Với cá tính năng động và quảng giao, nhiều du học sinh nghĩ mình là người dễ thích nghi với mọi hoàn cảnh. Nhưng suy nghĩ và thực tế không bao giờ trùng khớp hoàn toàn, một vài lần lóng ngóng với các tình huống chưa từng dự trù từ trước sẽ làm bạn cảm thấy ít nhiều thất vọng về bản thân. Hoặc bạn có thể đã đi rất nhiều nơi và tiếp xúc với vô số những khuôn mặt lạ, nhưng điều đó vẫn không có nghĩa là sốc văn hóa sẽ chừa bạn ra. Hãy tưởng tượng ngày đầu đến trường bạn hồ hởi kể với mọi người rằng mình đến từ Việt Nam, sau đó liền bị ghẻ lạnh vì ai cũng tin vào những định kiến không mấy tốt đẹp. Bạn có chắc mình sẽ chẳng hụt hẫng hay tủi thân không? Đã có không ít phụ huynh khi đọc email con gửi về nhà trong tuần đầu du học toàn là những cảm xúc tiêu cực. Họ bất ngờ vì không nghĩ rằng điều này lại xảy ra với đứa trẻ vốn hoạt bát, lanh lợi của mình. Tuy nhiên, đừng quá lo lắng vì đây là cấp độ nhẹ nhất trong các dạng sốc văn hóa, cho nên các bạn sẽ mau chóng vượt qua thôi.
\>> Học bổng du học Mỹ
Sốc giới tính khi du học Mỹ
Lớn lên tại Việt Nam, các bạn trẻ thường không được trang bị đầy đủ các vấn đề về giới tính dù ở nhà trường hay tại chính gia đình của mình. Do vậy, khi một mình sống và học tập ở nước ngoài, du học sinh thường xuyên gặp những cú sốc về tình dục, giới tính. Tại môi trường đặc biệt cởi mở như ở Mỹ, chuyện “one-night stand” [tình một đêm] sau các buổi tiệc tùng là không hiếm. Điều này sẽ khiến các bạn học sinh vừa rời khỏi vòng tay bảo bọc của ba mẹ cảm thấy vô cùng sốc. Nếu các bạn lao vào do tò mò và “muốn thử” nhưng không biết bảo vệ mình thì đó lại là rắc rối lớn hơn.
\>> Thế nào là mồ sơ visa du học Mỹ lý tưởng?
Sốc vì người bản xứ quá tử tế
Võ Phương Linh, sinh viên trường Macalester College [bang Minnesota, Mỹ] chia sẻ về cú sốc văn hóa đặc biệt của mình rằng: “Tất cả mọi người ở trường em từng gặp, bao gồm cả giáo sư và nhân viên của trường đều luôn tìm cách giúp đỡ em về mọi mặt mỗi khi em gặp khó khăn hay có câu hỏi về bất kỳ vấn đề gì mà họ có thể giúp được”. Tại Mỹ, Linh cũng được giám hộ với một gia đình người địa phương thông qua chương trình kết nối của trường. Dù bạn ấy và hot family không sống cùng nhà nhưng giữa họ vẫn thường xuyên dùng bữa, đón Giáng Sinh, tặng quà sinh nhật, lễ Tết… Thậm chí họ còn sẵn sàng giúp Linh mỗi khi có việc cần như đưa bạn ấy ra sân bay lúc 5 giờ sáng giữa tiết trời mùa đông chỉ còn -15 độ C!
Do được tiếp xúc với nhiều nền văn hóa từ nhỏ thông qua các chuyến du lịch quốc tế, Linh gặp ít trở ngại về văn hóa hơn các bạn đồng trang lứa cùng đi du học Mỹ. Vốn nghĩ văn hóa Mĩ rất coi trọng tính độc lập và tinh thần tự giải quyết mọi vấn đề cá nhân nên bạn ấy đã cảm thấy thật sự bất ngờ với sự nhiệt tình của những con người nơi đây.
