Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Văn Sáng - Bác sĩ Da liễu - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Viêm da tiếp xúc do côn trùng là hiện tượng người mắc bị viêm da cấp tính do chất được tiết ra từ côn trùng chạm vào da. Bệnh viêm da tiếp xúc do côn trùng thường xuất hiện từ thời điểm tháng 6 tới tháng 9, trong mùa mưa lũ, giao mùa, sau vụ thu hoạch,...
Viêm da tiếp xúc do côn trùng là trạng thái bị viêm da kích ứng với hóa chất được tiết ra từ côn trùng. Bệnh do phần da con người tiếp xúc đơn thuần với các chất tiết của côn trùng có thể đang sống hoặc đã bị chết.
Nguyên nhân gây da viêm da tiếp xúc do côn trùng là do các loài chủ yếu như: Kiến khoang, kiến lác, kiến gạo, cằm cặp, kiến nhốt, kiến cong đít gây nên.
Sau những ngày mưa lũ làm ngập đồng ruộng, ao hồ..., sẽ xuất hiện nhiều côn trùng, chúng sẽ bay theo ánh đèn bay vào nhà, phấn hoặc các chất tiết ra của các loài côn trùng sẽ rơi vào cổ, mặt, thân hoặc vô tình chạm vào côn trùng và chất Pederin có trong côn trùng dây vào da sẽ gây ra viêm da tiếp xúc.
Cũng có thể do côn trùng rơi vào bể tắm, bồn tắm hoặc bám vào khăn, quần áo..., nếu không chú ý, xát phải côn trùng sẽ gây ra viêm da bọng nước. Có trường hợp người bệnh giết côn trùng như: kiến ba khoang chạm lên da và nổi thành bệnh.
Chạm vào kiến ba khoang có thể khiến da bị bỏng rát
Sau khi da tiếp xúc với côn trùng sẽ thấy ngứa, rát, nóng bỏng tại chỗ. Sau khoảng 6-12 giờ, tại vùng da tiếp xúc xuất hiện các đám nốt màu đỏ, hơi nề thành vệt, có kích thước từ 1-5cm, rộng khoảng 3-4 mm.
Sau 1-3 ngày sẽ thấy xuất hiện các mụn nước, da đỏ, lấm tấm sau đó xuất hiện những bọng nước và bọng mủ li ti. Kèm theo đó là cảm giác đau rát tăng lên, có thể khiến sốt nhẹ, mệt mỏi, cơ thể khó chịu.
Sau 3-5 ngày, tổn thương khô mà không thành phỏng nước, bọng mủ. Nếu nặng hơn, sẽ làm thương tổn rộng, bọng nước, bọng mủ nông lan rộng sang các vùng xung quanh, có thể trợt loét.
Tổn thương vùng da này còn có thể lây từ vị trí này sang chỗ khác qua tiếp xúc, đặc biệt nếu bị tổn thương ở cạnh nếp gấp như bẹn, khuỷu tay, khoeo chân, nách, cổ... sẽ tạo ra tổn thương dạng đối xứng qua nếp gấp, khiến ngứa ngáy và đau đớn cho người bị.
Cách điều trị viêm da tiếp xúc do côn trùng rất đơn giản; mức độ khỏi nhanh hay chậm tùy thuộc vào thời điểm phát hiện để điều trị.
Hầu hết viêm da do côn trùng chỉ cần mua tuýp thuốc bôi là có thể giúp dịu da, xẹp vết bọng nước và nhanh chóng khỏi. Hiện nay trên thị trường có nhiều loại thuốc bôi làm dịu da, chống viêm. Nếu để bội nhiễm, người bệnh sẽ phải uống thêm kháng sinh và điều này có thể để lại sẹo.
Các sản phẩm kem bôi khi bị viêm da tiếp xúc do côn trùng để dịu da, sát khuẩn có thể sử dụng như: Kem bôi Fucidin, dung dịch Jarish,
Nếu vùng da tiếp xúc bị viêm lớn, lan rộng, khiến ngứa ngáy và đau đớn, cần đến khám và điều trị tại các cơ sở y tế uy tín có chuyên khoa da liễu để được hướng dẫn, điều trị.
