Chị Hương, nhà ở Nhà Bè [TP.HCM] hốt hoảng, mấy hôm nay do thời tiết nắng nóng rồi đột ngột mưa lớn làm bé nhà chị sốt cao 39,5 độ C. Thấy vậy, chị cho bé uống gói thuốc hạ sốt 250mg, chừng 30 phút sau thấy bé vẫn chưa giảm nhiệt, chị lại nhét thêm một viên thuốc đặt hậu môn để hạ sốt.
Trong khi đó, bé nhà chị chỉ mới 15 tháng tuổi và nặng 14kg. Sau khi dùng liên tiếp như vậy thì hơn 2 tiếng sau bé có những biểu hiện co giật, nôn. Hoảng quá, gia đình chị vội đưa đến bệnh viện cấp cứu gấp. Chị bảo thật may vì bé đến bệnh viện kịp lúc, không gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe nếu không chắc chị sẽ hối hận cả đời.
Việc lạm dụng và cho con dùng thuốc quá liều như chị Hương không phải là hiếm và không ít trẻ gặp nguy vì các tác dụng phụ ở liều cao do paracetamol gây ra, nhất là sẽ gây hại gan, nặng hơn nữa có thể gây tổn hại đến sức khỏe lâu dài.
Vậy cha mẹ nên sử dụng thuốc hạ sốt cho trẻ như thế nào để không gây ra những hậu quả đáng tiếc?
Liều lượng thuốc hạ sốt cho trẻ cần theo đúng cân nặng
“Thông thường ở trẻ nhiệt độ từ 36-36,5 độ C là mức bình thường, trên 37 độ C sẽ được xem là sốt. Để kiểm tra thân nhiệt của trẻ, phụ huynh có thể đo nhiệt kế ở nách, hậu môn, ngậm miệng hay bắn vào da. Tuy nhiên, nếu cha mẹ nghi ngờ trẻ bị sốt thì nên cặp nhiệt kế ở nách. Bên cạnh đó, cặp hậu môn hay miệng phải cẩn thận, cần có nhiệt kế riêng cho trẻ và quan trọng nhất là bé phải chịu hợp tác” - BS Trương Hữu Khanh, Trưởng khoa Nhiễm, BV Nhi đồng 1 cho biết.
BS Khanh nhấn mạnh, nếu trẻ sốt dưới 38 độ C thì không cần phải dùng thuốc hạ sốt, vì đây chỉ là một phản ứng có lợi của cơ thể nhằm kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn, siêu vi đang tấn công. Sốt nhẹ chỉ cần theo dõi, lúc này cha mẹ chỉ cần giữ cơ thể trẻ sạch sẽ, thoáng mát, ăn uống nghỉ ngơi đầy đủ và theo dõi nhiệt độ cơ thể trẻ.
Trong trường hợp trẻ sốt kéo dài và trên 38 độ C thì cha mẹ mới cho uống thuốc hạ sốt. Loại thuốc thường được sử dụng với trẻ nhất vẫn là paracetamol với liều 15mg/kg cân nặng. Loại thuốc này sau uống khoảng gần 1 tiếng thuốc mới bắt đầu phát huy tác dụng và hạ sốt dần.
Do đó, khi dùng thuốc đúng liều, cha mẹ cũng cần phải kiên nhẫn vì bất cứ điều gì cũng cần có thời gian, không nên sốt ruột. Khi con sốt mè nheo không cho chườm ấm, dùng một loại thuốc không thấy hạ là bồi tiếp thêm loại thuốc kia, rất nguy hiểm.
“Số lần sử dụng paracetamol tính cho cả ngày 24 giờ sẽ tùy thuộc vào lứa tuổi khác nhau. Như trẻ sơ sinh dùng liều 10-15mg/kg cho mỗi lần và cách 6-8 giờ dùng một lần, tức trong ngày dùng 3-4 lần. Còn trẻ lớn hơn cũng dùng liều như trẻ sơ sinh nhưng khoảng cách cho thuốc gần hơn, 4-6 giờ/lần, tức trong ngày dùng 4-6 lần nhưng không dùng quá năm lần trong vòng 24 giờ. Cần lưu ý với cha mẹ, nếu qua 48 giờ trẻ vẫn lừ đừ, nôn ói nhiều thì cần phải đi khám ngay” - BS Khanh đưa ra lời khuyên cho các bậc phụ huynh.
