Vật liệu nuôi cấy được trồng hoàn toàn trong buồng cách lý để

Nuôi cấy mô tế bào là phương pháp tách rời tế bào, mô nuôi cấy trong môi trường thích hợp và vô trùng để chúng tiếp tục phân bào, biệt hóa thành mô, cơ quan để phát triển thành cây mới.

Môi trường dinh dưỡng:

• Nguyên tố đa lượng: N, S, Ca, K, P
• Nguyên tố vi lượng: Fe, B, Mo, I, Cu
• Đường: Glucozơ, Saccarozơ
• Chất điều hòa sinh trưởng: Auxin, Cytokinin

Hình 1. Minh họa quá trình nuôi cấy mô tế bào

II - CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA PHƯƠNG PHÁP NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO

1. Tính toàn năng của tế bào

• Tế bào chứa hệ gen qui định loài đó, mang toàn bộ lượng thông tin của loài
• Tế bào có thể sinh sản vô tính khi nuôi cấy trong môi trường thích hợp để tạo thành cây hoàn chỉnh

Hình 2. Sơ đồ thể hiện tính toàn năng tế bào thực vật

2. Khả năng phân hóa và phản phân hóa

Hình 3. Sơ đồ quá trình phân hóa và phản phân hóa tế bào

• Phân hóa tế bào: là quá trình từ tế bào phôi sinh biến đổi thành tế bào chuyên hóa đảm bảo các chức năng khác nhau
• Phản phân hóa tế bào: Là quá trình chuyển tế bào chuyên hóa về tế bào phôi sinh trong điều kiện thích hợp và tiếp tục phân chia mạnh mẽ

III - QUY TRÌNH CÔNG NGHỆ NHÂN GIỐNG BẰNG NUÔI CÂY MÔ TẾ BÀO

1. Quy trình

Hình 4. Quy trình công nghệ nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào

Bước 1: Chọn vật liệu nuôi cấy

• Chọn mẫu tốt, không bị nhiễm bệnh
• Cách làm:
  • Chọn cây mẹ khỏe, sạch bệnh
  • Chọn mô phân sinh đỉnh chồi, đỉnh rễ, bộ phận non

Bước 2: Khử trùng

• Mẫu và dụng cụ được tẩy rửa, khử trùng
• Cắt đỉnh sinh trưởng thành phần tử nhỏ, tẩy rửa, khử trùng ở buồng vô trùng

Bước 3: Tạo chồi

• Môi trường dinh dưỡng:
  • Nguyên tố đa lượng: N, S, Ca, K, P
  • Nguyên tố vi lượng: Fe, B, Mo, I, Cu
  • Đường: Glucozơ, Saccarozơ
  • Chất điều hòa sinh trưởng: Auxin, Cytokinin
• Để phát triển thân cành cho chồi trong môi trường dinh dưỡng có bổ sung Cytokinin hoạt hóa tạo chồi

Bước 4: Tạo rễ

• Khi chồi đạt tiêu chuẩn về chiều cao, số lá thì chuyển sang môi trường tạo rễ, bổ sung chất kích thích auxin, IBA…

Bước 5: Cấy cây vào môi trường thích ứng

• Chuyển cây sang môi trường thích ứng gần giống với môi trường tự nhiên về: nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng…

Bước 6: Trồng cây trong vườn ươm

• Khi cây đủ chiều cao, thân lá thì chuyển cây ra vườn ươm

2. Ý nghĩa

• Nhân với số lượng lớn, trên quy mô công nghệ
• Sản phẩm sạch bệnh và đồng nhất về di truyền
• Hệ số nhân giống cao

I – KHÁI NIỆM VỀ PHƯƠNG PHÁP NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO

Tế bào, mô thực vật là một phần của khung hình nhưng có tính độc lập. Nuôi cấy mô tế bào trong thiên nhiên và môi trường thích hợp và phân phối đủ chất dinh dưỡng gần giống như trong khung hình sống thì mô tế bào hoàn toàn có thể sống. Qua nhiều lần phân bào liên tục, biệt hoá thành mô và cơ quan, mô tế bào hoàn toàn có thể tăng trưởng thành cây hoàn hảo .

II. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA PHƯƠNG PHÁP NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO

Tế bào thực vật có tính toàn năng. Bất cứ tế bào nào hoặc mô nào thuộc cơ quan đều chứa hệ gen qui định loài đó. Chúng có khả năng sinh sản vô tính thành cây hoàn chỉnh nếu được nuôi cấy trong môi trường thích hợp. Tính toàn năng là cơ sở khoa học phương pháp nuôi cấy tế bào mô.

Cơ thể thực vật là một thể thống nhất gồm có nhiều cơ quan có tính năng khác nhau, được hình thành từ nhiều tế bào khác nhau, có nguồn gốc chung là tế bào hợp tử .
Giai đoạn đầu, tế bào hợp tử phân loại thành những tế bào phôi sinh chưa mang tính năng chuyên biệt. Tế bào phôi sinh liên tục đổi khác thành những tế bào chuyên hoá đặc hiệu cho những mô, những cơ quan khác nhau .

