Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn là vị thánh Mẫu thuộc hệ thống Tam Tòa Thánh Mẫu trong tín ngưỡng thờ cúng của người Việt, bên cạnh Mẫu Liễu Hạnh và Mẫu Thoải. Bà là vị thần cai quản và là hồn thiêng của vùng núi non và các cửa rừng ở khắp mọi nơi. Mẫu Thượng Ngàn bao đời dõi theo dẫn dắt con cháu đi lên. Dưới sự cai quản của Ngài, người dân mùa màng nào cũng bội thu, đợt đi săn nào cũng bắt được thú lớn. Vì vậy, nhân dân hết mực tôn kính và lập đền thờ phụng Bà ở rất nhiều nơi trên cả nước.
Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn – Tên gọi và các sắc phong
Tên gọi khác của Mẫu Thượng Ngàn
Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn còn có các danh hiệu khác là: Sơn Lâm Công Chúa, Mẫu Đệ Tứ Nhạc Tiên, Diệu Tín, Diệu Nghĩa Thiền sư, Lê Mại Đại Vương, Đông Cuông Công chúa, Lâm Cung Thánh mẫu, Mẫu Đệ nhị Nhạc Phủ, Bà Chúa Thượng Ngàn, Bà Chúa Sơn Trang,…
Sắc phong
Hình ảnh mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn theo nét vẽ tranh dân gian Hàng Trống:
Thần tích về Mẫu Thượng Ngàn
Có rất nhiều sự tích nói về về hiện thân của Mẫu Thượng Ngàn. Tuy những câu chuyện này đều không miêu tả rõ ràng về lai lịch của Bà, nhưng đều mang những ý nghĩa tôn kính gắn với những truyền thuyết của người Việt và được lưu truyền rộng rãi qua nhiều thế hệ.
Xem thêm: Sự tích Mẫu Liễu Hạnh 3 lần giáng hạ trần thế.
Thần tích Mẫu Thượng Ngàn La Bình
Theo thần tích này, hiện thân của Bà là con gái của Sơn Tinh [ Tản Viên Sơn Thánh ] và công chúa Mỵ Nương [ con gái vua Hùng ] . Bà được cha mẹ đặt tên là La Bình, từ nhỏ luôn theo cha đi đến khắp mọi miền núi non hang động để giúp dân làm ăn, chỉ dân cách chăn nuôi, thiết kế xây dựng nhà cửa xóm làng, … Dưới sự quan sát và dạy dỗ của phụ mẫu cùng sự nhạy bén trong nhận thức trong những ngày đi theo cha, La Bình lớn lên trở thành cô gái đức hạnh, mưu trí sáng dạ, tài sắc vẹn toàn. Cô thường đến những nơi dân chúng cần để chỉ bảo nhân dân thay cha mỗi khi cha bận việc hay không hề đi. Những lần như vậy, La Bình luôn tỏ ra khí chất bản lĩnh, biết tự chủ trong tiếp xúc và thành thạo trong mọi việc làm. Cô được những sơn thần, tù trưởng và dân số vô cùng yêu quý, kính trọng và coi là người đại diện thay mặt xứng danh của Sơn Thánh. Bản thân cô cũng rất đỗi hòa hợp với mọi người và cả cỏ cây, hoa lá, chim muông xung quanh . Khi Tản Viên và Mỵ Nương theo lệnh của Ngọc Hoàng Thượng đế về trời và trở thành hai vị thánh bất tử, La Bình cũng được phong là Công chúa Thượng Ngàn. Cô liên tục thay cha đảm nhiệm việc làm dưới trần, trông coi toàn bộ 81 cửa rừng và những vùng núi non, hang động, trung du ở khắp mọi miền quốc gia . Khi trở thành chúa Thượng Ngàn, Bà vẫn luôn luôn tận tâm ra sức làm tròn những trách nhiệm của mình và không ngừng học hỏi tiếp thu. Ngoài việc dạy bảo con người như những gì cha bà đã dạy, bà vẫn luôn học hỏi kinh nghiệm tay nghề từ những tù trường, sơn thần những vùng. Cũng như bảo ban những loài chim muông, cầm thú cách sống hòa hợp, bảo đảm an toàn và tránh được nguy khốn thiên tai .