Làm gì khi trẻ co giật do sốt cao?
Khi trẻ sốt, nên cởi bỏ bớt quần áo, cho trẻ mặc đồ rộng, thoáng. Cho trẻ uống nhiều nước vì sốt thường làm mất nước, nằm nghỉ ở nơi thoáng mát, theo dõi nhiệt độ của trẻ bằng nhiệt kế.
“Đặc biệt, nhiều cha mẹ quan niệm rằng tắm hoặc lau bằng nước đá, đánh gió để trẻ mau hạ sốt, tuy nhiên điều này là sai lầm. Cách tốt nhất giúp trẻ hạ sốt là lau nhanh bằng nước mát, dùng nước thường thôi, không dùng nước quá nóng, nếu nước mà nhúng tay vào có cảm giác nóng thì lau không hiệu quả. Nhớ là đừng vắt khăn quá khô khi lau.
Trong trường hợp trẻ bị co giật do sốt cao, cha mẹ nên cho bé nằm nghiêng mặt 1 bên, nằm nơi thoáng mát, lau mát và nhét thuốc hạ thuốc, lưu ý không vắt chanh vào miệng. Nếu không cắn lưỡi thì đừng chèn gì vào miệng. Tình huống này có thể bị lại cho đến 7 tuổi.
Ngoài ra, trong tủ thuốc gia đình, cha mẹ cần lưu trữ thuốc hạ sốt kể cả loại uống và loại nhét hậu môn. Khi nghi ngờ trẻ sốt, cha mẹ nên cho trẻ cặp nhiệt, uống hạ sốt ngay khi bé sốt từ 38 độ C” - BS Khanh khuyến cáo.
Theo BS Khanh, trẻ bị sốt vẫn có thể nằm quạt, máy lạnh bình thường, khi trẻ đang bị sốt thì thời tiết mát và dễ chịu sẽ làm bé thoải mái hơn, nhưng phải để nhiệt độ ở mức vừa phải, không quá lạnh. Cha mẹ không nên để quạt hay điều hòa chiếu thẳng vào người, nhiệt độ tốt nhất cho bé là 27 độ C, khi sốt có thể tăng lên 28-29 độ C.
Hapacol 250 với hoạt chất chính là paracetamol có mùi cam, vị ngọt giúp bé giảm nhanh cơn sốt. Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng.
Trẻ em bị sốt là mối lo thường xuyên của mọi nhà, nhất là các gia đình mới sinh con đầu lòng. Vì quá lo nên nhiều bà mẹ thường dùng thuốc không đúng bệnh, dùng quá liều gây nhiều tác hại, ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
Cần lưu ý khi dùng thuốc hạ sốt cho trẻ?
– Thuốc hạ nhiệt tác dụng lên vùng dưới đồi đưa nhiệt độ trở về 37 độ C, làm cho thân nhiệt trở lại bình thường: thuốc có loại đơn chất [paracetamol] hoặc dưới dạng phối hợp [với các chất kháng histamin, vitamin B1, C…] cần được xác định rõ trước khi dùng [tên thuốc, hàm lượng].
– Không nên dùng nhiều loại có chung tác dụng cùng một lúc dễ gây ngộ độc vì quá liều như uống viên nén tiffy, decolgen, pamin, sirô tiffy, viên đặt hậu môn, viên sủi, thuốc bột… Liều dùng thường được xác định là 60 mg/kg/ngày, chẳng hạn, cháu nặng 10 kg, mỗi ngày có thể dùng 600 mg/ngày, khoảng 15 mg/kg trong 6 giờ hoặc 10 mg/kg trong 4 giờ. Thuốc gói, thuốc viên có nhiều hàm lượng khác nhau nên phải lưu ý khi dùng.
Liều dùng hạ sốt cho trẻ thường được xác định là 60 mg/kg/ngày
– Tìm nguyên nhân để điều trị, chỉ nên dùng thuốc khi sốt cao, kéo dài. Trong y tế thường quy ước sốt dưới 38 độ C là sốt nhẹ, từ 38 đến 39 độ C là sốt vừa, từ 39 đến 41 độ C là sốt cao, trên 41 độ C là rất cao.
