GIÁO ÁN NGỮ VĂN 10Tuần 3 - Tiết 8-9: CHIẾN THẮNG MTAO MXÂYA- Mục tiêu bài học: Giúp HS- Nắm được đặc điểm của sử thi anh hùng trong việc xây dựng kiểu “nhân vật anh hùng sử thi”,và nghệ thuật miêu tả và sử dụng ngôn từ.- Biết cách phân tích một văn bản sử thi anh hùng.- Nhận thức được lẽ sống cao đẹp của mỗi cá nhân là hi sinh, phấn đấu vì danh dự và hạnh phúcyên vui cả cộng đồng.B. Chuẩn bị:- GV: Thiết kế bài học, Tài liệu tham khảo- HS: Sách giáo khoa, bài soạnC- Tiến trình dạy học:1- Ổn định tổ chức.2- Kiểm tra bài cũ:3- Giới thiệu bài mới:Hoạt động của GV vàHSYêu cầu cần đạtI- Tiểu dẫn1. Sử thiHS đọc SGK? Có mấy tiểu loại sử thi.- Có hai loại sử thi: sử thi thần thoại và sử thianh hùng.=> Sử thi Đăm Săn thuộc loại nào.=> Sử thi Đăm Săn là sử thi anh hùng2. Tóm tắt nội dung và vị trí đoạn tríchHS đọc phần tóm tắt SGK.- Nội dung: [SGK]- Vị trí đoạn trích ở phần giữa của tác phẩm.? Vị trí đoạn trích và tiêu đề.=> Nhan đề do soạn giả đặt.II- Văn bản1.Đọc hiểu- Đại ý: miêu tả cuộc đọ sức giữa Đăm SămGV chia vai cho HS đọc bài [6nhân vật].? Đại ý của đoạn trích.và thù địch Mtao Mxây, cuối cùng Đăm Sănchiến thắng. Đồng thời thể hiện niềm tự hàocủa lũ làng về người anh hùng dân tộc mình.- Theo từng khía cạnh [vấn đề] của đại ý.2. Phân tích đoạn trích [gợi ý]a. Cuộc đọ sức và giành chiến thắng củaĐăm Săn với Mtao Mxây:- Đăm Săn đến tận nhà thách thức MtaoMxây.=> Phân tích đoạn trích theo hướng nào.=> Mtao Mxây thì rất ngạo nghễ.- Đăm Săn tỏ ra quyết liệt hơn. Mtao Mxâytrước thái độ kiên quyết của Đăm Săn buộcphải xuống đấu.? Đăm Săn khiêu chiến và thái độ hai bênnhư thế nào.- Mtao Mxây ra tay trước. Hành động múakhiên của hắn thể hiện sự kém cỏi, Đăm Sănbình thản đứng nhìn.=> Lần thứ hai thách thức.- Mtao Mxây sợ hãi trước hành động uy vũcủa Đăm Săn. Hắn hốt hoảng chạy bước caobước thấp. Đăm Săn uy mãnh giành thếthượng phong.? Xác định ai là người ra tay trước.=> Khí thế của từng nhân vật.GV: trận đấu trở nên quyết liệt hơn, ĐămSăn giành được thế thượng phong.? Bước ngoặt của trận đấu thể hiện ở chitiết nào.- Hơ Nhị ném miếng trầu, Đăm Săn “đớpđược”, sức mạnh của chàng tăng gấp bội.Mtao Mxây nhờ có lớp áo giáp bảo vệ, mặcdù đã say đòn nhưng chưa hề hấm gì.- Ông trời thể hiện cho sự chính nghĩa củaĐăm Săn.=> Hình ảnh mang tính phù trợ, quyết địnhchiến thắng phải là Đăm Săn.- Miêu tả hàng động của Đăm Săn bằng cáchso sánh và phóng đại.+ Múa trên cao như gió bão+ Múa dưới thấp như lốc…..=> Hình tượng mặt trời có ý nghĩa như thếnào.- Đòi vợ chỉ là cái cớ, cao hơn chính là sự mởmang bờ cõi, làm nổi uy danh cộng đồng. SựHS nhận xét về nghệ thuật miêu tả hànhđộng nhân vật Đăm Săn.=> Ý nghĩa của cuộc chiến.chết chóc chỉ là thứ yếu, quan trọng hơn làchiến thắng lẫy lừng.b. Ăn mừng chiến thắng, tự hào về người anhhùng.- Hình ảnh Đăm Săn được miêu tả hoà vàovới lũ làng trong niềm vui chiến thắng.+ Đông vui nhộn nhịp,+ Ăn mừng hoành tráng.- Đăm Săn hiện lên ngoài vẻ đẹp hình thể,hơn thế là sức mạnh uy vũ vô biên trong con? Khung cảnh chiến thắng qua cách miêu tả mắt ngưỡng mộ của lũ làng.của tác giả dân gian hiên lên như thế nào.=> Cách miêu tả phóng đại, tạo ấn tựợng đốivới độc giả:+ Sự anh hùng cá nhân hoà với cộng đồng,+ Thế giới sử thi là thế giới lí tưởng hoá,+ Âm điệu hùng tráng.=> Hình tượng người anh hùng của lũ làng. III- Tổng kếtHS rút ra ý nghĩa của đoạn trích.- Làm sống lại quá khứ anh hùng của ngườiÊđê Tây Nguyên thời cổ đại.Đọc phần “Ghi nhớ ” [SGK]- Đoạn trích thể hiện vai trò người anh hùngđối với cộng đồng.D. Dặn dò : - Học bài- Chuẩn bị bài “Văn bản” [phần luyện tập] theo SGK.- Ôn bài “Văn bản” đã học.