Không chỉ vậy, Bà còn toàn tâm toàn ý nghĩ ra cách nâng cấp cải tiến và hoàn thành xong thêm những gì mà trước kia, cha bà mới chỉ là mở màn. Nhờ vậy, nhân dân không những được sống no đủ mà còn được tận thưởng cái đẹp, cái hay. Những ngôi nhà bấy giờ không chỉ chắc như đinh mà còn được trang trí, chạm trổ xinh xắn. Ở mũi những thuyền độc mộc cũng có khắc cả hình hai đầu rồng hoa văn tinh xảo, uy nghi. Các món ăn giờ đấy không còn đơn thuần là luộc, kho mà còn được phát minh sáng tạo nhiều cách nấu mới. Công việc đồng áng đã có sự giúp sức từ những ống dẫn nước, phân phát hạt giống đi mọi nơi. Bà còn đem về thêm nhiều giống gia súc mới và hoa thơm cỏ lạ .
Ngọc Hoàng Thượng đế thấy được những điều đó đã ban tặng cho bà thêm nhiều phép thuật thần thông và Bà trở thành vị Thánh bất tử để luôn luôn gần gũi, gắn bó với những nơi có miền trung du núi non hùng vĩ cõi trần và âm phù cho sự bình yên của mọi người dân nước Việt. Nhất là trong các cuộc chiến công quân sự của các triều đại Việt Nam. Tiêu biểu là trong khởi nghĩa Lam Sơn của Lê Lợi, Bà đã hóa thành bó đuốc lớn soi đường cho quân sĩ trong đêm tối và dẫn dắt tướng lính Lam Sơn đi tới vùng đất Mường Yên về cơ sở núi Chí Linh, tránh được sự bao vây của quân Minh vào đúng lúc lực lượng quân ta đang suy yếu. Bà linh thiêng đến mức chỉ quân sĩ của Lê Lợi biết được, còn quân Minh không thể nào nhìn thấy. Nhớ ơn sự phù hộ che chở của công chúa Thượng Ngàn, sau khi hòa bình được lập lai, vua phong Bà là Lê Mại Đại Vương diệu tín thiền sư. Còn nhân dân tôn xưng bà là Chúa Thượng Ngàn hay Mẫu Thượng Ngàn.
Thần tích Mẫu Thượng Ngàn Mỵ Nương Quế Hoa
Theo thần tích này, hiện thân của Bà là Mỵ Nương Quế Hoa, con gái của Vua Hùng Định Vương và Hoàng hậu An Nương. Lúc bấy giờ, Hoàng hậu mang thai công chúa đã quá kỳ mà vẫn chưa sinh nở được. Đến năm thứ ba, Hoàng Hậu đang đi trong rừng thì cơn đau đẻ ập tới, khiến bà đau quá phải vịn vào cành quế mới sinh hạ được. Nhưng không may, vì quá kiệt sức nên Hoàng Hậu đã qua đời sau khi sinh công chúa. Vua Hùng Vương hết lòng thương tiếc và đặt tên cho con gái là Quế Hoa, để ghi dấu về sự sinh ra của cô. Quế Hoa từ nhỏ đến lớn một lòng luôn nhớ thương mẹ và khi trưởng thành, nàng đã đi vào rừng sâu nơi mình sinh ra để tìm dấu vết người mẹ hiền. Tại đây, công chúa cũng đã tận mắt chứng kiến biết bao cảnh tượng đói nghèo cơ cực của dân làng sống trong rừng núi âm u, hoang xác khiến cô vô cùng trăn trở, thương xót. Được tiên ông đồng cảm ban cho phép thuật, nàng đã cùng 12 thị nữ ra sức tương hỗ dân nghèo và giúp đời sống bản làng nơi đây trở nên tốt đẹp hơn. Khi nhân dân những bản mường đã có đời sống no ấm, bản làng kiến thiết xây dựng phong phú, Mỵ Nương Quế Hoa cùng 12 thị nữ bay về trời trên đám mây ngũ sắc .
Kể từ đó, nhân dân đã lập đền thờ và tôn Quế Hoa công chúa là Chúa Thượng Ngàn. Một trong những vùng được lưu truyền về sự xuất hiện của Quế Hoa công chúa chính là vùng núi Vực Mỡ thuộc địa phận quần thể di tích Suối Mỡ tại Bắc Giang ngày nay. Sinh thời, Mỵ Nương Quế Hoa đã có công mở thác Vực Mỡ đưa nước về bản để dân trồng trọt chăn nuôi. Ngày nay, nơi đây nổi tiếng với 5 ngọn thác nước tương truyền là 5 ngón tay của công chúa luôn tuôn ra dòng nước mát tốt tươi.
