Enferm Clin. 2011 Nov-Dec;21[6]:308-19. Epub 2011 Nov 25.
[Effectiveness of oral care in the prevention of ventilator-associated pneumonia. systematic review and meta-analysis of randomised clinical trials].
Zamora Zamora F.
Source: Unidad de Cuidados Intensivos, Complejo Hospitalario de Jaén, Hospital Universitario Médico-Quirúrgico, Jaén, España.
Mục tiêu: Để xác định hiệu quả của chăm sóc răng miệng trong việc ngăn ngừa viêm phổi liên quan với thở máy [VPTM].
Phương pháp: Tìm kiếm các thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên trong CINAHL, Cuiden Plus, Pub Med, EMBASE, ENFISPO, Cochrane, Cuiden, DARE,EBE, JBI, và tra cứu từ lúc bắt đầu lập chỉ mục của mỗi cơ sở dữ liệu cho đến tháng 3/2010 . Không có hạn chế về ngôn ngữ, giới tính, tuổi tác hoặc bệnh nền. Thu thập tất cả thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên [RCT] so sánh chăm sóc răng miệng và xác định hiệu quả trong việc phòng ngừa VPTM . Tất cả các can thiệp khác nhau được phân tích để xác định yếu tố nào là yếu tố bảo vệ tốt nhất. Sử dụng Epidat 3,1 để phân tích dữ liệu. Trong số tổng cộng 858 bài báo, chỉ có 14 đáp ứng các tiêu chí lựa chọn.
Kết quả: Sử dụng mô hình ảnh hưởng biến thiên để xem xét kết quả có ý nghĩa thống kê về tác dụng có lợi của chlorhexidine như là một yếu tố bảo vệ phòng ngừa VPTM với nguy cở tương đối RR=0,706 [KTC 95%: 0,556-0,896]. Chlorhexidine 0,12% thoa miệng hai lần mỗi ngày [RR: 0,69, KTC 95%: 0,53-0,91] và chlorhexidine 0,2% thoa miệng bốn lần mỗi ngày có [RR = 0,53, KTC 95% : 0,31-0,90] có ý nghĩa thống kê làm giảm VPTM. Việc vệ sinh miệng 0,12% và 0,2% chlorhexidine ba lần một ngày và đánh răng không cho kết quả có ý nghĩa thống kê.
Kết luận: Sử dụng chlorhexidine trong chăm sóc răng miệng là một yếu tố bảo vệ chống lại Viêm phổi do thở máy. Đánh răng không ngăn ngừa được VPTM. Cần nhiều nghiên cứu RCTs hơn nữa để xác nhận các kết quả.
Người dịch: BS Rạng, bvag.com.vn
Ngày 15/04/2014, được sự hỗ trợ của GS. Gregory Crow trường Đại học Điều dưỡng San Francisco, phòng Điều dưỡng phối hợp với 02 khoa Cấp cứu và khoa Điều trị tích cực tổ chức lớp tập huấn cho điều dưỡng tại Bệnh viện, đặc biệt cho điều dưỡng khoa Cấp cứu, khoa Điều trị tích cực.
Lớp tập huấn có 50 Điều dưỡng tham dự, GS. Gregory Crow trực tiếp giảng dạy lý thuyết giúp cung cấp kiến thức cơ bản cho điều dưỡng về chăm sóc răng miệng trên người bệnh thở máy, phần thực hành do 02 Điều dưỡng của bệnh viện Thanh Nhàn Hà Nội hướng dẫn. Thực hành chăm sóc răng miệng tốt đối với người bệnh mở khí quản, đặt nội khí quản, thở máy, là một trong giải pháp ngăn ngừa viêm phổi liên quan đến thở máy.
GS. Gregory Crow đã đánh giá rất cao về tinh thần học tập của Điều dưỡng bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, các bạn Điều dưỡng đã có rất nhiều câu hỏi thú vị liên quan đến vấn đề chăm sóc răng miệng cho người bệnh liên quan đến thực tế tại Khoa, tại Bệnh viện và theo mô hình bệnh tật tại Việt Nam.
GS. Gregory Crow mong muốn bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương sẽ áp dụng những kiến thức và kinh nghiệm mà ông đã chia sẻ áp dụng sao cho phù hợp với điều kiện của Bệnh viện và đất nước Việt Nam.
Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương hy vọng sẽ giữ mối quan hệ hợp tác lâu dài với GS. Gregory Crow nhằm hỗ trợ, giúp đỡ cho công tác chăm sóc của điều dưỡng ngày càng phát triển.
Ngọc Dung - NHTD
- Giữ răng miệng luôn sạch sẽ giúp cho người bệnh thoải mái, dễ chịu, ăn ngon.
- Phòng chống viêm răng lợi, dẫn đến nhiễm khuẩn khác nhất là viêm phổi.
II.CHỈ ĐỊNH
- Người bệnh không tự vệ sinh răng miệng được.
- Người bệnh hôn mê, thở máy.
