Hỏi Đáp Là gì

Mặt trái của sản xuất hàng hóa là gì

Một bước tiến quan trọng đối với sự phát triển của xã hội chính là sự ra đời của sản xuất hàng hóa. Sản xuất hàng hóa đã đánh dấu một bước ngoặt lớn của lịch sử xã hội loài người, khi nó đưa loài người tiến lên nền xã hội văn minh. Vậy sản xuất hàng hóa là gì? Điều kiện ra đời và đặc trưng của nó ra sao? Bài viết dưới đây, Nhựa Sài Gòn sẽ giải đáp thắc mắc của các bạn.

Khái niệm sản xuất hàng hóa là gì?

Sản xuất hàng hóa là một khái niệm được sử dụng trong kinh tế chính trị Mác-Lênin dùng để chỉ về kiểu tổ chức kinh tế trong đó sản phẩm được sản xuất ra không phải là để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của chính người trực tiếp sản xuất ra nó mà là để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người khác, thông qua việc trao đổi, mua bán. Hay nói một cách khác, sản xuất hàng hóa là kiểu tổ chức kinh tế mà sản phẩm sản xuất ra là để bán. Theo Wikipedia.

Xem thêm: Hàng Hóa Là Gì? Hai Thuộc Tính Cơ Bản Của Hàng Hóa

Sản xuất hàng hóa là gì?

Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hóa

Sản xuất hàng hóa ra đời và tồn tại dựa trên 2 điều kiện:

Phân công lao động xã hội

Phân công lao động xã hội có nghĩa là sự chuyên môn hóa sản xuất, phân chia lao động xã hội ra thành các lĩnh vực sản xuất, các ngành khác nhau. Phân công lao động xã hội là cơ sở và tiền đề của sản xuất hàng hóa.

Phân công lao động xã hội càng phát triển, sản xuất và trao đổi hàng hóa ngày càng mở rộng và đa dạng hơn.

Do có sự phân công lao động xã hội nên việc trao đổi sản phẩm trở thành tất yếu. Khi có sự phân công lao động xã hội, mỗi người chỉ làm hoặc sản xuất một vài sản phẩm nhất định, nhưng nhu cầu của cuộc sống lại đòi hỏi họ phải làm nhiều loại sản phẩm khác nhau. Để có những sản phẩm khác nhau, buộc họ phải trao đổi với nhau.

Phân công lao động xã hội, chuyên môn hóa sản xuất làm cho năng suất lao động tăng lên, đồng thời sản phẩm thặng dư ngày càng nhiều, giúp thúc đẩy sự trao đổi sản phẩm.

Sự tách biệt kinh tế

Sự tách biệt kinh tế giữa những người sản xuất có nghĩa là những người sản xuất trở thành những chủ thể có sự độc lập nhất định với nhau. Vì thế, sản phẩm làm ra sẽ thuộc quyền sở hữu của các chủ thể kinh tế, nếu muốn tiêu dùng sản phẩm của người khác cần phải trao đổi mua bán hàng hóa.

Trong lịch sử, sự tách biệt này do chế độ tư hữu về tư hữu tư liệu sản xuất quy định. Trong chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất thì tư liệu sản xuất thuộc sở hữu của mỗi cá nhân và kết quả là sản phẩm làm ra thuộc quyền sở hữu của họ. Cụ thể, sản xuất hàng hoá ra đời trong chế độ chiếm hữu nô lệ.

Từ 2 điều kiện trên cho ta thấy, phân công lao động xã hội làm cho những người sản xuất phụ thuộc lẫn nhau. Còn với sự tách biệt tương đối về mặt kinh tế giữa những người sản xuất thì lại chia rẽ họ, làm cho họ độc lập với nhau. Đây chính là một mâu thuẫn. Giải quyết mâu thuẫn này bằng cách trao đổi mua bán sản phẩm của nhau. Đây là điều kiện cần và đủ của sản xuất hàng hóa.

Ta rút ra được, cả 2 điều kiện không được thiết điều kiện nào, nếu thiếu 1 trong 2 điều đó sẽ không có sản xuất hàng hóa.

Đặc trưng của sản xuất hàng hóa là gì?

Sản xuất hàng hóa có hai đặc trưng cơ bản như sau:

Sản xuất hàng hóa là sản xuất dùng để trao đổi, mua bán

Trong lịch sử có 2 kiểu tổ chức kinh tế là sản xuất tự cung tự cấp và sản xuất hàng hóa. Sản xuất tự cung tự cấp là kiểu tổ chức kinh tế khi sản phẩm sản xuất chỉ có thể đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của chính người sản xuất ra nó. Còn sản xuất hàng hóa là kiểu tổ chức kinh tế mà sản xuất sản phẩm ra để trao đổi mua bán.

