Viêm loét dạ dày tá tràng là bệnh lý thường xuất hiện ở mọi lứa tuổi, không phân biệt giới tính. Nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh có thể khỏi hẳn, ngược lại, có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, chúng ta cần hiểu rõ về bệnh để phòng bệnh và điều trị bệnh tốt hơn.
Viêm loét dạ dày tá tràng là gì?
Loét dạ dày tá tràng là bệnh làm tổn thương loét trên niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng [phần tiếp nối với dạ dày và là phần đầu của ruột non]. Mặc dù đã có những tiến bộ lớn trong chẩn đoán và điều trị nhưng bệnh vẫn là một vấn đề sức khỏe lớn bởi số lượng bệnh nhân nhiều, tính chất bệnh mạn tính và dễ tái phát, và có thể gây một số biến chứng.
Yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến loét dạ dày tá tràng
Có rất nhiều yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh loét dạ dày tá tràng. Nắm được các yếu tố nguy cơ sau đây có thể giúp chúng ta thay đổi lối sống, thay đổi thói quen ăn uống, sinh hoạt để phòng và điều trị bệnh được hiệu quả hơn.
- Di truyền: loét tá tràng có tính chất di truyền, tần suất cao ở một số gia đình và đồng thời xảy ra ở cả 2 anh [chị] em sinh đôi cùng trứng hơn là khác trứng.
- Yếu tố tâm lí [stress]: Những người hay bị căng thẳng, lo lắng sẽ có nguy cơ mắc bệnh loét dạ dày tá tràng, bởi các căng thẳng kéo dài có ảnh hưởng lớn đến quá trình bài tiết acid trong dạ dày. Căng thẳng thần kinh, sang chấn tâm lí, tình cảm cũng ảnh hưởng đến kết quả điều trị loét dạ dày tá tràng.
- Yếu tố tiết thực [liên quan đến thói quen, tập tục ăn uống vùng miền]: Không loại trừ loét phân bố theo địa dư là có sự đóng góp của thói quen ăn uống. [Bắc Ấn ăn nhiều lúa mì loét dạ dày tá tràng ít hơn Miền Nam ăn toàn gạo].
- Hút thuốc lá và uống rượu bia [các đồ uống có cồn khác]: trong khói thuốc lá có chứa hơn 200 loại chất gây hại cho sức khỏe của con người, trong đó đặc biệt là chất nicotine. Chất nicotine sẽ gây kích thích cơ chế để tiết ra nhiều cortisol – đây là tác nhân chính làm tăng nguy cơ loét dạ dày. Thuốc lá còn làm chậm sự lành sẹo và gây đề kháng với điều trị.
- Thói quen ăn uống, sinh hoạt không điều độ: ăn uống không đúng giờ, đúng bữa, hay bỏ bữa nhất là bữa sáng, ăn quá khuya, thức khuya, lười vận động…
- Thói quen ăn uống: thích ăn các món chua, cay, nóng, lạnh, cứng, khó tiêu…
Nguyên nhân dẫn đến loét dạ dày tá tràng
Có nhiều nguyên nhân gây loét dạ dày tá tràng, nhưng trên thực tế lâm sàng, thường thấy có những nguyên nhân sau:
- Loét do Helicobacter pylori [Hp]: là nguyên nhân chủ yếu gây loét dạ dày tá tràng, viêm dạ dày cấp và mạn, ung thư dạ dày.
- Thường xuyên sử dụng các loại thuốc kháng sinh, kháng viêm, giảm đau: Đây là nguyên nhân thứ hai sau nhiễm Helicobacter pylori. Việc sử dụng lâu dài thuốc kháng sinh, kháng viêm, giảm đau ở người lớn tuổi, làm ức chế quá trình tổng hợp prostaglandin, là chất có tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày bị sụt giảm, gây loét dạ dày- tá tràng.
Biểu hiện của bệnh loét dạ dày tá tràng
Dưới đây là những biểu hiện thường xuất hiện trong bệnh loét dạ dày tá tràng. Khi có những biểu hiện tương tự dưới đây, bạn nên tìm đến bác sĩ để khám và được tư vấn, làm các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán, điều trị bệnh thích hợp hoặc để loại trừ bệnh.
