PHẦN I LỊCH SỬ THẾ GIỚI THỜI NGUYÊN THƯỶ, CỔ ĐẠI VÀ TRƯNG ĐẠI Chương I XÃ Hội NGUYÊN THUỶ Bài 1 Sự XUẤT HIỆN LOÀI NGƯỜI VÀ BẦY NGƯỜI NGUYÊN THUỶ Sự xuất hiện loài nguôi và đòi sống bầy nguôi nguyên thuỷ Câu hỏi: Hãy giải thích Iigắn gọn: Thế nào là Người tối cổ? Thế nào là bầy người nguyên thuỷ ? *Hướng dẫn trả lời: + Thế nào là Người tối cổ: về thòi gian: tồn tại cách ngày nay từ 4 triệu đến 1 vạn năm. về hình dáng: tuy còn nhiều dấu tích vượn trên người nhưng Người tối cô không còn là vượn, đã hoàn toàn đi đứng bằng hai chân. về công cụ lao động: đã biết chế tác và sử dụng công cự lao động bằng đá [dù còn rất thô sơ]. Như vậy, Người tối cổ tuy chưa loại bỏ hết dấu tích vượn trên cơ thể mình nhưng họ đã là người. Đây là hình thức tiến triển nhảy vọt từ vượn thành người. + Thế nào là bầy người nguyên thuỷ: Sống trong quan hệ họp quần. Sống trong hang động, mái đá hoặc cũng có thể dựng lều bằng cành cây, da thú, sống trong quan hệ ruột thịt thành gia đình. Họ chưa có quy định về xã hội nên gọi là bầy người nguyên thuỷ. CỔH hỏi: Người tối cổ đã bắt đầu định hình cuộc sống song vật chất và quan hệ xã hội như thế nào? * Hướng dẫn trả lời: - Đò'i sống vật chất: + Nguời tối cổ đã sử dụng công cụ đá cũ [sơ kì]. + Họ kiếm sống bàng lao động tập thề, bằng phương thức hái lượm và sãn bắt. + Từ chỗ biết giữ lửa trong tự nhiên, họ tiến tới chế tạo ra lửa bằng cách ghè hai mảnh đá vói nhau để lấy lửa. Quan hệ xã hội: + Đã có quan hệ hợp quần xã hội: có người đứng đầu, có phân công lao động giữa nam và nữ, cùng chăm sóc con cái. + Sống quây quần theo quan hệ ruột thịt với nhau, gồm 5 - 7 gia đình. + Chưa có những quy định xã hội nên gọi là bầy người nguyên thuỷ. Câu hỏi: Vì sao sau khi thoát khỏi giới động vật, Người tối cổ phải sống thành từng bầy? Hướng dẫn trả lời: + Do trình độ sản xuất thấp kém. Công cụ thô sơ, họ phải kiếm sổng bằng lao động tập thể với phương thức hái lượm và săn bắt. + Do sống trong điều kiện thiên nhiên hoang dã, luôn bị thú dữ đe doạ... nên phải dựa vào sức mạnh của tập thể để tự vệ. Câu hỏi: Nêu những điểm giống và khác nhau giữa bầy người nguyên thuỷ và bầy động vật? * Hướng dẫn trả lời: Giống nhau: + Sống chung thành từng bầy để bảo vệ lẫn nhau. + Cùng nhau tìm kiếm thức thức ăn trong rừng. Khác nhau: + Người nguyên thuỳ đã biết chế tạo công cụ lao động. Đó là những công cụ thuộc thời kì đá cũ. + Họ đã biết giữ lửa trong tự nhiên và biết chế tạo ra lửa để nướng chín thức ãn, tự vệ, sưỏ'i ấm. + Giữa các thành viên của bầy đã có quan hệ tương đối chặt chẽ, gắn bó: có người đứng đầu, có phân công công việc giữa nam và nữ, cùng chăm sóc con cái v.v... Người tinh khôn và óc sáng tạo Câu hòi: Những tiến bộ kĩ thuật khi Người tinh khôn xuất hiện và những tiến