Thang đo Bloom được ví như “kim tự tháp” của sự nhận thức. Đây được xem là công cụ nền tảng để xây dựng mục tiêu và hệ thống hóa các câu hỏi, bài tập để kiểm tra, đánh giá kết quả đào tạo của người học. Với ưu điểm khuyến khích và phát triển năng lực tư duy của học viên ở mức độ cao, thang đo Bloom thường được giảng viên sử dụng trong các chương trình đào tạo. Thang đo này gồm 06 cấp độ xếp từ thấp đến cao theo hình kim tự tháp. Để hiểu hơn về công cụ hiệu quả này, hãy xem bài viết dưới đây!
Nội dung bài viết:
1. Ghi nhớ [Remembering]
Ghi nhớ thuộc mức độ đầu tiên trong thang đo Bloom, được hiểu đơn giản là khả năng ghi nhận, khôi phục và nhớ lại kiến thức có liên quan. Việc ghi nhớ và nhận diện thông tin là bắt buộc và cần thiết cho các mức độ tư duy. Nói cách khác, khi học viên có thể nhắc lại các kiến thức, thông tin đã học một cách rập khuôn tức là họ đang ở mức đầu tiên của thang đo tư duy. Cấp độ này minh họa cách học viên nhớ các ý tưởng, tài liệu, cấu trúc,… then chốt.
Khi đánh giá mức độ ghi nhớ của học viên, giảng viên có thể dùng các từ như: liệt kê, xác định, chỉ ra, nhớ lại, phân loại, mô tả v.v. để đặt câu hỏi kiểm tra. Để giúp người học, giảng viên có thể gợi ý những từ trên sẽ có trong phần đánh giá để họ tìm cách ghi nhớ chủ đề bạn trình bày cách tốt hơn.
2. Hiểu biết [Understanding]
Hiểu biết là cấp độ thứ hai trong thang đo tư duy. Thấu hiểu là khả năng diễn dịch, giải thích hoặc suy diễn một nội dung nào đó. Đây được xem là khả năng diễn đạt ý nghĩa của thông điệp thông qua lời nói, hình ảnh hay văn bản. Ở cấp độ này, hiểu không đơn giản là nhắc lại thông điệp nào đó mà cần diễn đạt lại khái niệm theo ý họ hiểu. Học viên ở cấp độ này là những người có thể nắm bắt kiến thức và thật sự hiểu được chủ đề.
Để thể hiện điều đó, học viên cần hành động bằng cách diễn giải, phân loại, suy luận và giải thích. Nhiệm vụ của người giảng viên là giải thích một nội dung mới cho người học thông qua việc đưa ra các ví dụ thực tế, đi sâu vào ý nghĩa thật sự của chủ đề. Nếu không thật sự hiểu, người học sẽ chỉ lặp lại nội dung mà không biết rõ ý nghĩa của nó.
3. Vận dụng trong thang đo Bloom [Applying]
Cấp độ thứ ba của kim tự tháp là áp dụng. Áp dụng được hiểu là khả năng vận dụng các thông tin, kiến thức đã học vào một tình huống, trường hợp thực tế nào đó. Người học phải có khả năng sử dụng thông tin và chuyển đổi kiến thức từ dạng này sang dạng khác. Bằng cách áp dụng nội dung đã học vào hoàn cảnh mới, tình huống thực tế để diễn tả được kiến thức mà bạn tiếp thu.
Để đánh giá khả năng vận dụng của học viên, người đứng lớp có thể tổ chức các hoạt động cá nhân hoặc nhóm tương tự nội dung vừa giảng dạy để họ làm lại.
4. Phân tích [Analyzing]
Phân tích là cấp độ thứ tư trong thang đo Blom. Phân tích là khả năng chia thông tin, nội dung vừa học được thành các phần nhỏ. Sau đó, xác định lí do mà họ chọn để chia nội dung thành các phần nhỏ, chúng liên quan với nhau như thế nào hay có cấu trúc, mục đích tương tự nhau. Ở mức độ này, đòi hỏi khả năng phân biệt, phát hiện chi tiết của học viên để hiểu rõ hơn về nội dung được học.
Để đánh giá khả năng phân tích của người học, giảng viên có thể sử dụng câu hỏi có từ như: so sánh, đối chiếu, chỉ ra sự khác biệt, v.v. Đây được xem là cấp độ quan trọng nhất trong thang đo vì học viên phải tự suy nghĩ và phân loại thông tin họ nhận được.
5. Đánh giá [Evaluating]
Ở cấp độ thứ năm, đánh giá được dựa trên các tiêu chí, tiêu chuẩn thông qua việc kiểm tra và phê bình để đưa ra phán quyết, nhận định về một vấn đề. Đánh giá có thể xem là khả năng phán xét hoặc sử dụng thông tin học được theo các tiêu chí thích hợp. Nếu muốn sử dụng cấp độ này, học viên phải có khả năng giải thích tại sao sử dụng những lập luận đó để bảo vệ quan điểm của mình.
Trái với phân tích, đánh giá là cấp độ được dùng để phân biệt mạnh mẽ các thành phần nào của chủ đề đang học quan trọng và cần hiểu rõ hơn các phần khác. Điều này giúp người học sắp xếp, biết cách xử lý lượng thông tin khổng lồ mà họ nhận được và truy xuất khi cần.
6. Sáng tạo trong thang đo Bloom[Creating]
Sáng tạo chính là cấp độ cuối cùng trong thang đo Bloom. Đây là cấp độ cao nhất trong thang đo này. Đối với cấp độ này, sáng tạo được xem là khả năng ghép các kiến thức, thông tin đã có lại với nhau để tạo thành một cấu trúc hay định lý mới. Học viên ở cấp độ này là những người có khả năng tạo ra cái mới dựa trên kiến thức đã học được trong quá trình đào tạo.
Thay vì để người học rập khuôn với những nội dung, kiến thức cũ, hãy cho họ môi trường để thực tập và đổi mới. Việc sáng tạo sẽ đem đến những mới mẻ, thay đổi và không khiến kiến thức bị nhàm chán, dễ dàng tiếp thu hơn. Nhưng trước khi muốn sáng tạo, học viên cần thành thạo với những nội dung đã được học.
Bên cạnh công cụ trên, chúng tôi gợi ý cho bạn Mô hình Kirkpatrick – Đo lường hiệu quả đào tạo với 4 cấp độ.