Tác giả: Nguyễn Bình Dương – Bác sĩ lâm sàng IVF Hồng Ngọc
Kích rụng trứng là bước chuẩn bị thiết yếu trong quá trình điều trị hiếm muộn. Vậy quá trình kích trứng là gì, liều thuốc tối ưu là bao nhiêu và những vấn đề xung quanh chủ đề kích rụng trứng sẽ được giải đáp trong bài viết dưới đây.
Quá trình kích trứng và mũi tiêm rụng trứng
Thuật ngữ “tiêm rụng trứng” không còn điều quá xa lạ đối với những ai đã từng thăm khám và điều trị hiếm muộn. Mũi tiêm rụng trứng luôn là một bước chuẩn bị quan trọng để kết thúc quá trình kích trứng và chờ đợi thành quả [trứng rụng] để tiếp tục chuyển sang giai đoạn tiếp theo.
Tìm Hiểu Về Quá Trình Kích Trứng Diễn Ra Như Thế Nào Ở Phụ Nữ
Quá trình kích trứng thật ra là quá trình nuôi dưỡng và chuẩn bị cho các tế bào nang trứng đạt được tới các giai đoạn phát triển phù hợp nhằm thực hiện chức năng của mình. Trong nang trứng có 3 loại tế bào quan trọng là tế bào vỏ, tế bào hạt và tế bào trứng. Tế bào vỏ và tế bào hạt cần đảm bảo được chức năng nội tiết là tiết ra các loại hormone sinh dục giúp duy trì hoạt động bình thường của trụ sinh dục. Trong khi đó tế bào trứng sẽ thực hiện chức năng thụ tinh và tạo phôi của mình.
Trong suốt những ngày kích trứng, các tế bào vỏ hạt và hạt sẽ được cung cấp một loại “thức ăn” gọi là hormone FSH để tăng trưởng và phát triển về mặt số lượng cũng như chức năng. Còn tế bào trứng vẫn tiếp tục “ngủ vùi” ở buồng trứng kể từ thời kỳ bào thai của cơ thể. Điều đó có thể hiểu là một người phụ nữ năm nay 20 tuổi thì tế bào trứng chưa được sử dụng của cô ấy đã “ngủ yên” 21 năm.
Quy Trình Kích Thích Buồng Trứng Trong IVF
Sau khoảng 10 ngày kích trứng, các nang trứng đáp ứng với thuốc kích trứng bằng cách tăng dần về mặt kích thước và tăng cả hoạt động về mặt nội tiết. Đến thời điểm khi trứng đạt đến tiêu chí nhất định thì bác sĩ sẽ quyết định sử dụng mũi tiêm kích trứng cuối cùng hay còn gọi là mũi tiêm rụng.
Mũi tiêm rụng này giải quyết một số vấn đề vô cùng quan trọng như: làm vỡ nang trứng để sẵn sàng giải phóng cụm tế bào trứng, tách tế bào trứng ra khỏi mối dây liên kết với xung quanh và quan trọng hơn là đánh thức tế bào trứng dậy – bắt tế bào trứng thực hiện bước tiếp theo trong quá trình trưởng thành của mình.
Khi không sử dụng các loại thuốc hỗ trợ kích trứng hay kích rụng, ở các chu kỳ sinh lý bình thường, người phụ nữ thường sẽ rụng trứng vào đâu đó giữa chu kỳ sau khoảng 15-16 giờ từ khi cơ thể xuất hiện đỉnh LH [một loại hormon nào đó]. Tuy nhiên, trong một số trường hợp gặp phải tác nhân tâm lý lớn, trứng có thể trưởng thành và rụng vào bất cứ thời điểm nào của vòng kinh.
Bình thường về mặt cơ chế, cơ thể sẽ cần có một loại hormon là LH ở nồng độ cao để giúp cho trứng rụng, nắm được điều này, các nhà khoa học đã đưa ra hai hướng tiếp cận, hoặc sử dụng LH có sẵn của cơ thể, hoặc đưa từ ngoài vào chất giống với LH. Cách đầu tiên là cơ sở để sử dụng các thuốc thuộc nhóm GnRH agonist [như triptoreline, bureseline, leuprolide …] và cách thứ hai là cơ sở để sử dụng các chế phẩm hCG [hormon này cũng thường dùng để chẩn đoán mang thai] với các chế phẩm từ nước tiểu của người phụ nữ mang thai [như Pregnyl hay IVF-C…] hoặc chế phẩm tổng hợp như Ovitrelle…
Hai loại cách tiếp cận trên mỗi loại có ưu và nhược điểm khác nhau. Loại dùng GnRH agonist sẽ giúp ta giảm hẳn được triệu chứng ở những trường hợp quá kích buồng trứng [OHSS] còn loại dùng hCG sẽ giúp cho pha hoàng thể ở phía sau tốt hơn [phù hợp hơn cho các chu kỳ quan hệ tự nhiên, IUI và chuyển phôi tươi]. Ngày nay, hai hướng tiếp cận này được lựa chọn với mức độ ưu ái như nhau trên thực hành lâm sàng. Trong trường hợp không cần chuyển phôi ngay chu kỳ đó, chu kỳ hiến trứng hay có nguy cơ quá kích buồng trứng thì GnRH agonist sẽ được ưu tiên hơn, còn trong các trường hợp còn lại hCG sẽ được ưu tiên.