bộ của thời đá mới là gì? Hướng dẫn trả lời: + Những tiến bộ kĩ thuật: Người tinh khôn đã biết ghè 2 rìa của một mảnh đá, làm cho nó gọn và sắc cạnh hơn để dùng làm rìu, dao, nạo. Họ còn lấy xương cá, cành cây đem mài hoặc đẽo nhọn đầu để làm lao. Người tinh khôn còn biết chế tạo cung tên. Đây là một thành tựu lớn trong quá trình chế tạo công cụ và vũ khí. Từ đó làm cho việc săn bắn có hiệu quả và an toàn hơn. + Những tiến bộ thòi đá mói: Nguồn thức ăn tăng lên đáng kể, nhất là thức ăn động vật. Người ta có thể rời hang động ra dựng lều, định cư ở những địa điểm thuận tiện hơn. Cư trú “nhà cửa” được phổ biến. Người ta có thể ghè đẽo những mảnh đá thành hỉnh dạng gọn và chính xác. thích hợp với từng công việc, với nhiều kiểu loại theo yêu cầu khác nhau. Người ta còn biết đan lưới đánh cá bằng sợi vỏ cây và làm chì lưới bằng đất nung, biết làm đồ gốm để đựng và đun nấu. Câu hỏi: Hãy nêu hình dáng của Người vượn cổ, Người tối cổ và Người tinh khôn ? * Hướng dẫn trả lời: + Người vượn cô: Có thể đứng và đi bàng hai chân, dùng tay cầm nắm, ãn hoa, quả, lá. + Người tối cô: Đã hoàn toàn đi đứng bằng hai chân. + Người tinh khôn: Có cấu tạo CO’ thể như người ngày nay: Xương cốt nhỏ hơn người tối cổ, lóp lông mỏng trên người không còn nữa. Câu hỏi: Người vượn cổ, Người tối cổ, Người tinh khôn được tìm thấy ở đâu? + Người vượn cổ: Đông Phi, Tây Á và Lạng Sơn [Việt Nam]. + Người tối cổ: Đông Phi, Gia-va [ln-đô-nê-xi-a], Bắc Kinh [Trung Quốc], Thanh Hoá [Việt Nam]. + Người tinh khôn: châu Á, châu Âu và châu Phi. Câu hoi: Nêu những tiến hộ khi Người tinh khôn xuất hiện? * Hướng dẫn trả lời: Người tinh khôn đã biết ghè hai rìa của một mành đá, làm cho nó gọn và sắc cạnh hơn, dùng làm rìu, dao, nạo. Biết lấy xương cá, cành cây đem mài hoặc đẽo nhọn đầu làm lao. Biết chế tạo cung tên làm công cụ săn bắn. Thức ăn tăng lên đáng kề, nhất là thức ăn động vật. Người tinh khôn bắt đầu rò'i hang động'ra dựng lều, định cư ờ những địa điểm thuận lọi hơn trước. Ngoài ra, cờn biết đánh cá, biết làm đồ gốm. . . Bài tập : Lập hảng so sánh về vượn cỗ, Người tối co và Người tinh khôn theo yêu cầu sau đây? Niên đại Iíình dáng Công cụ lao động Nơi tìm thấy 1] VƯơn cổ ■ ' 2] Ngưò'i tôi cô 3] Người tinh khôn * Hướng [lẫn trả lời: Niên đại Hình dáng Công cụ lao động Nơi tìm thấy 1] Vươn X cô 6 triệu năm Có thể đứng và đi bằng hai chân, dùng tay cầm nắm, ặn hoa, quả, lá. Chưa sử dụng công cụ lao động. Đông Phi, Tây Á và Lạng Sơn [Việt Nam]. 2] Người tối cổ 4 triệu năm Đã hoàn toàn đi đứng bằng hai chân Bằng đá, sử dụng những mảnh đá có sẵn để làm công cụ. Đông Phi, Gia- va [In-đô-nê- xi-a], Bắc Kinh [Trung Quốc], Thanh Hoá [Việt Nam]. 