Khái quát về bazơ
Bazơ [còn gọi là base hoặc hiđrôxít kim loại] là hợp chất có cấu tạo gồm một kim loại hoặc ion NH4+ liên kết với một hay nhiều phân tử OH-. Các bazơ có độ pH lớn hơn 7 và các hợp chất có độ pH lớn hơn 7 thường được gọi là hợp chất mang tính bazơ. Các loại bazơ thường gặp là KOH, Ba[OH]2, Ca[OH]2, NaOH, Be[OH]2, Mg[OH]2, Cu[OH]2, Fe[OH]2...
Tính chất vật lícủa bazơ
- Bazơ thường có mùi,có bị đắng, bazơ tan trong nước thường không màu, bazơ không tan trong nước [kết tủa]thường có màu.
- Bazơ mạnh có tính ăn mòn chất hữu cơ.
- Đổi màu thuốc chỉ thị methyl cam thành màu vàng.
- Độ pH bazơ lớn hơn 7.
Phân loại bazơ
-
Bazơ tan được trong nước gọi là kiềm, kiềm thổ.
Bazơ kim loại kiềm LiOH, NaOH, KOH
Bazơ kiềm thổ: Ba[OH]2, Ca[OH]2,...
-
Bazơ không tan trong nước.
Các hidroxit của nhiều kim loại như Be, Al, Mn, Zn, Cr, Fe, Co, Ni, Sn, Pb, Cu,... Riêng Mg[OH]2 tan được trong nước nóng.
-
Ngoài ra người ta còn phân bazơ thành các loại sau đây:
- Các bazơ kim loại như natri hidroxit NaOH, nhôm hidroxitAlOH3...
- Amoniac [NH3] và các amin mang tính bazơ.
- Các hợp chất có tính bazơ chứa vòng thơm và các bazơ vòng thơm khác [hợp chất chứa vòng vòng thơm là gọi là aren gồm benzen C6H6và đồng đẳng của C6H6]
Cách đọc tên bazơ
Tên bazơ = tên kim loại [đọc hóa trị nếu kim loại có nhiều hóa trị] + hidroxit.
Ví dụ:
CuOH2 : Đồng [II] hidroxit
KOH: Kali hidroxit
MgOH2: Magie hidroxit
Các tính chất hóa họccủa bazơ
Tác dụng với chất chỉ thị màu
Dung dịch bazơ làm quỳ tím chuyển thành màu xanh.
Dung dịch bazơ làm phenolphthalein không màu chuyển sang màu đỏ, đổi màu methyl da cam thành màu vàng.
Bazơ dung dịch tác dụng với oxit axit tạo thành muối và nước
Ví dụ:
2NaOH+SO2Na2SO3+H2O
3CaOH2+P2O5 Ca3PO42+3H2O
BaOH2+CO2BaCO3+H2O
Bazơ tác dụng với axit tạo thành muối và nước [phản ứng trung hòa]
Bazơtác dụng với dung dịch axit tạo muối và nước. Phản ứng này còn gọi là phản ứng trung hòa.
Ví dụ:
NaOH+HClNaCl+H2O
CuOH2+H2SO4CuSO4+2H2O
KOH+HNO3KNO3+H2O
Bazơ dung dịch tác dụng với dung dịch muối tạo thành muối mới và bazơ mới
Ví dụ:
2KOH+CuSO4K2SO4+CuOH2
CaOH2+MgSO4MgOH2+CaSO4[íttan]
2NaOH+MgCl22NaCl+MgOH2
Bazơ không tan bị nhiệt phân thành oxit và nước
Ví dụ:
CuOH2CuO+H2O.
MgOH2MgO+H2O.
2FeOH3Fe2O3+3H2O.
Một số loại bazơ thường gặp
Natri hiđroxit
Natri hidroxit hay còngọi là xút hoặc xút ăn da, có dạng tinh thể màu trắng, hút ẩm mạnh. tan nhiều trong nước và tỏa nhiệt tạo thành dung dịch bazơ không màu.
Dung dịch natri hidroxit có tính nhờn và có thể ăn mòn da.
Là một bazơ mạnh nên tính chất đặc trưng là tác dụng với axit tạo thành muối tan và nước.
2NaOH+H2SO4Na2SO4+2H2O
3NaOH+H3PO4Na3PO4+3H2O
2NaOH+H2CO3Na2CO3+2H2O
Phản ứng với oxit axit: NO2, SO2, CO2...
2NaOH+SO2Na2SO3+H2O
NaOH+SO2NaHSO3
2NaOH+2NO22NaNO3+H2O
NaOH+CO2NaHCO3
Phản ứng với muối:
FeCl3+3NaOHFeOH3+3NaCl
CuNO32+2NaOHCuOH2+2NaNO3
Tác dụng với hợp chất lưỡng tính[Al, Zn]
Al+NaOH+H2ONaAlO2+32H2
2NaOH+Al2O32NaAlO2+H2O
NaOH+AlOH3NaAlO2+2H2O
Có thể tạo ra NaOH bằng cách cho natri peoxit tác dụng với nước
Na2O2+H2O2NaOH+12O2
Kali hiđroxit
Kali hidroxit là chất rắn tinh thể màu trắng, không mùi, ưa ẩm và dễ hòa tan trong nước, khi tan trong nước tạo thành một bazơ kiềm mạnh có tính ăn mòn.
K+H2OKOH+12H2
Một số phản ứng đặc trưng của KOH
H2SO4+2KOHK2SO4+H2O
NH43PO4+KOHK3PO4+NH3+H2O
AlNO33+3KOHAlOH3+KNO3
FeCl2+2KOHFeOH2+2KCl
ZnCl2+2KOHZnOH2+2KCl
Kali supeoxit tác dụng với nước tạo thành Kali hidroxit
2KO2+H2O2KOH+32O2
Đồng[II] hiđroxit
Đồng [II] hidroxit là một chất rắn màu xanh lam hơi lục, không tan trong nước nhưng dễ tan trong dung dịch axit, amoniac đặc.
Các phản ứng quan trọng của đồng [II] hidroxit
CuNO32+2NaOHCuOH2+2NaNO3
3CuOH2+2H3PO4Cu3PO42+6H2O
C6H5OH+4CuOH23CH3COOH+2Cu2O+H2O
CuOH2+NH42SO4+2NH4OHCuNH34SO4+4H2O
HCHO+2CuOH2HCOOH+Cu2O+2H2O
Điều chế đồng [II] hidroxit từ đồng sunfat và natri hidroxit
CuSO4+2NaOHCuOH2+Na2SO4
Hy vọng với những chia sẻ trên các bạn đã có thể hiểu rõ hơn về khái niệm cũng như tính chất hóa học của bazơ. Tìm hiểu thêm các kiến thức về học tập theo link bên dưới nhé!