Bản Quốc ca Việt Nam bị tắt tiếng trên YouTube trong trận Việt Nam - Lào tối 6-12 - Ảnh: T.ĐIỂU chụp màn hình
Sự vụ Quốc ca Việt Nam bị tắt tiếng trong trận Việt Nam - Lào trên kênh YouTube tối 6-12 đã gây làn sóng bức xúc lớn trong cộng đồng mạng bởi ‘tổn thương’ lòng tự hào dân tộc.
Bộ Văn hóa nên có bản ghi Quốc ca miễn phí cho dân sử dụng?
Nhiều người cảm thấy thể diện quốc gia, lòng tự hào dân tộc bị tổn thương chỉ vì lý do bản quyền mà người dân Việt Nam xem trận bóng trên kênh YouTube đã không được nghe bản Quốc ca Việt Nam. Nhất là gần đây gia đình nhạc sĩ Văn Cao đã tuyên bố hiến tặng bản quyền Tiến quân ca cho Nhà nước và nhân dân, toàn dân được tự do sử dụng Tiến quân ca mà không phải xin phép tác giả, không phải trả phí quyền tác giả cho gia đình nhạc sĩ.
Tuy nhiên, theo chuyên gia luật và chính sách công Nguyễn Minh Đức - từng công tác tại ban pháp chế, Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam [VCCI] - bài Quốc ca dù được gia đình nhạc sĩ Văn Cao từ bỏ quyền tài sản nhưng người biểu diễn và nhà sản xuất vẫn có quyền liên quan. Pháp luật vẫn phải bảo vệ các quyền này.
Để tránh tình trạng Quốc ca bị tắt tiếng khi phát trên YouTube như trong trận Việt Nam - Lào tối 6-12, ông Minh Đức "hiến kế" Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch nên tổ chức ghi âm Quốc ca và đăng tải trên mạng, cùng với thông báo nêu rõ: Bất kỳ ai cũng có thể dùng bản thu âm này mà không cần xin phép, không cần trả tiền.
Ý kiến này của ông Minh Đức cũng là ý kiến được nhiều người chia sẻ trên mạng xã hội.
Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, ông Minh Đức nói thực ra trên mạng không thiếu các bản miễn phí do các ca sĩ, nhà sản xuất khác nhau làm, nhưng với tính chất thiêng liêng của bản Quốc ca và những hoàn cảnh trang trọng mà bản Quốc ca được hát lên thì nên có bản chính thức, hùng tráng, chuẩn mực, hay, do Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch sản xuất bản ghi và cung cấp miễn phí.
Và không chỉ sản xuất theo một bản phối mà bộ nên làm nhiều bản như bản có lời, bản không lời [Quốc thiều], bản hát đồng ca, bản hát đơn ca, bản dung lượng thấp, bản dung lượng cao…
Vẫn chờ
Về đề xuất nêu trên với Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch, ông Nguyễn Thu Đông - trưởng phòng quản lý biểu diễn và bản ghi âm ghi hình [Cục Nghệ thuật biểu diễn] - cho biết cá nhân ông đã trăn trở từ lâu là Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch đứng ra làm các bản ghi để cho toàn dân, các trường học, cơ quan, doanh nghiệp… được sử dụng miễn phí.
Nhưng đến nay vẫn chưa chính thức có một đề án nào cho việc này.
Trong khi đó, theo ông Đông, hiện nay mọi người hát Quốc ca trong những dịp lễ hầu như là nghe Quốc ca từ bản ghi âm chứ không phải đang hát Quốc ca, mà hầu hết cũng là những bản ghi chưa đúng quy chuẩn chứ không phải một bản ghi do dàn nhạc thể hiện, với âm hưởng hoành tráng, uy nghi, mang hồn sông núi.
Vì vậy rất cần có một hội đồng cấp nhà nước quyết định bản ghi nào tốt nhất để cung cấp cho toàn dân sử dụng miễn phí, toàn dân đều hát theo được.
Ông Đông cho biết trước đây có một đĩa do Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch sản xuất, Nhà xuất bản Văn Hóa Dân Tộc [nay là Nhà xuất bản Âm Nhạc] in và phát hành, gọi là đĩa nhạc nghi thức.
"Tôi trăn trở lâu nay là phải có các bản ghi âm nhạc chuẩn dưới các hình thức: dàn nhạc kèn, dàn nhạc giao hưởng, dàn nhạc giao hưởng và hợp xướng và cần phải có bản Quốc thiều là phần âm nhạc của bản Quốc ca, từ đó khi vang lên toàn thể những người tham gia trong buổi lễ hát Quốc ca… để toàn dân sử dụng miễn phí. Có thể in đĩa phát miễn phí trong toàn quốc, tới các doanh nghiệp, cơ quan Đảng, cơ quan nhà nước, hệ thống trường học, đưa lên mạng", ông Đông nói.
Trong khi đó, Hội Nhạc sĩ Việt Nam cũng từng đưa đề xuất sản xuất các bản ghi âm Quốc ca, Quốc thiều chuẩn mực, trang trọng để người dân sử dụng miễn phí.
Ông Đức Trịnh - phó chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam - cho biết chủ tịch Hội Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân và ban chấp hành Hội Nhạc sĩ Việt Nam đã bàn kế hoạch này từ lâu, đã trình với Ban Tuyên giáo trung ương và đã nêu ở nhiều hội thảo và được Ban Tuyên giáo trung ương ủng hộ về chủ trương.
Kế hoạch này đã được ban chấp hành Hội Nhạc sĩ Việt Nam bàn bạc xúc tiến ngay sau đại hội Hội Nhạc sĩ vào tháng 8-2020. Tuy nhiên do COVID-19 và những điều kiện khác nên chưa thực hiện được.