3] Người tinh khôn 4 vạn năm Có cấu tạo cơ thể như người ngày nay: Xương cốt nhỏ hơn người tối cổ, lớp lông mỏng trên người không còn nữa. Sằng đá, sử dụng những mảnh đá cỏ sẵn để làm công cụ - châu À, châu T Àu và châu Phi Cuộc cách mạng đá mói Câu hỏi: Những tiến hộ trong đời sống con người thời đá /nới. Hướng dẫn trả lời: Con người đã biết mài nhẵn công cụ bằng đá ở rìa lưỡi hoặc toàn thân, biết khoan lỗ để tra cán. Thời kì đá mới con người đã biết trồng trọt và chăn nuôi nguyên thuỷ. Con ngưòi đã chuyển từ kirih tế thu lượm sang kinh tế sản xuất. Con người còn biết dệt vải, làm đồ gốm, đan lưới đánh cá v.v... Con người đã biết chế tạo đồ trang sức, biết sinh hoạt nghệ thuật như nhảy múa, hội hoạ... Câu hỏi: Nêu điểm khác nhau giữa công cụ đá mới và đá cũ. Hướng dẫn trả lời: Đá mó'i là công cụ đá được ghè đẽo sắc, mài nhẵn, tra cán, dùng tốt hơn. Không những thế, thời đá mới con người còn biết sừ dụng cung tên một cách thành thạo, nhờ đó năng suất lao động tăng lên. Câu hỏi: Vì sao gọi thời kì đả mới íà cuộc "Cách mạng đá mới"? Hướng dẫn trả lời: Đây là thuật ngữ khảo cố học nhưng rất phù hợp với thực tế phát triển c.ủa con người. Từ khi Người tinh khôn xuất hiện, con người đã có bước tiến dài. Đã có cư trú “nhà cửa”, đã sổng ổn định và lâu dài, đã tìm được nguồn thức ăn dồi dào hơn nhờ chuyển từ kinh tế hái lượm sang kinh tế sản xuất, đã có cuộc sống tinh thần phong phú hon.
Vì sao gọi là Bầy người nguyên thủy?
A. Có người đứng đầu, phân công lao động, cùng chăm sóc con cái, quan hệ hợp quần.
B. Sống quây quần theo quan hệ ruột thịt gồm 5 đến 7 gia đình.
C. Có những qui định xã hội chặt chẽ trong cộng đồng Người tối cổ.
D. Sống thành từng bầy trong hang động, mái đá theo địa bàn riêng.
-- Gọi là Bầy người nguyên thủy vì trong bầy, có 5 - 7 gia đình sống trong hang động, mái đá, bầy có người đứng đầu, phân công lao động giữa nam và nữ, cùng chăm sóc con cái, quan hệ hợp quần.
Ngoài lịch sử dân tộc hào hùng thì sự phát triển của con người trong thời cổ đại được khá nhiều người quan tâm. Trong đó, đa số thắc mắc rằng thế nào là bầy người nguyên thủy. Để giải đáp câu hỏi trên thì mời bạn tham khảo bài viết của GiaiNgo nhé!
Vào thời kỳ bộ tộc nguyên thuỷ, con người đã biết săn bắt và hái lượm để phục vụ đời sống hằng ngày. Vậy thành tựu của họ là gì? Thế nào là bầy người nguyên thủy? Mời bạn cùng GiaiNgo tìm câu trả lời nhé.
Nguyên thủy là gì?
Nguyên thủy là giai đoạn đầu tiên trong lịch sử phát triển của loài người. Từ khi có con người xuất hiện trên trái đất đến khi xã hội nguyên thuỷ chuyển đổi thành xã hội giai cấp và xuất hiện chế độ nhà nước.
Xã hội nguyên thủy có lối sống xã hội bầy đàn. Hai loài có lối sống nguyên thủy là tinh tinh và bonobo ở châu Phi. Xã hội nguyên thủy kết thúc khác nhau ở các vùng và dân tộc trên thế giới.