Giáo án Ngữ văn lớp 10
Giáo án Ngữ Văn 10: Chiến thắng Mtao Mxây giúp các em học sinh hiểu rõ về đặc điểm của sử thi anh hùng trong việc xây dựng nhân vật, nghệ thuật miêu tả và sử dụng ngôn từ. Qua bài giáo án Chiến thắng Mtao Mxay này, giúp các em nhận thức được lẽ sống cao đẹp của mỗi cá nhân: phấn đấu hy sinh vì danh dự, hạnh phúc yên vui của cộng đồng. Đây là ý nghĩa mãi mãi của sử thi Đăm Săn nói riêng và sử thi anh hùng nói chung.
Giáo án Ngữ văn 10 bài: Tổng quan văn học Việt Nam
Giáo án Ngữ văn 10 bài: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ
Giáo án Ngữ văn 10 bài: Văn bản
CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY
[Trích sử thi Đăm Săn]
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
- Vẻ đẹp của người anh hùng sử thi Đăm Săn: trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn thịnh của cộng đồng được thể hiện qua cảnh chiến đấu và chiến thắng kẻ thù.
- Đặc điểm nghệ thuật tiêu biểu của sử thi anh hùng [lưu ý phân biệt với sử thi thần thoại]: xây dựng thành công nhân vật anh hùng sử thi; ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, nhịp điệu; phép so sánh, phóng đại.
2. Kĩ năng:
- Đọc [kể] diễn cảm tác phẩm sử thi.
- Phân tích văn bản sử thi theo đặc trưng thể loại.
3. Thái độ: Yêu mến nhân vật anh hùng, dũng cảm, căm ghét cái xấu, cái ác.
II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS
Một vài tranh ảnh về vùng Tây Nguyên.
III. TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ: Không.
3. Giới thiệu bài mới: Sử thi Đăm Săn là niềm tự hào lớn lao nhất của đồng bào Ê- Đê. Là sản phẩm tinh thần vô cùng quí giá của họ, đồng bào Tây Nguyên thường kể cho nhau nghe trong những ngôi nhà Rụng. Vậy, để hiểu về sử thi Đăm Săn chúng ta tìm hiểu bài "Chiến thắng MTao Mxây".
| HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS | NỘI DUNG CẦN ĐẠT |
Hoạt động 1: Đọc hiểu tiểu dẫn * Cho HS đọc phần Tiểu dẫn: - Sử thi dân gian chia làm mấy loại? [2] * GV đọc sơ đoạn trích "Đẻ đất đẻ nước"- SGK Nâng cao Tr 41 để HS hình dung... ? Dựavào SGK, em hãy tóm tắt thật ngắn gọn Sử thi Đăm Săn [3 ý lớn] * GV ghi sẵn trong bảng phụ – treo lên. "Mtao": tù trưởng. * GV nói sơ đoạn trích "Đi bắt nữ thần Mặt trời"... Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản * HS đọc có phân vai, có lược bớt đoạn "Đăm Săn nói với tôi tớ [Tr 33]...chúng ta ra về nào [Tr 34]". - Đăm Săn khiêu chiến và thái độ của hai bên như thế nào? [không chịu Đăm Săn cương quyết xuống đấu]. " đến con lợn nái...không thèm đâm" xem Mtao Mxây không bằng con vật. Ta có thể chia cuộc chiến này ra mấy hiệp, tương ứng với những đoạn nào? [4] * Mỗi nhóm tường thuật một hiệp: - Cầu cứu Hơ Nhị quăng cho miếng trầu [có lẽ có chứa thuốc khỏe...] Đăm Săn đớp được khỏe mạnh hẳn lên. - Do đâu mà đâm không thủng áo giáp? - Qua cuộc chiến, ta thấy hình ảnh Đăm Săn như thế nào? Chi tiết miếng trầu do Hơ Nhị ném ra giúp Đăm săn tăng thêm sức lực và ông Trời hiện ra trong giấc mơ giúp Đăm Săn chiến thắng kẻ thù có ý nghĩa gì? | I. Đọc hiểu tiểu dẫn: 1. Thể loại sử thi: - KN: [bài trước] - Phân loại: 2 loại
2. Tóm tắt " Sử thi Đăm Săn": - Đăm Săn về làm chồng Hơ Nhị, Hơ Bhị và trở thành một tù trưởng giàu có, hùng mạnh. - Đăm Săn đánh thắng các tù trưởng độc ác, giành lại vợ, đem lại sự giàu có và uy danh cho mình và cho cộng đồng. - Đăm Săn khát vọng chinh phục thiên nhiên, vượt qua mọi tập tục XH nhưng thất bại. Đăm Săn cháu tiếp bước. II. Đọc hiểu văn bản: 1. Cuộc chiến giữa hai tù trưởng: - Đăm Săn khiêu chiến và Mtao Mxây đáp lại; nhưng tỏ ra run sợ [sợ bị đâm lén, dáng tần ngần do dự, đắn đo...]. - Vào cuộc chiến: + Hiệp 1: Mtao Mxây múa khiên trước [khiên hắn kêu lạch xạch như quả mướp khô] lộ rõ sự kém cỏi, nhưng vẫn nói những lời huênh hoang [quen đi đánh thiên hạ, bắt tù binh, xéo nát đất đai thiên hạ...]. Còn Đăm Săn vẫn bình tĩnh, thản nhiên. + Hiệp 2: Đăm Săn múa trước [Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh, một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô...]. Còn Mtao Mxây hoảng hốt trốn chạy [bước cao bước thấp chạy hết bãi tây sang bãi đông...]. + Hiệp 3: Đăm Săn múa rất đẹp và dũng mãnh [chàng múa trên cao, gió như bão...múa dưới thấp, gió như lốc...Tr 32 ]. Đâm trúng kẻ thù, nhưng không thủng. + Hiệp 4: Đăm Săn nhờ ông trời chỉ cách đã giết chết kẻ thù. Qua cuộc chiến, ta thấy được sự vượt trội của Đăm Săn về tài năng, bản lĩnh, xứng đáng đại diện cho cả cộng đồng. Miếng trầu và ông trời: Biểu tượng cho sức mạnh của thị tộc tiếp sức mạnh cho người anh hùng. Nó chứng tỏ rằng ở thời đại sử thi, con người không thể sống tách rời thị tộc |
4. Củng cố: Sử thi ĐS đã làm sống lại quá khứ hào hùng của người Ê Đê thời cổ đại. Đó cũng là khát vọng của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên ngày nay - một Tây Nguyên giữa lòng đất nước giàu mạnh, đoàn kết, thống nhất-> mục tiêu mà cả nước ta cùng đồng bào Tây Nguyên vươn tới.
5. Dặn dò:
- Đọc [kể] theo các vai với giọng khác nhau của từng nhân vật.
- Tìm trong đoạn trích những câu văn sử dụng biện pháp so sánh phóng đại và phân tích để làm rõ hiệu quả nghệ thuật của chúng.
Chuẩn bị bài Văn bản [tiếp theo]
- Nh 1: BT1 / Tr 37.
- Nh 2: BT2 / Tr 38
- Nh 3: BT3 / Tr 38.
- Nh 4: BT4 / Tr 38.
IV. RÚT KINH NGHIỆM
Tham khảo thêm đến tác phẩm Mtao Mxây:
- Soạn bài: Chiến thắng Mtao-Mxây
- Soạn văn 10 bài: Chiến thắng Mtao-Mxây