Tiêm Kích Trứng Khi Làm IVF Có Mệt Không ? Chọc Hút Trứng Có Đau Không ?
Một câu hỏi nữa được đặt ra là liệu hCG lấy từ chế phẩm nước tiểu người phụ nữ đang mang thai tốt hơn hay được tổng hợp hoàn toàn mới tốt hơn? [Pregnyl hay Ovitrelle?]. Loại chế phẩm từ nước tiểu tinh chế [như Pregnyl] có giá thành rẻ hơn nhưng hàm lượng có thể khác nhau giữa những mẻ thuốc khác nhau, ngược lại loại tái tổ hợp như Ovitrelle lại đắt hơn nhưng tinh khiết hơn. Các nghiên cứu so sánh giữa hai loại cho thấy ảnh hưởng của chúng đến khả năng mang thai sau chuyển phôi tới nay chưa có khác biệt.
Thuốc kích rụng trứng
Liều thuốc tối ưu cho các thuốc kích rụng cũng là vấn đề được quan tâm. Đối với các chế phẩm hCG từ nước tiểu tinh chế, liều 5000 đơn vị là liều đảm bảo được tối ưu việc trưởng thành của trứng cũng như các thông số khác như tỉ lệ thụ tinh và có thai lâm sàng mà không làm tăng tỉ lệ trứng không rụng – khi so với liều 10.000IU và liều 2.500IU [theo Kolibianakis và cộng sự, 2007]. Tương tự đối với các chế phẩm tái tổ hợp, con số này là 250ug [theo Chan và công sự, 2005].
Gần đây một số nghiên cứu bắt đầu được tiến hành về khả năng sử dụng một nhóm thuốc mới để kích rụng: các kisspeptin – bản thân cái tên này là một câu chuyện đùa thú vị của các nhà bác học Hoa Kỳ – họ tìm ra một chất giúp khởi phát tiết các hormon sinh dục ở não, và để cho hợp logic và lãng mạn, họ quyết định đặt tên chất đó là “nụ hôn” – thứ cũng thường được dùng để khởi phát các hoạt động sinh dục ở ngoài đời – và cái tên kisspeptin ra đời từ đó. Việc phối hợp hai nhóm thuốc GnRH agonist và hCG nói trên để kích rụng cho bệnh nhân [dual triggering và double triggering] – đây là đề tài thú vị ta có thể quay lại khi có nhiều dữ liệu hơn.
Câu hỏi cuối cùng là về sử dụng thuốc tiêm rụng như thế nào? Sau bao lâu ta nên chọc trứng? Theo nghiên cứu của Wang và cộng sự 2011 – một phân tích gộp 5 nghiên cứu nhỏ hơn cho thấy thời gian kể từ khi dùng thuốc cho tới thời điểm chọc ở nhóm 36-41 giờ sẽ thu được nhiều trứng trưởng thành hơn nhóm từ 33-36 giờ. Hiện nay, đa phần các trung tâm sử dụng mốc 36 giờ để tiến hành chọc trứng.
Trên đây và vài điểm rất cơ bản về vấn đề sử dụng thuốc kích rụng trứng. Hi vọng bài viết từ chuyên gia của Trung tâm IVF Hồng Ngọc có thể giúp mọi người có cái nhìn cơ bản hơn về mũi tiêm vô cùng quan trọng này!
>>> ĐĂNG KÝ TƯ VẤN MIỄN PHÍ:
Xem thêm các bài viết khác:
TÌM HIỂU VỀ CÁC LOẠI THUỐC KÍCH TRỨNG
4 CÁCH TÍNH NGÀY RỤNG TRỨNG ĐƠN GIẢN NHẤT
TÌM HIỂU VỀ U NANG BUỒNG TRỨNG
Kích thích buồng trứng là bước chuẩn bị quan trọng trong quá trình điều trị vô sinh, hiếm muộn. Phương pháp này thường được chỉ định cho những bệnh nhân gặp khó khăn trong vấn đề phóng noãn hay mắc hội chứng buồng trứng đa nang. Tuy nhiên, cũng có nhiều trường hợp người bệnh gặp phải những tác dụng phụ không mong muốn. Vậy những nguy cơ đó là gì? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Kích thích buồng trứng thường được chỉ định trong các kỹ thuât hỗ trợ sinh sản như thụ tinh nhân tạo [IUI] hay thụ tinh ống nghiệm [IVF]. Đây được xem là bước chuẩn bị thiết yếu cho quá trình điều trị vô sinh, hiếm muộn.
Tìm hiểu về Quá trình Kích trứng ở Phụ nữ
Theo đó, thuốc kích trứng thường được kê dưới hai dạng là thuốc uống hoặc thuốc tiêm nhằm giúp kích thích sự phát triển của nang trứng, thúc đẩy quá trình trưởng thành, chín và rụng của trứng.