Viêm da tiếp xúc do côn trùng có thể tự điều trị bằng thuốc bôi da
Để phòng tránh mắc viêm da tiếp xúc cho côn trùng, cần chủ động thực hiện các biện pháp để hạn chế tiếp xúc với côn trùng như:
- Lau dọn nhà cửa thường xuyên, tránh ẩm mốc
- Phát quang bụi rậm, cây cối xung quanh, vũng nước, cống rãnh vì đây là nơi để côn trùng sản sinh và trú ngụ.
- Đêm ngủ cần mắc màn, đóng kín cửa để tránh các loài ưu ánh đèn như loài thiêu thân bay vào.
- Phơi quần áo ở những nơi khô ráo, có ảnh nắng. Thu quần áo sớm để tránh côn trùng ẩn nấp trong đó. Rũ sạch lại quần áo để hạn chế bụi bẩn bám lại.
- Nếu thấy côn trùng bò trên da, không được lấy tay bắt để tránh chà xát lên vùng da, điều này sẽ khiến chất tiết tiếp xúc với da nhiều hơn.
- Trước khi đi ngủ, phủi lại giường chiếu, chăn màn để tránh phấn, bụi trên côn trùng còn đọng lại.
- Tránh đứng dưới bóng đèn sáng nơi công cộng,
- Nếu thấy kiến ba khoang xuất hiện ở dưới ánh đèn, cần tránh xa. Hoặc lấy vật gì đó để giết, không được trực tiếp để da chạm vào loại kiến này. Nếu bị cắn hay lỡ tay đập chết chúng trên da mình thì cần rửa bằng nước sạch càng nhanh càng tốt nơi bị dính độc tố bằng xà phòng. Sau đó đi khám bác sĩ chuyên khoa da liễu.
Dị ứng da hay viêm da tiếp xúc do côn trùng có thể điều trị dễ dàng bằng các loại kem bôi ngoài da. Tuy nhiên, không được chủ quan bởi nếu không vệ sinh sạch sẽ vùng da bị viêm hoặc điều trị muộn có thể khiến viêm nặng hơn, vùng viêm lan rộng, thời gian điều trị lâu hơn.
Mọi thắc mắc cần được bác sĩ chuyên khoa tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec giải đáp, Quý khách vui lòng đặt lịch trên website để được phục vụ.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
XEM THÊM:
Nguyên nhân gây bệnh thường do 2 loại côn trùng là bướm đêm và kiến ba khoang gây ra.
Ngoài ra còn có: kiến lác, kiến gạo, cằm cặp, kiến nhốt, kiến cong… cũng có thể gây bệnh.
Cũng có thể do côn trùng rơi vào bể tắm, bồn tắm hoặc bám vào khăn, quần áo..., nếu không chú ý, chà xát phải côn trùng sẽ gây ra viêm da bọng nước.
2. Biểu hiện lâm sàng
Tổn thương da do tiếp xúc với côn trùng.
- Tại vị trí viêm da do côn trùng xuất hiện phản ứng viêm da. Lúc đầu chỉ có một hoặc vài đám da đỏ, dài như vết cào xước, hơi phù nề, kích thước nhỏ. Sau đó xuất hiện mụn nước, bọng nước giữa dát đỏ.
- Nếu bệnh nhẹ, sau 3 - 5 ngày, tổn thương khô mà không thành phỏng nước, bọng mủ. Nếu nặng hơn, thương tổn rộng, bọng nước, bọng mủ nông lan rộng, có thể trợt loét, hoại tử.
- Vị trí viêm có thể xảy ra bất kỳ nơi trên cơ thể nào nhưng hay gặp ở các vùng da hở.
- Khi bị tổn thương ở mắt có thể có sưng nề, trợt đỏ, chảy nước mắt;
- Các vị trí khác như nách, bẹn, sinh dục,... có thể sưng đau làm hạn chế đi lại.
- Bỏng rát, ngứa. Nếu bội nhiễm sẽ thấy đau nhức, khó chịu.
- Một số trường hợp tổn thương lan rộng có thể gây đau nhức, sốt, mệt mỏi, nổi hạch cổ, nách, hoặc bẹn tùy theo vùng tổn thương.