- Đau bụng vùng thượng vị [vùng trên rốn]: triệu chứng gần như luôn luôn xuất hiện ở bệnh loét dạ dày tá tràng. Đau có thể từ mức độ khó chịu, âm ỉ, đến dữ dội. Tùy thuộc vào vị trí ổ loét, tính chất đau có thể ít nhìu khác biệt.
- Loét dạ dày: tùy vị trí ổ loét mà vị trí và tính chất lan của tính chất đau có thể khác nhau. Thường đau sau ăn khoảng vài chục phút đến vài giờ. Đáp ứng với bữa ăn và thuốc trung hòa acid kém hơn so với loét hành tá tràng.
- Loét hành tá tràng: thường xuất hiện lúc đói hoặc sau bữa ăn 2-3 giờ, đau tăng lên về đêm, ăn vào hoặc sử dụng các thuốc trung hòa acid thì đỡ đau nhanh.
- Đau âm ỉ kéo dài, thành từng cơn nhưng có tính chu kì và thành từng đợt.
- Có thể có các triệu chứng: buồn nôn, nôn, chán ăn, cảm giác nóng rát, đầy trướng bụng, ợ chua.
- Trong đợt loét có thể sụt cân nhẹ, sau đợt loét sẽ trở lại bình thường.
Biến chứng của bệnh loét dạ dày tá tràng
Loét dạ dày tá tràng nếu không được điều trị thích hợp, lâu ngày sẽ dẫn đến những biến chứng nguy hiểm.
- Xuất huyết tiêu hóa trên [chảy máu vết loét]: là biến chứng thường gặp nhất. Khoảng 15-20% bệnh nhân loét dạ dày tá tràng có một hoặc nhiều lần chảy máu. Người già chảy máu nhiều hơn người trẻ. Biến chứng chảy máu có thể xảy ra trong đợt loét tiến triển hoặc cũng có thể là dấu hiệu đầu tiên.
- Thủng hoặc dò ổ loét: đây là biến chứng thứ hai sau chảy máu. Thường khởi đầu bằng cơn đau dữ dội như dao đâm.
- Hẹp môn vị: thường gặp ở ổ loét hành tá tràng. Thường biểu hiện là đau vùng thượng vị, nổi gò vùng thượng vị, nôn ra thức ăn cũ.
- Ung thư hóa: tỉ lệ ung thư hóa khoảng 5-10%, và thời gian loét kéo dài >10 năm.
Dự phòng bệnh loét dạ dày tá tràng
Loét dạ dày tá tràng nếu không tuân thủ điều trị sẽ dẫn đến những biến chứng vô cùng nguy hiểm [đã nêu ở phần biến chứng của loét dạ dày tá tràng]. Vì vậy, nên thay đổi thói quen sinh hoạt, thói quen ăn uống, tránh các yếu tố có hại cho dạ dày để phòng bệnh và điều trị bệnh tốt hơn, cải thiện triệu chứng và tránh các biến chứng có hại. Dưới đây là một số điều cần lưu ý để dự phòng bệnh loét dạ dày tá tràng:
- Nên tập thói quen ăn uống lành mạnh, khoa học: ăn chậm, nhai kĩ, ăn uống đúng giờ, tránh bỏ bữa nhất là bữa sáng, không nên ăn khuya [không ăn trễ hơn 8 giờ tối], không để quá đói hoặc ăn quá no, tránh ăn các thức ăn quá chua, quá cay, quá nóng, quá lạnh, quá ngọt, quá khô, hạn chế thức ăn nhanh, đồ hộp, nhiều dầu mỡ,…
- Cần bổ sung vitamin A, D, K, B12, acid folic, canxi, Fe, Zn,..trứng, sữa giúp trung hòa acid dạ dày tốt hơn,..
