh nghiệm, trau dồi chuyên môn, luôn xứng đáng là “người dẫn đường tin cậy” cho học sinh noi theo. Phải thường xuyên tìm tòi các tư liệu, có kiến thức nâng cao trên các phương tiện, đặc biệt là trên mạng internet. Lựa chọn trang Web nào hữu ích nhất, tiện dụng nhất, tác giả nào hay có các chuyên đề hay, khả quan nhất để sưu tầm tài liệu…
- Trong công tác BDHSG khâu đầu tiên là khâu tuyển chọn học sinh thông qua việc trao đổi với GV giảng dạy trước đó để lựa chọn những em có khả năng, tư chất, trí tuệ, lòng đam mê, tính sáng tạo vào đội tuyển, làm nguồn cho năm học kế tiếp.
- Bước tiếp theo, chúng ta lập kế hoạch cho mình một cách cụ thể tránh tình trạng thích đâu dạy đó. Dạy theo chuyên đề là biện pháp mà cá nhân tôi thấy đó là hữu hiệu nhất.
- Thực hiện phương châm: dạy chắc cơ bản rồi dạy nâng cao, thông qua những bài luyện cụ thể để dạy phương pháp tư duy - dạy kiểu dạng bài có quy luật, loại bài có tính đơn lẻ rồi luyện các dạng tổng quát.
- Trong mỗi bài tập cần đưa ra nhiều câu với mức độ từ dễ đến khó và vận dụng vào thực tế để các em hiểu rõ, tăng cường tư duy linh hoạt.
- Trước khi giải các dạng BT nâng cao, lắt léo thì GV có thể sử dụng một số phương pháp phân tích bài toán theo hướng đi lên hoặc đi xuống để HS nhận ra các bước tư duy trong quá trình giải. Bên cạnh đó cũng rèn luyện cách trình bày để vừa ngắn gọn, vừa rõ ràng, vừa logic.
- Sau mỗi bài tập nâng cao GV cần đưa ra phương pháp giải hoặc những lưu ý nhằm học sinh tự khắc sâu kiến thức để cách trình bày được lập luận lôgic hơn.
- Sau mỗi chuyên đề cần có bài kiểm tra đánh giá theo các mức độ để nắm ngay được tình hình học sinh bị hổng phần nào, những bài đa số HS làm được gọi HS trực tiếp lên bảng làm [mối lần ghi bảng các em nhớ hơn là ghi ở vở], bài nào chưa tốt GV sửa và khắc sâu ngay.
- Ngoài ra giáo viên sưu tầm ngân hàng bộ đề thi các cấp trường, cấp huyện và các tỉnh khác thông qua công nghệ thông tin, hướng dẫn học sinh tìm tài liệu nhằm giúp các em tiếp xúc làm quen với các dạng đề có nhiều điểm mới, hay và hữu ích.
- Tuy nhiên, GV nên tránh:
+ Làm HS bị áp lực tâm lý trong thi cử và nặng thành tích đối với HS .
+ Coi những bài đơn lẻ không có quy luật chung là quan trọng, cho học sinh làm nhiều hơn và trước những bài có phương pháp luận [coi những bài đó mới là “thông minh”], kết quả là học sinh bị rối loạn, không học được phương pháp tư duy theo kiểu đúng đắn khoa học.
- Bồi dưỡng học sinh giỏi là một quá trình lâu dài. Cần phải bồi dưỡng hứng thú và tính tích cực, độc lập nghiên cứu của học sinh.
- Cần phát hiện sớm các em học sinh giỏi và bồi dưỡng sớm, tạo nguồn từ lớp đầu cấp học. Cách tốt nhất bồi dưỡng hứng thú cho học sinh là hướng dẫn dìu dắt cho các em đạt được những thành công từ thấp lên cao. Nhiều học sinh lúc đầu chưa bộc lộ rõ năng khiếu nhưng sau quá trình được dìu dắt đã trưởng thành rất vững chắc và đạt thành tích cao.
+ Đối với học sinh:
- Học sinh phải nhận thức đúng về tầm quan trọng của học tập.
- Học sinh phải yêu thích môn học, say mê trong học tập và ham học hỏi.
- Học sinh phải cần cù tích luỹ và chăm chỉ rèn luyện, ngoài đọc sách giáo khoa, học sinh cần đọc thêm sách tham khảo và tài liệu khác.
- HS nên tránh: dao động trong mục tiêu phấn đấu; nôn nóng trong học tập và nghiên cứu; quá tham vọng hoặc quá tự cao.
2. Giải pháp thứ hai: Tích cực vận động ủng hộ từ phụ huynh và các lực lượng giáo dục khác.
- Thầy cô giáo thường xuyên liên lạc với Phụ huynh để trao đổi tình hình học tập của học sinh, phối hợp với PHHS tạo điều kiện về thời gian, học liệu để các em phát huy tốt chất lượng học đội tuyển.
- GVBD đề xuất, kiến nghị với Nhà trường những điều thiết yếu trong công tác bồi dưỡng HSG, các hình thức động viên, hỗ trợ phù hợp đối với học sinh và đội ngũ GV bồi dưỡng các đội tuyển.
- GVBD có thể liên hệ với các cựu HS của trường, tạo mối quan hệ giữa các cựu HS có thành tích cao với HS các đội tuyển hàng năm để trao đổi học hỏi kinh nghiệm, vừa tăng cường chất lượng học, vừa giữ gìn tình cảm của HS và phát huy truyền thống nhà trường.
Tôi nghĩ rằng người thầy giáo có vai trò quan trọng trong việc định hướng và phát triển năng lực, năng khiếu HSG, các em HS có vai trò quyết định trực tiếp đối với kết quả của mình. Kết quả công tác bồi dưỡng học sinh giỏi có đạt cao hay không còn phụ thuộc rất lớn ở niềm đam mê học của các em học HS. Việc bồi dưỡng học sinh giỏi giống như chúng ta ươm một mầm non. Nếu chúng ta biết thường xuyên chăm sóc, vun xới thì mầm non sẽ xanh tốt, phát triển, sẽ đơm hoa kết trái rực rỡ cũng như HSG sẽ lớp lớp thành công. Đó luôn là những gì mà toàn thể giáo viên trường THCS Thanh Tân mong muốn và quyết tâm thực hiện.
Trên đây là kinh nghiệm và giải pháp về công tác bồi dưỡng học sinh giỏi của bản thân tôi. Rất mong được sự đóng góp của các đồng chí để công tác bồi dưỡng HSG của tôi nói riêng và của toàn trường nói chung đạt kết quả ngày càng cao.
Đoàn Văn Bé Hai