- Tái phát: Người bệnh có thể tái phát vài lần. Ở tập thể, có thể nhiều người bị bệnh tại cùng thời điểm. Trong một mùa mưa, trên cùng một bệnh nhân có thể bị bệnh vài lần.
3. Cần phân biệt với zona thần kinh
Đây là bệnh lành tính nhưng tiến triển nhanh và không để lại di chứng. Tuy nhiên, cần thận trọng phân biệt với bệnh zona [giời leo].
Đối với bệnh giời leo, thường có triệu chứng đau nhức nhiều trước khi các mụn nước xuất hiện và các vết viêm chỉ tập trung nửa bên cơ thể theo dây thần kinh, không mọc rải rác như viêm da kích ứng do côn trùng.
4. Điều trị viêm da tiếp xúc do côn trùng
Tùy theo giai đoạn tổn thương, loại côn trùng gây bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định:
- Ngay khi có dấu hiệu bị tổn thương dùng nước muối sinh lý rửa nhằm trung hòa độc tố của côn trùng. Tuy nhiên tránh kì cọ làm tổn thương lan rộng.
- Bôi thuốc làm dịu da, chống viêm: hồ nước hay mỡ kháng sinh phối hợp với corticoid bôi 2-3 lần/ngày làm dịu khi tổn thương đỏ, đau rát.
- Riêng trường hợp bọng nước, bọng mủ có thể chấm dung dịch màu milian, castellani, nước thuốc tím pha loãng... vào chỗ tổn thương ngày 2-3 lần.
- Trường hợp thương tổn lan rộng, bọng mủ rộng và có dấu hiệu nhiễm trùng toàn thân bác sĩ sẽ kê kháng sinh uống; Kháng histamin để giảm ngứa, giảm kích ứng.
- Bệnh thường khỏi sau 5 - 7 ngày điều trị, tuy nhiên bệnh nhân không nên tự điều trị để tránh tình trạng bệnh nặng thêm. Nếu dùng thuốc không đúng hoặc xuất hiện các dị ứng thuốc, làm lu mờ các biểu hiện ban đầu của bệnh dẫn đến khó xác định bệnh.
- Tuyệt đối không nên chủ quan với tình trạng viêm da do côn trùng vì bệnh sẽ diễn tiến gây mụn mủ, viêm loét và nhiễm trùng…
Lau dọn nhà thường xuyên đề phòng bệnh.
5. Cách phòng tránh mắc viêm da tiếp xúc do côn trùng
Để phòng bệnh viêm da do tiếp xúc côn trùng vào thời điểm giao mùa hoặc mưa bão cần chủ động thực hiện các biện pháp để hạn chế tiếp xúc với côn trùng như:
- Nên đóng cửa hoặc làm lưới chắn côn trùng vào buổi tối hoặc khi mưa.
- Kiểm tra khăn mặt, quần áo, giường, chiếu... trước khi sử dụng.
- Vệ sinh môi trường xung quanh nhà; Lau dọn nhà cửa thường xuyên, tránh ẩm mốc.
- Đêm ngủ cần mắc màn, đóng kín cửa để tránh các loài ưa ánh đèn như loài thiêu thân bay vào.
- Phơi quần áo ở những nơi khô ráo, có ánh nắng. Thu quần áo sớm để tránh côn trùng ẩn nấp trong đó. Rũ sạch lại quần áo để hạn chế bụi bẩn bám lại.
- Nếu phát hiện côn trùng thì tránh tiếp xúc trực tiếp, tìm cách loại chúng đi mà không để côn trùng tiếp xúc với da của mình.
Và nếu không may bị bệnh nên đi khám chuyên khoa da liễu, tuyệt đối không tự ý mua thuốc về bôi.
Dị ứng da hay viêm da tiếp xúc do côn trùng có thể điều trị dễ dàng bằng các loại kem bôi ngoài da. Tuy nhiên, không được chủ quan bởi nếu không vệ sinh sạch sẽ vùng da bị viêm hoặc điều trị muộn có thể khiến viêm nặng hơn, vùng viêm lan rộng dẫn đến thời gian điều trị lâu hơn.
Mời xem video nhiều người quan tâm:
Nắng nóng mùa hè 2022 có phá vỡ kỷ lục hè 2020?