Nhiều dân tộc ở châu Phi, châu Á và Nam Mỹ đã có lối sống không thay đổi trong chục nghìn năm qua. Họ được coi là bảo tàng sống của loài người về thời nguyên thủy. Điển hình là người Hadza, người San [châu Phi], người Sentinel [châu Á], người Vanuatu [châu Đại Dương],…
Thế nào là bầy người nguyên thủy?
Bầy người nguyên thủy là tổ chức xã hội đầu tiên của loài người. Trong bầy người nguyên thủy có quan hệ xã hội giữa người với người. Bầy người nguyên thủy có người đứng đầu, có phân công lao động giữa nam và nữ, họ cùng chăm sóc con cái.
Bầy người nguyên thủy sống trong hang động, mái đá hoặc dựng lều bằng cành cây, da thú. Họ sống quây quần theo quan hệ ruột thịt với nhau, gồm 5 – 7 gia đình. Mỗi gia đình có đôi vợ chồng và con nhỏ chiếm một góc lều hay góc hang.
Bầy người nguyên thủy có lối sống khá giản dị, họ sống theo hình thức tự cung tự cấp. Họ có một cuộc sống khá bấp bênh trải qua hàng triệu năm với hình thức săn bắt, hái lượm.
Một số câu hỏi liên quan
Vì sao gọi là bầy người nguyên thủy?
Gọi là bầy người nguyên thủy là vì đây là giai đoạn đặc biệt trong quá trình phát triển của xã hội loài người. Lúc này bầy người nguyên thủy đã là tổ chức xã hội của loài người hoàn thiện.
Đồng thời, họ cũng có bước phát triển vượt trội đó là từ bầy động vật Iên một hình thức cao hơn của tổ chức xã hội loài người.
Thời hậu kì đá cũ, khi người Homo Sapiens xuất hiện thì bầy người nguyên thủy cũng dần dần tan rã. Đồng thời nhường chỗ cho một tổ chức xã hội chặt chẽ hơn gọi là công xã thị tộc.
Giai đoạn bầy người nguyên thủy kéo dài suốt từ thời sơ kỳ đến thời trung kỳ đồ đá cũ.
Hãy nêu những tiến bộ kỹ thuật khi Người tinh khôn xuất hiện
Theo tài liệu sách giáo khoa Lịch sử 10 tiến bộ kỹ thuật khi Người tinh khôn xuất hiện đó là chế tác các công cụ để săn bắt và hái lượm. Ngoài việc hiểu thế nào là bầy người nguyên thủy, thì sự xuất hiện của người tinh khôn đã làm thay đổi phần nào đời sống của họ.
Cụ thể:
- Họ ghè hai rìa của một mảnh đá, làm cho nó gọn và sắc cạnh hơn dùng làm rìu, dao, nạo.
- Người tinh khôn lấy xương cá, cành cây đem mài hoặc đẽo nhọn đầu để làm lao.
- Họ biết chế tạo cung tên. Với cung tên, con người mới săn bắn có hiệu quả và an toàn.
- Người tinh khôn còn rời hang động ra dựng lều, định cư ở những địa điểm thuận tiện hơn. Cư trú nhà ở trở nên phổ biến từ cuối thời đá cũ.
Hãy cho biết những tiến bộ kỹ thuật của thời đá mới
Những tiến bộ kỹ thuật của thời đá mới đó là chế tạo ra dụng cụ lao động. Họ có thể ghè đẽo những mảnh đá thành hình dạng gọn và chính xác.
Những mảnh đá này thích hợp với từng công việc như dao, rìu, đục,… Các dụng cụ này được mài nhẵn ở rìa lưỡi hay toàn thân, được khoan lỗ hay có nấc để tra cán.