- Người bệnh bị tổn thương khoang miệng
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH:
không có
IV. CHUẨN BỊ
1. Người thực hiện
01 Điều dưỡng: rửa tay, đội mũ, đeo khẩu trang
2. Phương tiện
STT | Dụng cụ | Đơn vị | Số lượng |
1 | Dụng cụ tiêu hao | gói | 01 |
2 | Dụng cụ rửa tay, sát khuẩn | gói | 01 |
3 | Dụng cụ bảo hộ | gói | 01 |
4 | Bơm cho ăn 50 ml | cái | 01 |
5 | Dụng cụ , thuốc thủ thuật | bộ | 01 |
6 | Canuyn mayo | cái | 01 |
7 | Nước muối Natriclorua 0,9% | ml | 100 |
8 | Dụng cụ chăm sóc, thay băng vô khuẩn | bộ | 01 |
9 | Oxy già 12 thể tích | ml | 20 |
10 | Glycerin bonat | lọ | 01 |
11 | Khăn bông hoặc khăn giấy | cái | 01 |
12 | Bộ dụng cụ hút đờm | bộ | 01 |
13 | Ống hút dịch | cái | 02 |
14 | Túi đựng đồ bẩn | cái | 01 |
3. Người bệnh:
- Thông báo, giải thích cho người bệnh [nếu người bệnh tỉnh]
- Đặt người bệnh ở tư thế thích hợp: ngửa thẳng,hoặc nằm mặt nghiêng sang một bên.
- Người bệnh có răng giả nên tháo và làm vệ sinh hàm giả riêng.
4. Phiếu theo dõi người bệnh
V.CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH:
1. Mở gói dụng cụ, đổ dung dịch nước muối 0,9% vào bát kền.
2. Đi găng sạch
3. Đặt khay quả đậu ở dưới cằm người bệnh
4. Choàng khăn bông quanh cổ người bệnh
5. Nghiêng đầu người bệnh sang bên người thực hiện.
6. Dùng kẹp gắp gạc củ ấu thấm vào dung dịch nước muối dinh lý 0,9% lau sạch răng cho người bệnh, lau hàm trên, hàm dưới, mặt trong, mặt ngoài, thay gạc củ ấu lau vòm miệng mặt trên, mặt dưới lưỡi, trên lưỡi. [Nếu miệng có vết loét trợt thì dùng dung dịch oxy già để rửa].
7. Bơm nước muối sinh lí 0,9% rửa miệng cho đến khi sạch miệng, mỗi lần bơm 30 ml nước muối rửa, vừa bơm vừa hút cho đến khi sạch miệng.
8. Bôi glycerinborat mỏng vào niêm mạc môi lưỡi cho người bệnh
9. Đặt người bệnh về tư thế thoải mái
11. Thu dọn dụng cụ
12. Rửa tay
13. Ghi bảng theo dõi điều dưỡng: tình trạng răng miệng , thời gian thực hiện, người thực hiện
VI. THEO DÕI
- Theo dõi người bệnh xem có sặc không
VII. XỬ TRÍ TAI BIẾN
- Tránh sặc: bơm rửa miệng phải đặt người bệnh nghiêng đầu sang một bên, vừa bơm vừa hút sạch .Nếu người bệnh có ống nội khí quản hoặc canuyn mở khí quản phải kiểm tra cuff không để xẹp cuff.
- Tránh gây tổn thương miệng: làm nhẹ nhàng, tránh thô bạo
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lê Ngọc Trọng [2004], —Chăm sóc răng miệng đặc biệt”,Hướng dẫn quy trình chăm sóc người bệnh tập II,Bộ Y tế, Nhà xuất bản giáo dục,trang 5557.
2. Nguyễn Quốc Anh[ 2012], “ Bảng kiểm kỹ thuật chăm sóc răng miệng đặc biệt”, Bảng kiểm các quy trình kỹ thuật cơ bản chăm sóc người bệnh, Bộ Y tế, Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội , trang 10.
3. Trường trung cấp Y tế Bạch Mai[ 2011], —Kỹ Thuật vệ sinh răng miệng đặc biệt”.
Khi bị bệnh sức đề kháng của cơ thể giảm, việc vệ sinh răng miệng cho người bệnh nhằm mục đích:
Giữ cho răng miệng luôn sạch sẽ đề phòng nhiễm khuẩn răng miệng.
Tránh nhiễm khuẩn khi có tổn thương ở miệng.
Giúp người bệnh thoải mái, dễ chịu.
CHỈ ĐỊNH
Người bệnh tỉnh táo nhưng không tự làm được.
Người bệnh nặng, hôn mê, sốt cao, tổn thương ở miệng như gãy xương hàm, vết thương ở miệng.
CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Không có chống chỉ định tuyệt đối.
CHUẨN BỊ
Người thực hiện
01 điều dưỡng viên.
Phương tiện, dụng cụ, thuốc
Dụng cụ vô khuẩnGói chăm sóc [1 khay hạt đậu, 1 bát kền, gạc củ ấu, gạc miếng, kẹp Kose, kẹp phẫu tích].
Gạc, bông cầu, canun mayo hoặc đè lưỡi [nếu cần].
Dụng cụ khác
Khay chữ nhật, kem đánh răng, bàn chải đánh răng [loại dùng cho trẻ em].
Cốc sạch 02 chiếc.