Chúa Đông Cuông – Chúa Sơn Trang
Tại 1 số ít vùng, Mẫu Đệ Nhị được coi là Chúa Đông Cuông hoặc Chúa Sơn Trang. Khi Mẫu Thượng Ngàn giáng đồng tung khăn, người ta gọi đó là giá Chúa Sơn Trang hay Chúa Đông Cuông. Mẫu Đệ Nhị cũng là vị Thánh Mẫu duy nhất về giáng đồng và tung khăn, trong khi những vị Thánh Mẫu khác chỉ tráng bóng, không tung khăn .
Dâng lễ Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn cần lưu ý điều gì?
Thánh Mẫu Thượng Ngàn anh linh luôn chở che, phù trợ cho những con nhang, đệ tử nhất tâm cầu khấn. Do đó, cứ đến ngày rằm mùng một, những ngày đầu xuân năm mới hay tại những ngày tiệc Bà ở các đền thờ Mẫu, khách hành hương từ khắp nơi lại đổ về các chốn du lịch tâm linh và mang theo mâm lễ vật thành tâm.
Xem thêm: Sự tích 3 lần giáng thế của Mẫu Liễu Hạnh – những đền thờ mẫu Liễu Hạnh hiện nay
Thông thường, những con hương sắm một mâm lễ vừa đủ gồm những thức lễ chay mặn tùy tâm. Trong đó, Oản là vật phẩm được nhiều người lựa chọn để dâng lễ Thánh Mẫu cho thêm phần sang chảnh và tôn kính. Đồng thời oản vừa đẹp lại hoàn toàn có thể để lâu không bị mốc hỏng, vô cùng thích hợp bày trên ban thờ Thánh Mẫu trong thời hạn dài .
Với quanh oản dâng lễ Mẫu Đệ Nhị, người ta thường dâng oản xanh lá, ứng với màu sắc đại diện của Nhạc Phủ. Tham khảo mẫu Oản nghệ thuật đẹp nhất dâng Mẫu Đệ Nhị tại Oản cô Tâm như sau:
Oản Tài Lộc dâng lễ Tứ Phủ – Gia Tiên – Phật – Thần Tài là loại mẫu sản phẩm được Oản Cô Tâm góp vốn đầu tư tận tâm và dày công điều tra và nghiên cứu văn hóa truyền thống tín ngưỡng thờ cúng thiêng liêng của người Việt để tạo nên những mẫu oản sang trọng và quý phái, thích mắt lại hợp với văn hóa truyền thống cúng lễ này. Khách hàng đặt oản tên thương hiệu Cô Tâm sẽ trọn vẹn yên tâm về cả mẫu mã và chất lượng loại sản phẩm .
Đền Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn
Đền Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn được lập ra tại nhiều nơi trên cả nước để ghi nhớ công ơn Ngài,nhưng tiêu biểu nhất vẫn là ba nơi thờ tự gắn liền với sự hiển linh của Bà là đền thờ ở Suối Mỡ, đền Bắc Lệ.
Đền Suối Mỡ
Đền Suối Mỡ thuộc khi di tích lịch sử Suối Mỡ thuộc xã Nghĩa Phương, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang. Tại quần thể di tích lịch sử này, có ba ngôi đền Thượng, Trung, Hạ cùng thờ chung vị Mẫu Thượng Ngàn cùng truyền thuyết thần thoại về Mỵ Nương Quế Hoa công chúa .
Quý khách có nhu cầu tìm hiểu về 3 ngôi đền thờ Bà và kinh nghiệm du lịch tâm linh và dâng lễ đền Suối Mỡ có thể tham khảo tại: Đền Suối Mỡ – những thông tin cần biết trước khi hành hương
Đền Bắc Lệ
Đền Bắc Lệ nằm tại xã Tân Thành, huyện Hữu Lũng, tỉnh Thành Phố Lạng Sơn, tương truyền được vua Lê lập ra để ghi nhớ công ơn âm phù của Mẫu Thượng Ngàn La Bình trong trận khởi nghĩa Lam Sơn . Hiện nay, vẫn chưa xác lập được đúng chuẩn thời gian thiết kế xây dựng đền. Đến ngày này, sau rất nhiều lần tu sửa và tôn tạo, tòa nhà chính tại đền Công Đồng Bắc Lệ là nơi thờ Tam Tòa Thánh Mẫu [ Mẫu Đệ Nhất, Mẫu Đệ Nhị và Mẫu Đệ Tam ] và những tượng thờ những vị thần linh như Ngũ Vị Tôn Ông, Tứ Phủ Chầu Bà, Tứ Phủ Quan Hoàng, Cô, Cậu, … Bên cạnh đó, còn có những gian nhà nhỏ thờ Chầu Bé Bắc Lệ và bàn thờ cúng Ngũ Hổ ngoài trời. Đền còn nổi tiếng với sự tích Chầu Bé được coi là người dân ở vùng Bắc Lệ, hoàn toàn có thể thay mặt đại diện Mẫu Thượng Ngàn thực thi những ý đồ phát minh sáng tạo .