\>> Chi phí du học Mỹ
Sốc vì điểm ngoại ngữ cao nhưng không giao tiếp tốt
Yêu cầu trình độ ngoại ngữ đầu vào cho du học sinh ở Mỹ là TOEFL iBT 79/ SAT cho của chương trình đại học và TOEFL 79 và GMAT/GRE cho hệ đào tạo sau đại học. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có nhiều sinh viên qua đến Mỹ lại gặp phải khó khăn trong giao tiếp và không theo kịp các bài giảng trên lớp. Cú sốc này thường xuất hiện trong học kỳ đầu tiên vì lý do các bạn ở Việt Nam chỉ quen “cày đề” để luyện thi đảm bảo đậu.
\>> Chứng minh tài chính du học Mỹ
Tuy nhiên, việc sống trong môi trường đa phần là người bản xứ sẽ là chất xúc tác hữu hiệu cho quá trình học ngoại ngữ của bạn. Sau một học kỳ, mức độ am hiểu ngôn ngữ đời sống của bạn sẽ khá lên rất nhiều, phát âm và ngữ điệu cũng trở nên giống người bản xứ hơn!
Điều gì cũng có 2 mặt và những cú sốc văn hóa của du học sinh cũng vậy. Từ trải nghiệm đặc biệt này, bạn sẽ tôi luyện được tính độc lập, sự tự tin, lối suy nghĩ chín chắn và từ đó trở nên trưởng thành hơn. Bạn vẫn có được những phẩm chất này khi học tập tại Việt Nam, tuy nhiên nền văn hóa tôn trọng cá nhân của Mỹ, cộng thêm cuộc sống tự lập bắt buộc sẽ khiến bạn “lớn lên” nhanh hơn rất nhiều!
Sự khó khăn, chật vật, nỗi nhớ nhà là những điều các bạn du học sinh hằng ngày đều phải đối mặt khi bước chân vào con đường du học.
Để có được con đường công danh sự nghiệp rực rỡ, các bạn sinh viên phải hy sinh niềm vui hạnh phúc cá nhân sang nước ngoài tu nghiệp. Hãy nghe các bạn chia sẻ những cú sốc ngày đầu bước trên con đường danh vọng này nhé!
Học trong cơn đói và buồn ngủ
Những ngày đầu bước chân sang Mỹ, trong buổi đi học đầu tiên, Trần Tú Lan [17 tuổi, học Trường trung học Marshall] đã có nhiều cú ‘sốc’ mà cho tới bây giờ Lan vẫn không thể nào quên.
Trần Tú Lan cho biết, “cú sốc” đầu tiên là cách học và cách dạy ở ngôi trường mà em theo học. Khác hẳn với lớp học ở Việt Nam, các dãy bàn trong lớp học của Lan được bố trí theo kiểu từng nhóm. Thường mỗi nhóm 5 học sinh cùng thảo luận và đưa ra quan điểm của mình về một vấn đề mà giáo viên đưa ra. Vì chưa quen với cách học này nên Lan khá lúng túng khi được giáo viên gọi tên yêu cầu trình bày. Lan cho biết: “Nếu học mà không có tinh thần phản biện thì coi như năng lực học tập không cao. Điều đó thật khác so với lớp học ở Việt Nam”.
Cái “sốc” thứ 2 là trong lớp học của Lan có nhiều bạn đến từ các quốc gia khác nhau. Lan phải mất 2 tuần mới có thể làm quen và trò chuyện được với các bạn trong lớp.
Cái sốc tiếp theo là về thời gian. Buổi trưa, Lan chỉ có 30 phút để ăn, sau đó tiếp tục vào giờ học chứ không được ngủ trưa như ở Việt Nam. “Em không biết nên chưa kịp ăn xong bữa trưa thì đã phải đứng dậy. Vào lớp lại buồn ngủ híp mắt lại do đêm trước ngủ trễ. Thêm nữa, đồ ăn không hợp khẩu vị, không có rau luộc và cơm như ở nhà nên em không ăn được. Nhiều ngày em học trong cơn đói bụng”, Lan cho biết.