Đặc biệt với những phụ nữ có ý định thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm [IVF] thì kích trứng chính là một trong những yếu tố chính quyết định tỷ lệ thành công của các ca IVF.
Bên cạnh vai trò thúc đẩy sự phát triển của trứng, giúp trứng rụng theo đúng chu kỳ thì một số ít trường hợp gặp phải những biến chứng không may khi sử dụng thuốc kích trứng. Theo đó, một vài nguy cơ mà chị em có thể đối mặt, cụ thể là:
Tiêm kích trứng, chọc hút trứng có đau không, có mệt không ?
Quá kích buồng trứng [QKBT] là một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất của kích thích buồng trứng và có thể đe dọa đến tính mạng của người phụ nữ. Biểu hiện của QKBT là những cơn đau, trướng bụng khó chịu, kích thước buồng trứng tăng lên và có dạng nang, dịch màng bụng cũng xuất hiện.
QKBT có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như xoắn buồng trứng, và đặc biệt là hiện tượng máu đông. Hiện tượng này có thể xảy ra ở động mạch hoặc tĩnh mạch và nguy hiểm hơn có thể gây tổn thương thần kinh vĩnh viễn hoặc gây tử vong.
Xem thêm: Hội chứng quá kích buồng trứng
Lạm dụng thuốc kích trứng quá nhiều có thể khiến buồng trứng bị suy giảm chức năng, không thể thực hiện được chức năng sản sinh và nuôi dưỡng trứng khiến hoạt động sinh sản gặp nhiều khó khăn. Hơn thế nữa, suy buồng trứng khiến hormone kích thích ham muốn không được sản sinh, cấc nội tiết tố bị rối loạn khiến cơ thể mất cân bằng và không còn nhu cầu về quan hệ chăn gối.
Xem thêm: Phòng ngừa suy buồng trứng sớm
Một trong những nguy cơ có thể xem là phổ biến khi sử dụng thuốc kích thích buồng trứng chính là đa thai. Kích thích buồng trứng sẽ khiến số lượng trứng rụng nhiều hơn so với bình thường. Đặc biệt, đối với trường hợp thực hiện bơm tinh trùng vào buồng tử cung [IUI] thì khả năng mang thai đôi, thai ba sẽ cao hơn.
Mặt khác, đa thai cũng ấn chứa nhiều biến chứng thai kỳ và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của mẹ và bé. Trong đó, nguy cơ sinh non là phổ biến nhất và với đứa trẻ khi sinh non sẽ thường mắc phải những vấn đề về sức khỏe liên quan đến hô hấp, tiêu hóa, thân nhiệt…
Trong một số trường hợp, trong thành phần của thuốc kích trứng có những chất có thể ảnh hưởng trực tiếp đến thai nhi và khiến trẻ có nguy cơ cao bị dị tật bẩm sinh. Vì vậy, chị em chỉ nên sử dụng thuốc khi có chỉ định của bác sĩ và tránh tự ý dùng thuốc nếu không muốn em bé có bất kỳ ảnh hưởng xấu nào.
Kích trứng là giai đoạn quan trọng trong quá trình điều trị vô sinh hiếm muộn nên chị em cần lựa chọn một cơ sở uy tín với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và năng lực chuyên môn cao. Bởi mỗi bệnh nhân lại cần một phác đồ riêng với liều lượng và loại thuốc phù hợp để có thể đảm bảo tỷ lệ thành công cho cả quá trình.
Vậy nên, các chị em cần chọn lựa đúng địa chỉ tin cậy để không chỉ giúp yên tâm hơn về mặt tinh thần mà còn giảm thiểu nguy cơ xấu xảy ra cho sức khỏe bản thân.
Một trong những yếu tố giúp quá trình kích trứng đạt kết quả tốt chính là người phụ nữ nên giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng quá mức. Bởi kích trứng là quá trình đòi hỏi sự kiên nhẫn, không chỉ tiêm hay uống thuốc một lần mà có thể đạt được kết quả như ý, vậy nên thay vì nôn nóng, chị em hãy cố gắng làm giảm áp lực xuống mức thấp nhất có thể.
Ngoài ra, cách tốt nhất giúp chị em giảm thiểu áp lực chính là tìm đến các hoạt động thể chất, những bài tập thể dục nhẹ nhàng để giúp cơ thể thư giãn hơn. Bên cạnh đó, chị em cũng cần chú ý đến chế độ dinh dưỡng đầy đủ để đảm bảo thể trạng sức khỏe tốt nhất.
Theo chuyên gia của IVF Hồng Ngọc, dù trong bất cứ trường hợp nào, chị em cũng không được tự ý mua và sử dụng thuốc kích trứng. Hãy chỉ sử dụng thuốc khi có chỉ định của bác sĩ để tránh những biến chứng không mong muốn có thể xảy ra.
Xem thêm các bài viết khác:
Sử dụng thuốc kích trứng có gây chậm kinh không?
Phương pháp kích trứng để bơm tinh trùng vào buồng tử cung [IUI]
Sự thật về kích thích trứng để sinh đôi