Ngày hội chính của đền là ngày 20/9 âm lịch thường niên, được nhân dân địa phương coi là cái tết lớn nhất năm và tổ chức triển khai vô cùng linh đình .
Bản văn Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn
Văn Chúa Thượng Ngàn
[ dùng để hát khi hầu giá Chúa Thượng Ngàn ] Lòng kính tin hương dâng một triện Thỉnh Chúa bà ứng hiện chân nhang Quyền bà cai những cửa ngàn Quản tri những bộ sơn trang tung hoành Tiếng anh linh vang lừng quốc tế Sắc tặng phong Lê Mại đại vương Thông minh chính trực cương thường Lại thêm tinh tú đoan trang hay là Vốn sinh ra hình dong xanh tươi Da tựa ngà má phấn môi son Hài xanh rải bước lên non Dạy chim oanh hót véo von chào mừng Các cửa rừng ba mươi sáu động Đức oai danh thú phục cầm kinh Khi đi dạo chốn hữu tình Khi buồn Chúa lại tung hoành càn khôn Khi Lạng Sơn Đồng Đăng Ao Cá Khi lại về Thanh Hóa Nghệ An Có khi chơi cảnh Đồi Ngang Có khi Thuận Hóa Quảng An ra vào Chí tiêu dao khung trời cảnh phật Phép thần thông nhiệm nhặt càng ghê Có phen Chúa ngự Thất Khê Công Đồng Bắc Lệ đi về sớm hôm Có phen ngự Đông Cuông thú cảnh Mắc võng đào ngự đỉnh non cao Hà Giang Bắc Mục ra vào Sơn lâm vắng vẻ tiêu dao tính tình Non cao đàn hát tập tành Chúa Mường Chúa Mán cảnh thanh chơi bời Trên núi đoài ngàn xanh mây thắm Dưới suối ngàn đá trắng nền xanh Trên ngàn dưới suối hữu tình Chim kêu vượn hót trên cành cây cao Gà rừng khuya sớm ra vào Chim kêu vượn hót rối loạn đùa cười Cáo cầy ríu rít tức thời Bốn phương rừng núi thảnh thơi non bồng Thỉnh Chúa giáng ngự đàn trung
Khuông phù đệ tử thiên xuân thọ trường
Văn Mẫu Thượng Ngàn – Chúa Sơn Trang
Trấn sơn lâm Nhạc Tiên Vương Mẫu Quản thượng ngàn ba mươi sáu động tiên Hiệu danh Lê Mại Chúa Tiên Bạch Anh công Chúa cầm quyền sơn lâm Âm dương khí hợp thần hun đúc Vòng càn khôn thiên hà thai sinh Vốn xưa giá ngự thiên đình Quyền cai nhạc phủ rừng xanh ra vào Ra tín hiệu lệnh võng đào đón rước Thổ mán mèo sau trước phục tâm Ơn nhờ Thánh Mẫu sơn lâm Chở che làng bản thôn dân an lành Lòng mộ Phật tu hành sớm tối Cõi thiền na dốc chí bền tâm Từ bi ứng hóa hiện thân Có phen hóa hiện thôn dân đi rừng Có phen biến người nùng người thổ
Có phen thời thuần hổ luyện voi
Hóa sinh sinh hóa kiếp người
Xem thêm: Publisher là gì? Sự khác biệt giữa Publisher và Advertiser