Ống thông hút, máy hút, găng tay sạch.
Khăn bông nhỏ, tấm nilon nhỏ.
Túi nilon đựng gạc bẩn.
Thuốc và các dung dịchDung dịch Natriclorua 0,9%.
Dung dịch để súc miệng hoặc bơm rửa [có thể dùng có thể dùng Natriclorua 0,9%].
Glycerin [nếu cần].
Người bệnh
Điều dưỡng: tiếp xúc, thăm hỏi người bệnh, giới thiệu tên, chức danh của mình.
Thông báo, giải thích cho người bệnh hoặc người nhà biết về kỹ thuật sắp làm.
Hồ sơ bệnh án
Có kèm theo phiếu theo dõi và chăm sóc người bệnh.
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Kiểm tra hồ sơ
Kiểm tra người bệnh
Đối chiếu với hồ sơ bệnh án.
Nhận định người bệnh:
Nếu người bệnh có răng giả nên tháo ra và vệ sinh hàm giả riêng.
Nếu môi khô nứt nẻ, lưỡi trắng thì bôi glycerin 15 phút trước khi chăm sóc.
Thực hiện kỹ thuật
Điều dưỡng rửa tay, đội mũ, đeo khẩu trang
Mang dụng cụ đến bên giường người bệnh
Đặt người bệnh nằm, mặt nghiêng về một bên [quay về phía Điều dưỡng] Choàng nilon và khăn qua cổ người bệnh.
Điều dưỡng sát khuẩn tay, mở gói dụng cụ, rót nước muối ra bát kền. Đặt khay quả đậu dưới má người bệnh, đi găng, bôi glycerin nếu lưỡi trắng và môi khô nứt, tháo răng giả [nếu có].
Lấy kem đánh răng ra bàn chải, làm ướt bàn chải. Mở miệng người bệnh.
Tiến hành đánh răng cho người bệnh theo thứ tự: mặt ngoài → mặt trong → mặt nhai [chải hàm trên trước, hàm dưới sau], mỗi vị trí chải từ 6 đến 10 lần.
Dùng kẹp cặp gạc củ ấu thấm và lau hết bọt kem đánh răng. Sau đó, cặp gạc củ ấu nhúng nước muối sinh lý rửa hàm răng nhiều lần theo thứ tự như trên [bước 3.6] cho đến khi sạch.
Rửa sạch lưỡi người bệnh, vòm họng, 2 góc hàm phía trong má lợi, môi
Cho người bệnh súc miệng [nếu người bệnh tỉnh], dùng máy hút sạch [nếu người bệnh hôn mê].
Lau khô miệng bằng gạc, bôi glycerin vào lưỡi, lợi, môi [nếu cần]
Bỏ khay hạt đậu, tháo bỏ khăn, tấm nilon trước ngực người bệnh
Đặt người bệnh về tư thế thoải mái
Thu dọn dụng cụ
Ghi phiếu chăm sóc và theo dõi: ngày giờ chăm sóc, tình trạng răng miệng của người bệnh, các dung dịch đã dùng, tên điều dưỡng chăm sóc.
THEO DÕI
Theo dõi sắc mặt, diễn biến của người bệnh trong và sau khi tiến hành kỹ thuật.
TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ
Xây xước, chảy máu niêm mạc miệngDo kỹ thuật thô bạo.
Xử trí: điều chỉnh lại kỹ thuật. Dùng bông, gạc khô cầm máu cho người bệnh.
Người bệnh bị sặc
Do gạc dùng để vệ sinh răng miệng thấm nhiều dung dịch nước muối sinh lý hoặc bơm rửa nhiều nhưng hút không hết.
Xử trí:
Dùng máy hút để hút sạch dịch. Cho người bệnh nằm đầu cao 300 - 450.
Theo dõi SpO2 và toàn trạng của người bệnh để có hướng xử trí phù hợp, kịp thời.
Lưu ý: để chải răng đúng kỹ thuật cần:
Luôn giữ lông bàn chải tiếp xúc với mặt răng.
Khi chải mặt ngoài: để nghiêng bàn chải một góc 300 - 450 so với mặt ngoài của răng, ép nhẹ lông bàn chải một phần lên nướu, một phần lên cổ răng sao cho lông bàn chải chui vào rãnh nướu và kẽ răng. Sau đó làm động tác rung nhẹ tại chỗ, để lông bàn chải vừa xoa nắn nướu vừa làm sạch mảng bám, lấy sạch thức ăn giắt ở cổ răng và kẽ răng.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Kỹ thuật chăm sóc răng miệng đặc biệt.Hướng dẫn quy trình chăm sóc người bệnh, tập II, trang 53 - 55. Nhà xuất bản Y học 2004.
“Mount care”. Stroke Northumbria: Stroke care guide-Professional version, p 64-74. May 2003.
“Basic Personal Care Skills: Mount Care - Resident Who is Unconscious”. Long - Term Care Companion: Skills for the Certified Nursing Assistant. First Edition, p 217 - 220. 1995.
“Basic physiological Needs”. Fundamentals of nursing: concepts, process, and practice, p 844 - 845. Jul 1, 1999.