Người trong thời đá mới còn biết đan lưới đánh cá bằng sợi vỏ cây. Đồng thời họ làm chì lưới bằng đất nung, biết làm đồ gốm để dựng và đun nấu với nồi, bát,…
Trình bày những tiến bộ trong đời sống con người thời đá mới
Con người từ săn bắt, hái lượm, đánh cá đã biết tới trồng trọt và chăn nuôi
Việc lượm hái của con người thời đá mới đã đem lại kinh nghiệm trồng và thu hoạch theo thời vụ. Một số cây lương thực và thực phẩm phổ biến trong thời đó như khoai, củ, bầu, bí, lúa,…
Đi săn, bắt được thú nhỏ người ta giữ lại để nuôi và thuần dưỡng thành gia súc như chó, cừu, lợn, bò,… Người thời đá mới bắt đầu biết khai thác thiên nhiên như cá, gỗ, trái cây để phục vụ đời sống của mình.
Con người thời đá mới có đời sống văn hóa, tinh thần phong phú và đa dạng
Họ bắt đầu làm sạch những tấm da thú để che thân cho ấm. Đồng thời, người thời đá mới còn vận dụng xương cá để làm khuy áo và may vá.
Họ biết dùng đồ trang sức như vòng cổ bằng vỏ ốc và chuỗi hạt xương, vòng tay, vòng cổ chân, hoa tai làm bằng đá màu. Các nhà khảo cổ học còn tìm thấy cây sáo làm bằng xương dùi lỗ, đàn đá và có lẽ còn có cả trống bịt da.
Hãy cho biết những bước tiến trong lao động và đời sống của người nguyên thuỷ?
Bước tiến trong lao động của người nguyên thuỷ
Khoảng 6 triệu năm trước đây, xuất hiện một loài vượn cổ đứng và đi bằng 2 chân. Chúng dùng tay để cầm nắm, ăn hoa quả,…
Khoảng 4 triệu năm trước đây, vượn cổ chuyển hóa thành người tối cổ. Từ chỗ sử dụng những mảnh đá có sẵn để làm công cụ.
Người tối cổ đã biết lấy những mảnh đá hay hòn cuội lớn, đem ghè một mặt cho sắc, vừa tay cầm. Như vậy, họ đã bắt đầu biết chế tác công cụ rìu đá, chặt cây làm gậy để săn thú,…
Khoảng 4 vạn năm trước, người tối cổ chuyển hóa thành người tinh khôn. Họ biết ghè 2 rìa của một mảnh đá làm cho công cụ gọn và sắc hơn. Họ lấy xương cá, cành cây mài và đẽo nhọn làm lao. Chế tạo cung tên là một thành tựu lớn trong quá trình chế tạo công cụ và vũ khí.
Khoảng 1 vạn năm trước, loài người bước vào thời kì đá mới. Nhiều công cụ lao động được chế tác với trình độ và kỹ thuật cao hơn trước, công cụ lao động có lỗ hoặc nấc để tra cán.
Bước tiến trong đời sống của người nguyên thuỷ
Từ hái lượm, săn bắt người nguyên thủy chuyển sang hình thức săn bắn và hái lượm. Họ tìm ra lửa và biết giữ lửa để sưởi ấm và nướng chín thức ăn.
Cùng với sự tiến bộ về công cụ lao động, người nguyên thủy biết đến chăn nuôi và trồng trọt. Họ rời hang động và cất nhà ở để cư trú. Con người biết làm sạch những tấm da thú để che thân, sáng chế ra khuy cài.
Bên cạnh đó, người nguyên thủy còn biết làm trang sức, chế tác nhạc cụ. Những bước chuyển biến trên khiến cho cuộc sống của người nguyên thủy no đủ hơn và bớt lệ thuộc vào thiên nhiên hơn.
Xem thêm:
Mong rằng những thông tin trên đây sẽ giúp bạn hiểu hơn về vấn đề thế nào là người nguyên thủy. Bên cạnh đó, còn giúp bạn biết thêm nhiều thông tin về cuộc sống của con người trong thời cổ xưa. Để cập nhật các thông tin mới nhất thì bạn đừng quên theo dõi các bài viết mới của GiaiNgo nhé.