– Nên dùng các biện pháp hạ sốt khác song song với việc dùng thuốc: lau mát chỗ da mỏng bằng nước ấm ở nơi kín gió, cởi bỏ bớt quần áo, không đặt nằm ở nơi quá nóng, ăn nhẹ dễ tiêu, uống nước như nước chanh, nước cam, orezol… [nếu sốt cao kéo dài sẽ mất nước gây co giật], không xoa bằng nước đá, dầu gió.
– Thuốc tác dụng nhanh ở môi trường lỏng, thuốc đạn có tác dụng hiệu quả như thuốc uống, chỉ nên dùng khi trẻ không uống được [bị nôn, không hấp thụ], thời gian tác dụng chậm hơn thuốc uống.
Có thể bạn quan tâm:
Cách dùng thuốc hạ sốt cho trẻ
Trẻ sốt phát ban cần xử trí như thế nào?
Trẻ sơ sinh bị sốt khi nào cần gặp bác sĩ?
– Cần theo dõi khi trẻ dùng thuốc có thể bị mẫn cảm với thuốc hay một trong những thành phần của thuốc [vì vậy, phải xem kỹ thành phần tá dược của thuốc]. Thận trọng với bệnh nhân suy gan, suy thận.
– Thuốc hạ sốt hoạt chất là paracetamol có nhiều loại khác nhau về thành phần và hàm lượng, dạng bào chế như:
+ Babyplex: thuốc cốm gồm có paracetamol 325mg, vitamin B1, chlorpheniramin maleat, tá dược vừa đủ 3 g. Liều dùng: ngày uống 3-4 lần, mỗi lần như sau: Trẻ dưới 1 tuổi: 1/4 gói, từ 1-5 tuổi: 1/3 gói, từ 5-10 tuổi: 1/2 gói, từ 10-15 tuổi: 1 gói. Hòa thuốc vào chén nhỏ với nước chín, không nên đổ thẳng thuốc vào miệng.
+ Panadol trẻ em: viên nhai màu hồng vị dâu chứa 120mg paracetamol. Liều dùng: từ 1-3 tuổi: 1 viên, từ 3-6 tuổi: 1-2 viên, từ 6-12 tuổi: 2 viên. Nếu cần dùng lại sau 4 giờ. Không quá 4 lần/ngày.
+ Effe-paracetamol: gói bột sủi gồm có paracetamol 200mg, vitamin C và tá dược. Liều dùng: từ 2-6 tuổi: 1 gói x 3 lần/ngày. Từ 6-15 tuổi: 1-2 gói x 3 lần/ngày. Trên 15 tuổi: 2 gói x 3 lần/ngày.
Efferalgan 80 mg: mỗi gói có paracetamol 80 mg – thuốc bột sủi bọt. Thường được chỉ định cho trẻ em cân nặng từ 8-15kg. Lưu ý: Không dùng thuốc này trong các trường hợp mẫn cảm với paracetamol, bệnh gan nặng, không dung nạp với fructose [vì có sorbitol]. Trường hợp cần kiêng muối, hoặc ăn nhạt cần lưu ý vì mỗi gói thuốc có chứa 66 mg natri [phải trừ vào khẩu phần ăn hằng ngày].
+ Các trường hợp không dùng được thuốc đạn: dị ứng với paracetamol, bệnh gan nặng, mới bị viêm hậu môn, trực tràng, chảy máu trực tràng, thuốc có thể gây ngứa tại chỗ, tăng theo lần dùng, liều dùng, thời điểm dùng. Khi bị tiêu chảy không dùng viên đạn.
Những trường hợp sốt cần đưa trẻ đi cấp cứu
– Trẻ dưới 4 tuổi bị sốt 39 độ C trở lên.
– Trẻ sốt kèm theo cứng cổ, phồng thóp.
– Trẻ trên 4 tháng tuổi bị sốt 39 -40 độ C [đã uống thuốc nhưng không giảm sốt].
– Đã điều trị tại nhà quá 4-5 ngày vẫn không khỏi hoặc sốt kéo dài hơn 3 ngày.
Lưu ý:
– Đối với các loại thuốc panadol có thêm cafein chỉ dùng cho trẻ trên 7 tuổi [1 viên/lần, không quá 4 viên/24 giờ].
– Loại thuốc efferalgan codein chỉ dùng cho trẻ trên 15 tuổi
Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: //www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/