Không được ngăn chặn phổ biến Quốc ca dưới mọi hình thức
Về việc Quốc ca Việt Nam bị tắt tiếng trên YouTube trong trận Việt Nam - Lào tối 6-12, Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch trưa 7-12 có ý kiến chính thức như sau:
Ca khúc Tiến quân ca là Quốc ca của Việt Nam. Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch có trách nhiệm thực hiện chức năng quản lý nhà nước và phải thực hiện các biện pháp cần thiết gìn giữ phát huy giá trị của Quốc ca.
Pháp luật của Việt Nam quy định nghiêm cấm bất kỳ tổ chức, cá nhân nào, dưới bất kỳ hình thức nào có hành vi ngăn chặn, cản trở việc phổ biến tác phẩm này một cách trực tiếp hay gián tiếp [bao gồm trên mạng] theo quy định pháp luật.
Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch yêu cầu tất cả các cá nhân, tổ chức thực hiện nghiêm, không được có bất kỳ hành vi nào ngăn chặn việc phổ biến Quốc ca Việt Nam.
THIÊN ĐIỂU
Hình ảnh có lời giải thích về việc phải tắt tiếng Quốc ca Việt Nam - Ảnh chụp màn hình
Tối 6-12, trận đấu giữa đội tuyển Việt Nam - Lào tại vòng bảng AFF Suzuki Cup 2020 ngoài câu chuyện bóng đá thì còn có một câu chuyện khác tác động mạnh tới cảm xúc của người xem: khi bản Quốc ca Việt Nam vang lên thì tiếng bị tắt trên một số kênh YouTube tiếp sóng trận đấu, kèm lời xin lỗi của kênh phát sóng.
Ngay sau trận đấu, trên mạng xã hội lan truyền hình ảnh chụp màn hình kênh YouTube Next Sports phát hình ảnh các cầu thủ Việt Nam đang hát Quốc ca nhưng không có tiếng, kèm dòng xin lỗi: "Vì lý do bản quyền âm nhạc, chúng tôi buộc lòng phải tắt tiếng ở phần lễ chào cờ. Sau lễ chào cờ, tín hiệu âm thanh sẽ trở lại bình thường, mong quý vị khán giả thông cảm".
Nhiều bình luận giận dữ trên mạng xã hội "đổ tội" cho BH Media "đánh gậy bản quyền" trên YouTube với ca khúc Tiến quân ca là nguyên nhân khiến khán giả không được nghe Quốc ca của đất nước mình vang lên trong một thời khắc thiêng liêng.
Lý do một số tờ báo và khán giả nghĩ ngay tới BH Media là vì mới đây BH Media từng bị VTV "tố" là "nhận vơ bản quyền Quốc ca".
Video trận đấu Việt Nam - Saudi Arabia của FPT Bóng đá Việt bị mất doanh thu vì sử dụng bản Quốc ca Việt Nam mà Naxos Digital Services US gắn bản quyền - Ảnh chụp màn hình
Nhưng BH Media đã khẳng định vụ việc tắt tiếng Quốc ca gây ồn ào trên mạng xã hội tối 6-12 không hề liên quan tới mình, cũng như không hề có bên nào "đánh bản quyền" bài hát Tiến quân ca.
Next Sports đã tự tắt tiếng phần hát Quốc ca Việt Nam để... phòng xa, tránh việc bản Quốc ca được phát trong trận đấu có thể không có bản quyền và khi phát trên YouTube sẽ bị bên sở hữu hợp pháp bản ghi "đánh bản quyền", khiến kênh bị mất doanh thu với video phát trận đấu này.
Theo phỏng đoán của BH Media, Next Sports đã rút kinh nghiệm, phòng xa để tránh sự cố như với kênh FPT Bóng đá Việt mới đây.
Tối 16-11, kênh bóng đá này đã tiếp sóng trực tiếp [có bản quyền tiếp sóng] trận Việt Nam - Saudi Arabia thuộc vòng loại thứ 3 của World Cup 2022. Video đạt gần 4 triệu lượt xem sau khi trận đấu kết thúc và hiện nay là hơn 4 triệu lượt xem, nhưng kênh này đã bị mất tất cả doanh thu vì ban tổ chức trận đấu đã dùng bản ghi Tiến quân ca do Hãng đĩa Marco Polo sản xuất.
Vì vậy video trận đấu đã bị Naxos Digital Services US [thay mặt cho Hãng đĩa Marco Polo] thông báo xác nhận sở hữu bản quyền bản ghi Quốc ca Việt Nam. Video trận đấu vẫn được phát nhưng doanh thu thì tuột khỏi tay FPT.
Lúc đầu FPT cũng nhầm tưởng video phát trên kênh của mình bị BH Media "đánh gậy bản quyền" nên đã liên hệ với công ty này, nhưng sự thật thì bản ghi Quốc ca được sử dụng trong trận đấu thuộc sở hữu của một hãng đĩa nước ngoài.
"Hiện nay có rất nhiều đơn vị sản xuất bản ghi Tiến quân ca, cả trong nước và ngoài nước. Theo Luật sở hữu trí tuệ, nếu bất kỳ ai bỏ tiền, thời gian, công sức, kỹ thuật ra sản xuất bản ghi [mà đã thanh toán quyền tác giả] thì là chủ sở hữu hợp pháp của bản ghi; bất kỳ ai sử dụng bản ghi đó thì phải xin phép nhà sản xuất", đại diện BH Media cho biết.
THIÊN ĐIỂU