- Tránh các chất kích thích: rượu, bia, thuốc lá, trà, cà phê,…
- Hạn chế dùng các thuốc kháng sinh, kháng viêm, các thuốc giảm đau, khi dùng cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được sử dụng các thuốc thích hợp ít ảnh hưởng đến niêm mạc dạ dày hoặc thêm các loại thuốc hỗ trợ dạ dày…
- Tái khám đúng hẹn, khi đi khám cần mang theo sổ khám bệnh và các loại thuốc hiện đang dùng.
- Vận động phù hợp, tập thể dục đều đặn và hợp lí, khoảng 30 phút/ngày, 5 lần/tuần để có sức khỏe tốt, tâm trạng thoải mái.
- Nghỉ ngơi hợp lí, ngủ đủ.
- Để tâm trạng thoải mái, thư giãn, tránh căng thẳng, stress…
Nguồn: Loét dạ dày tá tràng – Đào văn Long – Trường Đại Học Y Hà Nội.
Viêm loét dạ dày tá tràng – Trường Đại Học Y Dược Cần Thơ.
Bệnh viện Tâm Trí Nha Trang vừa tiếp nhận và điều trị bệnh nhân V, 33 tuổi, nhập viện vào khoa cấp cứu với tình trạng nôn ra máu ồ ạt. Khai thác nhanh bệnh sử cho thấy bệnh nhân đã xuất hiện triệu chứng đau rát thượng vị, ợ chua, đi cầu phân đen kéo dài hai tháng trước nhưng chủ quan không đi khám. Đến tối trước ngày nhập viện, bệnh nhân nôn ra máu lượng nhiều, xây xẩm, chóng mặt và được gia đình đưa vào bệnh viện Tâm trí cấp cứu.
Rất nhanh chóng, anh V. được các bác sĩ xử trí hồi sức chống choáng, dùng thuốc cầm máu và truyền máu khẩn cấp. Ngay sau khi hồi sức ổn định sinh hiệu, anh V. được hội chẩn tiến hành nội soi. Bác sĩ Nguyễn Thanh Bình - Trưởng đơn vị nội soi tiêu hóa - người trực tiếp thực hiện thủ thuật - ghi nhận bệnh nhân V. có một vết loét lớn ở tá tràng, đang chảy máu rỉ rả, lộ ngòi mạch máu ở đáy vết loét. Đánh giá đây là vết loét tá tràng Forrest IB, bác sĩ Bình đã tiến hành kẹp clip cầm máu tại chỗ. Thủ thuật tiến hành nhanh gọn - chính xác giúp cầm máu vết loét ngay lập tức. Bệnh nhân ổn định sinh hiệu, nội soi kiểm tra sau đó 48 giờ ghi nhận không còn tình trạng chảy máu và dụng cụ clip đúng vị trí. Anh V. sau đó được xuất viện sau 01 tuần điều trị theo dõi.
Đơn vị nội soi đang dùng thủ thuật Kẹp Clip để ngăn xuất huyết cho bệnh nhân
Viêm loét dạ dày tá tràng là căn bệnh rất phổ biến ở Việt Nam; theo thống kê từ Khoa Khám Bệnh viện Tâm Trí, chúng tôi ghi nhận 50-70% bệnh nhân đi khám đều có ít nhất một lần than phiền về các triệu chứng tiêu hóa như: đau rát thượng vị, ăn không tiêu, ợ nóng ợ chua…
Viêm loét dạ dày tá tràng gây ra một loạt các vấn đề như hẹp môn vị, khó tiêu chức năng, ung thư hóa…và đặc biệt xuất huyết tiêu hóa do loét dạ dày tá tràng là một tình trạng cấp cứu nội-ngoại khoa, có khả năng gây tử vong cao.
Bác sĩ Nguyễn Thanh Bình khuyến cáo mọi người cần đi khám sớm ngay khi có các triệu chứng đường tiêu hóa như: đau vùng thượng vị, ợ nóng, ợ chua, khó tiêu…không để bệnh diễn tiến gây những biến chứng nguy hiểm.
HOTLINE CẤP CỨU: 0935 088 802