Phân hóa tế bào : là quy trình từ tế bào phôi sinh đổi khác thành tế bào chuyên hóa bảo vệ những tính năng khác nhau Phản phân hóa tế bào : Là quy trình chuyển tế bào chuyên hóa về tế bào phôi sinh trong điều kiện kèm theo thích hợp và liên tục phân loại can đảm và mạnh mẽ

Kĩ thuật nuôi cấy mô tế bào là kĩ thuật điều khiển và tinh chỉnh sự phát sinh hình thái của tế bào thực vật một cách xu thế dựa vào sự phân hoá, phản phân hoá trên cơ sở tính toàn năng của tế bào thực vật khi được nuôi cấy tách rời trong điều kiện kèm theo tự tạo, vô trùng .

III. QUI TRÌNH CÔNG NGHỆ NHÂN GIỐNG BẰNG NUÔI CÂY MÔ TẾ BÀO

1. Ý nghĩa

Nhân giống cây cối bằng nuôi cấy mô tế bào : – Có thể nhân giống cây cối ở quy mô công nghiệp kể cả trên những đối tượng người dùng khó nhân giống bằng giải pháp thường thì – Hệ số nhân giống cao

– Sản phẩm như nhau mặt di truyền

   – Nguyên liệu nuôi cấy sạch bệnh thì sản phẩm hoàn toàn sạch bệnh.

2. Qui trình công nghệ nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào

a ] Chọn vật tư nuôi cấy Vật liệu nuôi cấy thường là tế bào của mô phân sinh [ mô chưa phân hoá trong những đỉnh sinh trưởng của rễ, thân, lá ] . Vật liệu nuôi cấy không bị nhiễm bệnh được trồng trong buồng cách li . b ] Khử trùng Cắt đỉnh sinh trưởng vật tư nuôi cấy thành phần tử nhỏ. Mẫu sau khi cắt được tẩy rửa bằng nước sạch và khử trùng . c ] Tạo chồi trong môi trường tự nhiên tự tạo Mẫu được nuôi cấy trong thiên nhiên và môi trường dinh dưỡng để tạo chồi, tức là tái tạo cây từ những đỉnh sinh trưởng. Môi trường dinh dưỡng tự tạo thường dùng trong nuôi cấy mô là môi trường tự nhiên MS [ Murashige và Skoog ] . d ] Tạo rễ Khi chồi đạt tiêu chuẩn về kích cỡ [ độ cao ] thì tách [ cắt ] chồi và cấy sang môi trường tự nhiên tạo rễ, bổ trợ chất kích thích α, NAA, IBA …

e ] Cấy cây vào thiên nhiên và môi trường thích ứng

Cấy cây sang môi trường thích ứng để cây thích nghi dần với điều kiện tự nhiên.

Xem thêm: Giải SGK Công Nghệ 11 Bài 11: Bản vẽ xây dựng [Ngắn gọn]

f ] Trồng cây trong vườn ươm Sau khi cây tăng trưởng thông thường và đạt tiêu chuẩn cây giống, chuyển cây ra vườn ươm .

Ứng dụng nuôi cấy mô người ta đã nhân nhanh được nhiều giống cây lương thực, thực phẩm [ giống lúa chịu mặn, kháng đạo ôn ; khoai tây, súp lơ, măng tây, … ] giống cây công nghiệp [ mía, cafe ], giống cây hoa, cây ăn quả, cây lâm nghiệp .

Câu hỏi Trắc nghiệm Công nghệ 10 Bài 5 [có đáp án]: Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào trong nhân giống cây trồng nông, lâm nghiệp chọn lọc, hay nhất. Tuyển tập loạt Câu hỏi Trắc nghiệm Công nghệ 10 có đáp án được giải thích chi tiết, đầy đủ, rõ ràng.

Câu hỏi trắc nghiệm Công nghệ 10 Bài 6

Câu 1. Quy trình công nghệ nuôi cấy mô tế bào được thực hiện theo trình tự sau:

1. Chọn vật liệu - Tạo chồi - Sát trùng - Tạo rễ

2. Chọn vật liệu - Tao chồi - Tạo rễ - Cấy cây trong môi trường thích ứng

3. Chọn vật liệu - Tạo rễ - Tạo chồi - Cấy cây trong môi trường thích ứng

4. Chọn vật liệu - Khử trùng - Tạo chồi - Tạo rễ - Cấy trong môi trường thích ứng

Câu 2. Vật liệu để nuôi cấy mô tế bào là:

1. Củ, quả đã chín

2. Củ, quả còn non

3. Mô phân sinh đỉnh của thân, cành, rễ

4. Đồng ý với cả 3 phương án

Câu 3. Ưu điểm của nhân giống cây trồng bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào:

1. Hệ số nhân giống cao, nhân giống nhanh

2. Cây được tạo ra sạch bệnh

3. Duy trì được tính tốt của cây bố mẹ

4. Cả A, B, C

Câu 4. Cơ sở khoa học của công nghệ nuôi cấy mô tế bào?