Tuy nhiên, sau một thời gian Lan đã thích nghi và đã hòa nhập được với môi trường học tập, văn hóa, bạn bè, thực phẩm… nơi xứ người.
Trong khi đó, Nguyễn Đỗ Phương Uyên [18 tuổi, cựu học sinh Trường THPT Trần Phú, Hải Phòng] cho biết những ngày đầu tiên cô đến học tại Trường ĐH Earlham [Mỹ] với lịch trình hết sức bận rộn. Ngoài việc làm quen, gặp gỡ với bạn bè mới, tham gia các sự kiện cuối tuần, tự học tại trung tâm khoa học và công nghệ…, Uyên còn thử sức với vị trí quản lý sự kiện [event manager] cho trung tâm về công bằng xã hội.
“Chính những thử thách tại các vị trí mới và việc tự học tại ĐH ở đây đã giúp em rèn luyện khả năng quản lý thời gian cũng như sự chủ động trong việc tạo mối quan hệ với các giáo sư trong ngành để học tập, làm việc tốt hơn”, Phương Uyên chia sẻ.
Những bài học vô giá
Trần Khánh Linh [19 tuổi, sinh viên Trường ĐH Texas at Dallas, Mỹ] đưa ra lời khuyên: “Bạn cần tìm hiểu rõ môi trường học tập, các nguyên tắc mà giáo dục Mỹ yêu cầu. Ví dụ, học ở đây bạn không bao giờ được sao chép tài liệu trong các bài thi của mình. Nếu bị phát hiện thì bị cho điểm F ngay lập tức. Hoặc nếu nặng hơn sẽ bị đuổi học. Mình từng chứng kiến một sinh viên Trung Quốc bị đuổi học vì sao chép tài liệu. Bạn cũng không được phép tặng quà riêng cho giảng viên chấm thi cho mình, nếu bị phát hiện giảng viên cũng bị đuổi việc”.
Trần Tú Lan thì cho rằng, những trải nghiệm ngày đầu ở nước ngoài đã giúp cô rút ra bài học: Trong lớp học, cứ thoải mái nêu chính kiến của mình, đừng ngại ngùng, e dè, che giấu. Ai cũng có một cá tính riêng cần được tôn trọng. “Và nhất định bạn phải biết cách ăn uống, ngủ nghỉ, sắp xếp thời gian hợp lý, quản lý chính mình… vì bạn không có ba mẹ ở bên để trợ giúp như khi ở nhà”, Tú Lan chia sẻ.
Thạc sĩ giáo dục Phạm Thị Cúc Hà, chuyên gia giáo dục Úc, SACE College Việt Nam, cho rằng để bước sang một môi trường hoàn toàn mới, người học phải có những bước chuẩn bị lâu dài. Trước tiên là về mặt tâm lý. “Khi sống xa gia đình, các em phải tự chăm sóc bản thân và sắp xếp việc học hành và sinh hoạt cá nhân, thậm chí cả chi phí sinh hoạt. Do được bố mẹ chăm từ bữa cơm đến việc học khi còn ở nhà, nhiều học sinh không thể quản lý được thời gian và điều chỉnh cuộc sống của mình dẫn đến bị mất kiểm soát”, chị Cúc Hà nhìn nhận.
Ngoài ra, khi mới bước chân vào môi trường học tập ở nước ngoài, bạn trẻ phải vất vả để thích nghi với phương pháp học tập mới, đòi hỏi những kỹ năng như nghiên cứu, phản biện, viết bài luận, làm việc nhóm. Những kỹ năng này phải được làm quen, rèn luyện từ một quá trình lâu dài.