Lao động của người sản xuất hàng hóa vừa có tính tư nhân, vừa có tính xã hội

Lao động của người sản xuất có tính xã hội, được thể hiện ở chỗ sản phẩm được làm ra để phục vụ nhu cầu của con người trong xã hội. Còn thể hiện tính tư nhân khi sản xuất cái gì và bằng cách thức ra sao đều là công việc riêng, có sự độc lập của mỗi người. tính chất tư nhân có thể phù hợp hoặc không phù hợp với tính chất xã hội.

Từ đó tạo ra mâu thuẫn của sản xuất hàng hóa. Mâu thuẫn giữa lao động tư nhân và lao động xã hội là nguyên nhân gây nên khủng hoảng trong nền kinh tế hàng hóa.

Ưu thế của sản xuất hàng hóa

So với hình thức sản xuất tự cung tự cấp thì sản xuất hàng hóa mang nhiều ưu thế vượt trội hơn hẳn.

Quy mô của sản xuất mở rộng, không bị giới hạn tạo điều kiện thuận lợi cho việc đưa các ứng dụng khoa học kỹ thuật vào trong sản xuất, thúc đẩy phát triển sản xuất.
Tạo điều kiện khai thác tốt những lợi thế của tự nhiên xã hội, thiên nhiên, kỹ thuật của từng cá nhân, khu vực, địa phương và của từng quốc gia.
Trong nền kinh tế sản xuất hàng hóa, sự tác động từ các quy luật sẵn có của sản xuất và trao đổi mua bán hàng hóa như cung cầu, quy luật giá trị, cạnh tranh khiến cho người sản xuất hàng hóa luôn biến hóa thay đổi, năng động, nhạy bén, cải tiến kỹ thuật để nâng cao chất lượng và năng suất. Từ đó, làm tăng hiệu quả kinh tế, cải tiến quy trình, giảm thiểu chi phí sản xuất để đáp ứng thị hiếu, nhu cầu của người dùng.
Trong nền kinh tế sản xuất hàng hóa, việc phát triển sản xuất sẽ giúp cho đời sống vật chất, văn hóa, tinh thần ngày một được nâng cao, phong phú và đa dạng.

Sự phát triển của sản xuất hàng hóa dẫn tới số lượng hàng hóa ngày càng nhiều. Nếu sử dụng pallet kê hàng sẽ giúp làm giảm thời gian, độ phức tạp của việc lưu trữ hàng hóa.

Pallet nhựa kê hàng

Hạn chế của sản xuất hàng hóa là gì?

Ngoài những ưu thế nổi bật ở trên thì sản xuất hàng hóa cũng tồn tại không ít mặt trái, tiêu cực. Thế hạn chế của sản xuất hàng hóa là gì?

Các chủ thể kinh tế trong sản xuất hàng hóa vì lợi nhuận của mình mà có thể làm giả, làm nhái, làm hàng kém chất lượng…
Xảy ra sự phân hóa giàu nghèo
Nguy cơ khủng hoảng tiềm tàng
Phá hoại môi trường sinh thái và nhiều vấn đề xã hội khác xuất hiện

Qua bài viết trên, chúng ta đã cùng đi tìm hiểu về khái niệm của sản xuất hàng hóa, đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hóa. Hy vọng những thông tin này có thể mang lại cho bạn những kiến thức hữu ích.

Sản xuất hàng hóa là kiểu tổ chức kinh tế mà trong đó sản phẩm được sản xuất ra không phải là để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của chính người trực tiếp sản xuất ra nó mà là để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người khác.

Hình minh hoạ [Nguồn: novinite]

Khái niệm

Sản xuất hàng hóa là kiểu tổ chức kinh tế mà trong đó sản phẩm được sản xuất ra không phải là để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của chính người trực tiếp sản xuất ra nó mà là để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người khác, thông qua việc trao đổi, mua bán.

Điều kiện ra đời và tồn tại

Sản xuất hàng hóa ra đời, tồn tại dựa trên hai điều kiện:

- Thứ nhất: Phân công lao động xã hội

Phân công lao động xã hội là sự chuyên môn hóa sản xuất, phân chia lao động xã hội ra thành các ngành, các lĩnh vực sản xuất khác nhau.

Do sự phân công lao động xã hội nên việc trao đổi sản phẩm trở thành tất yếu.

Khi có phân công lao động xã hội, mỗi người chỉ sản xuất một hoặc một vài thứ sản phẩm nhất định, nhưng nhu cầu của cuộc sống đòi hỏi họ phải có nhiều loại sản phẩm khác nhau, do đó, họ cần đến sản phẩm của nhau, buộc phải trao đổi với nhau.

Phân công lao động xã hội, chuyên môn hóa sản xuất đồng thời làm cho năng suất lao động tăng lên, sản phẩm thặng dư ngày càng nhiều nên càng thúc đẩy sự trao đổi sản phẩm.