1. Tế bào có tính toàn năng

2. Tế bào chỉ chuyên hóa đặc hiệu

3. Tế bào không thể phát triển thành cây

4. Mô tế bào không thể sống độc lập

Câu 5. Nuôi cấy mô tế bào có thể bắt đầu từ loại tế bào nào?

1. Tế bào hợp tử

2. Tế bào phôi sinh

3. Tế bào phân hóa

4. Tế bào phân sinh

Câu 6. Ý nghĩa của công nghệ nuôi cấy mô tế bào?

1. Làm giảm sức sống của cây giống

2. Làm phong phú giống cây trồng

3. Làm tăng hệ số nhân giống

4. Làm giảm hệ số nhân giống

Câu 7. Nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào không có ý nghĩa nào sau đây?

1. Có hệ số nhân giống thấp

2. Có thể nhân giống cây trồng ở quy mô công nghiệp

3. Cho ra các sản phẩm đồng nhất về mặt di truyền

4. Nếu nguyên liệu nuôi cấy hoàn toàn sạch bệnh thì sản phẩm nhân giống sẽ hoàn toàn sạch bệnh

Câu 8. Sự phân hóa tế bào là hiện tượng:

1. Tế bào hợp tử phân chia thành các tế bào phôi sinh chưa mang chức năng chuyên biệt

2. Các tế bào phôi sinh biến dổi thành các tế bào chuyên hóa đặc hiệu

3. Các tế bào chuyên hóa đặc hiệu trở về dạng phôi sinh và phân chia mạnh mẽ

4. Điều khiển sự phát sinh hình thái tế bào thực vật một cách định hướng

Câu 9. Nuôi cấy mô, tế bào là phương pháp...

1. Tách rời tế bào, mô giâm trong môi trường có chất kích thích để mô phát triển thành cây trưởng thành

2. Tách rời tế bào thực vật nuôi cấy trong môi trường dinh dưỡng thích hợp giống như trong cơ thể sống, giúp tế bào phân chia, biệt hóa thành mô, cơ quan, phát triển thành cây hoàn chỉnh

3. Tách mô, nuôi dưỡng trong môi trường có chất kích thích tạo chồi, rễ, phát triển thành cây m

4. Tách tế bào thực vật nuôi cấy trong môi trường cách li để tế bào thực vật sống, phát triển thành cây hoàn chỉnh

Câu 10. Sự chuyển hóa TB chuyên hóa → TB phôi sinh, có khả năng phân chia mạnh mẽ là:

1. Sự phân chia tế bào

2. Sự phân hóa tế bào

3. Sự phản phân hóa tế bào

4. Sự nảy mầm

Đáp án trắc nghiệm Công nghệ 10 Bài 6

Câu 1:

Quy trình công nghệ nuôi cấy mô tế bào được thực hiện theo trình tự : Chọn vật liệu - Khử trùng - Tạo chồi - Tạo rễ - Cấy trong môi trường thích ứng

Câu 2:

Vật liệu để nuôi cấy mô tế bào là mô phân sinh đỉnh của thân, cành, rễ

Câu 3:

Ưu điểm của nhân giống cây trồng bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào là:

- Hệ số nhân giống cao, nhân giống nhanh

- Cây được tạo ra sạch bệnh

- Duy trì được tính tốt của cây bố mẹ

Câu 4:

Cơ sở khoa học của công nghệ nuôi cấy mô tế bào là tế bào có tính toàn năng

Câu 5:

Nuôi cấy mô tế bào có thể bắt đầu từ loại tế bào hợp tử

Câu 6:

Ý nghĩa của công nghệ nuôi cấy mô tế bào là làm tăng hệ số nhân giống

Câu 7:

Ý nghĩa của nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào là:

- Nhân với số lượng lớn, trên quy mô công nghệ

- Sản phẩm sạch bệnh và đồng nhất về di truyền

- Hệ số nhân giống cao

Câu 8:

Sự phân hóa tế bào là hiện tượng các tế bào phôi sinh biến dổi thành các tế bào chuyên hóa đặc hiệu

Câu 9:

Nuôi cấy mô, tế bào là phương pháp tách rời tế bào thực vật nuôi cấy trong môi trường dinh dưỡng thích hợp giống như trong cơ thể sống, giúp tế bào phân chia, biệt hóa thành mô, cơ quan, phát triển thành cây hoàn chỉnh

Câu 10:

Sự chuyển hóa TB chuyên hóa → TB phôi sinh, có khả năng phân chia mạnh mẽ là sự phản phân hóa tế bào