Sơn Lâm Công Chúa chính ngôi La Bình Theo đức Thánh Sơn Tinh tuần thú Dạy muôn loài báo hổ chim muông Dạy dân phát rẫy làm nương Dạy cho chim hót líu lường líu lô Nước cam lộ từ bi đượm khắp Ứng hóa thân cứu độ muôn loài Hóa sinh sinh hóa muôn nơi Dấu chân ghi để muôn đời khắc ghi Cảnh núi Giùm vạn niên lịch đại Đất Tuyên Quang còn mãi truyền ghi Đền thờ lồng lộng uy nghi Thượng Ngàn Thánh Mẫu độ trì bốn phương Khi hiển thánh Đông Cuông Yên Bái Giữ đạo nhà nữ tắc tài hoa Ngát hương dòng dõi Lê gia Mãn trần xa giá gần xa mến lòng Khắp mọi vùng nhớ công ơn đức Lập đền thờ chầu chực khói hương Bảng vàng Lê mại đại vương Phù Lê kiến thiết xây dựng giang sơn thái hòa Khắp Nam Bắc gần xa mến phục Đội ơn người giáng phúc giáng ân Chữ rằng sở nguyện tòng tâm
Mẫu vương lưu phúc thiên xuân thọ trường
Nhạc tiên Sơn Lâm Thánh Mẫu Văn
Anh linh hiển hách Chúa Sơn Trang Cai quản ba mươi sáu cửa ngàn Lúc ngự lầu son cùng phủ tía Khi chơi núi ngọc với non vàng Gươm thiêng một buổi ra oai phép Loài giặc Liễu Thăng phút phá vỡ Thái tổ Lê triều ban sắc khuyến mãi ngay Danh thơm lừng lẫy khắp Nam bang Tam quang chiếu bát ngát quốc tế Vầng nguyệt soi chói lọi nam thiên Đền thờ phong nguyệt vô biên Gió thu dìu dặt chuông rền nhặt khoan Trịnh niềm đan nhớ xưa tích cũ Chốn lạc châu thuỷ tú sơn tinh Đông Cuông công chúa giáng sinh Giáng vào lệnh tộc phúc lành quyền cao Miền xà thuỷ màn trao dưới trướng Chúa giáng trần thoang thoảng mùi hương Hồng hoà sáng khắp bốn phương Định sinh công chúa ai đương sánh tày Hằng chải chuốt đêm ngày dưỡng dục Giá so bằng vàng ngọc nết na Nhỡn tinh sao đẩu Ngân Hà Môi son má phấn tóc đà sở vân Giá thanh tân êm ả dịu dàng cách điệu Đoá phù dung dương liễu nhởn nhơ Vẻ nào mà chẳng trai lơ Hoa xuân mới nhú nguyệt thu đương tròn Giá so bằng kim côn ngọc lệ Nét đan thanh ai vẽ cho bì Gồm lo đức tính dung nghi Giá so Tống Tử sánh bì Tề Khương Ánh xuân quang tuổi vừa ngoại kỷ Mãn cõi trần phút đã lên tiên Thần thông biến hoá vô biên Phàm trần ai biết phép tiên ẩn hình Đông Cuông sơn thuỷ hữu tình Chúa thường trắc giáng hiện hình bách ban Danh tiên chúa trên ngàn lừng lẫy Hoá phép màu đã dậy thần linh Sắc phong thượng đẳng tối linh Tà thần cũng phục yêu tinh số 1 Khắp đâu đâu nức danh đều biết Chúa Thượng Ngàn lẫm liệt thần cơ Tụ Long Bảo Lạc Tam Cờ Sông Thao sông Cả sông Bờ sông Dâu Khắp những châu nức danh thần nữ Tự Lê triều quốc sử còn ghi Danh thơm Nam Bắc Trung kì Bảo dân hộ quốc độ trì tứ phương Sắc Lê Mại Đại Vương trường trị Đông Cuông từ đích vị danh lam Chim kêu vượn hót trên ngàn Tả thời bạch hổ hữu đoàn thanh long Dòng bích lãng nước trong leo lẻo Giải Tô giang uốn éo xinh ghê Thông reo trúc hoạ tứ bề Đền thờ cao ngất trông về Bắc Kinh
Cảnh thanh tú bên ghềnh trị thuỷ
Chúa giáng trần trấn trị yêu ma
Xem thêm: Khác: Pubmatic Mua Lại Công Ty Phục Vụ Quảng Cáo Mocean Mobile
Chúa về trắc giáng điện toà
Khuông phù đệ tử khang ninh thọ trường
Source: //chickgolden.com
Category: Hỏi đáp