- Thứ hai: Sự tách biệt tương đối về mặt kinh tế giữa những người sản xuất

Những người sản xuất trở thành những chủ thể có sự độc lập nhất định với nhau. Do đó sản phẩm làm ra thuộc quyền sở hữu của các chủ thể kinh tế, người này muốn tiêu dùng sản phẩm lao động của người khác cần phải thông qua trao đổi, mua bán hàng hoá.

Đặc trưng của sản xuất hàng hóa

Sản xuất hàng hóa có những đặc trưng cơ bản sau đây:

- Thứ nhất, sản xuất hàng hóa là sản xuất để trao đổi, mua bán.

- Thứ hai, lao động của người sản xuất hàng hóa vừa mang tính tư nhân, vừa mang tính xã hội.

Lao động của người sản xuất hàng hóa mang tính chất xã hội vì sản phẩm làm ra để cho xã hội, đáp ứng nhu cầu của người khác trong xã hội.

Nhưng với sự tách biệt tương đối về kinh tế, thì lao động của người sản xuất hàng hóa đồng thời lại mang tính chất tư nhân, vì việc sản xuất cái gì, như thế nào là công việc riêng, mang tính độc lập của mỗi người.

Tính chất tư nhân đó có thể phù hợp hoặc không phù hợp với tính chất xã hội. Đó chính là mâu thuẫn cơ bản của sản xuất hàng hóa. Mâu thuẫn giữa lao động tư nhân và lao động xã hội là cơ sở, mầm mống của khủng hoảng trong nền kinh tế hàng hóa.

Ưu thế của sản xuất hàng hóa

So với sản xuất tự cung, tự cấp, sản xuất hàng hóa có những ưu thế hơn hẳn:

- Thứ nhất: Sản xuất hàng hóa ra đời trên cơ sở của phân công lao động xã hội, chuyên môn hóa sản xuất. Do đó, nó khai thác được những lợi thế về tự nhiên, xã hội, kĩ thuật của từng người, từng cơ sở sản xuất cũng như từng vùng, từng địa phương.

Đồng thời, sự phát triển của sản xuất hàng hóa lại có tác động trở lại, thúc đẩy sự phát triển của phân công lao động xã hội, làm cho chuyên môn hóa lao động ngày càng tăng, mối liên hệ giữa các ngành, các vùng ngày càng trở nên mở rộng, sâu sắc.

Từ đó, nó phá vỡ tính tự cấp tự túc, bảo thủ, trì trệ, lạc hậu của mỗi ngành, mỗi địa phương làm cho năng suất lao động xã hội tăng lên nhanh chóng, nhu cầu của xã hội được đáp ứng đầy đủ hơn.

Khi sản xuất và trao đổi hàng hóa mở rộng giữa các quốc gia, thì nó còn khai thác được lợi thế của các quốc gia với nhau.

- Thứ hai: Trong nền sản xuất hàng hóa, qui mô sản xuất không còn bị giới hạn bởi nhu cầu và nguồn lực mang tính hạn hẹp của mỗi cá nhân, gia đình, mỗi cơ sở, mỗi vùng, mỗi địa phương, mà nó được mở rộng, dựa trên cơ sở nhu cầu và nguồn lực của xã hội.

Điều đó lại tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng những thành tựu khoa học - kĩ thuật vào sản xuất... thúc đẩy sản xuất phát triển.

- Thứ ba: Trong nền sản xuất hàng hóa, sự tác động của qui luật vốn có của sản xuất và trao đổi hàng hóa là qui luật giá trị, cung - cầu, cạnh tranh...

Buộc người sản xuất hàng hóa phải luôn luôn năng động, nhạy bén, biết tính toán, cải tiến kĩ thuật, hợp lí hoá sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế, cải tiến hình thức, qui cách và chủng loại hàng hóa, làm cho chi phí sản xuất hạ xuống đáp ứng nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng ngày càng cao hơn

- Thứ tư: Trong nền sản xuất hàng hóa, sự phát triển của sản xuất, sự mở rộng và giao lưu kinh tế giữa các cá nhân, giữa các vùng, giữa các nước... không chỉ làm cho đời sống vật chất mà cả đời sống văn hóa, tinh thần cũng được nâng cao hơn, phong phú hơn, đa dạng hơn.

Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực, sản xuất hàng hóa cũng có những mặt trái của nó như phân hóa giàu - nghèo giữa những người sản xuất hàng hóa, tiềm ẩn những khả năng khủng hoảng, phá hoại môi trường sinh thái, xã hội, v.v..

[Tài liệu tham khảo: Giáo trình Kinh tế chính trị Mác - Lênin, PGS. TS. Nguyễn Văn Hảo, Bộ Giáo dục và đào tạo]

Diệu Nhi