Bế Văn Đàn là người dân tộc Tày, quê xã Quang Vinh [nay là xã Triệu Ẩu, Quảng Hòa]. Tháng 1/1949, khi vừa tròn 18 tuổi, chàng trai trẻ Bế Văn Đàn xung phong vào bộ đội, tham gia nhiều chiến dịch, trong từng chiến dịch anh luôn nêu cao tinh thần dũng cảm, vượt mọi khó khăn, gian khổ, ác liệt, kiên quyết chấp hành mệnh lệnh nghiêm túc, chính xác và kịp thời, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
Trong cuộc chiến Đông Xuân 1953 - 1954, Bế Văn Đàn là Tiểu đội phó thuộc Đại đội 674, Tiểu đoàn 251, Trung đoàn 174, Đại đoàn 316. Khi ấy, anh làm liên lạc tiểu đoàn cùng đơn vị hành quân đi chiến dịch. Một đại đội của tiểu đoàn được giao nhiệm vụ bao vây địch ở Mường Pồn [Lai Châu]. Bế Văn Đàn vừa đi công tác về đã xung phong làm nhiệm vụ. Mặc cho bom rơi, đạn nổ, đồng chí dũng cảm vượt qua lưới đạn dày đặc của địch, xuống truyền đạt mệnh lệnh cho đại đội kịp thời, chính xác.
Chiến sự ngày càng ác liệt, đồng chí được lệnh ở lại đại đội chiến đấu. Khi quân địch phản kích đợt ba, địch điên cuồng mở đường tiến. Đại đội thương vong chỉ có 17 người, bản thân Bế Văn Đàn bị thương nhưng vẫn tiếp tục chiến đấu. Một khẩu trung liên không bắn được do xạ thủ hy sinh, còn khẩu trung liên của Chu Văn Pù không bắn được vì chưa tìm được chỗ đặt súng. Tình thế hết sức khẩn trương, không ngần ngại Bế Văn Đàn vọt khỏi công sự, băng qua tầm lửa đạn, lao mình về khẩu trung liên của Pù.
Rồi không chút ngập ngừng, anh quỳ rạp người xuống, lôi khẩu trung liên kê lên lưng, hai tay ghì chân súng, thét bảo Pù: bắn, bắn, bắn... trả thù cho các đồng chí. Đồng chí Pù còn do dự thì Bế Văn Đàn đã nói: "Kẻ thù trước mặt, đồng chí có thương tôi thì bắn chết chúng nó đi". Khẩu trung liên nhả đạn về phía quân địch, đẩy lùi đợt phản kích, khiến đồng đội bàng hoàng cảm kích và kính phục. Trong lúc lấy thân mình làm giá súng, đồng chí Bế Văn Đàn bị hai vết thương nữa và đã anh dũng hy sinh khi hai tay còn ghì chặt súng trên vai mình. Bế Văn Đàn đã mãi mãi nằm lại nơi đất mẹ Mường Pồn.
Hình ảnh "Bế Văn Đàn lấy thân mình làm giá súng" trở thành một trong những tấm gương tiêu biểu trong Quân đội nhân dân Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Tấm gương dũng cảm của đồng chí Bế Văn Đàn đã cổ vũ cán bộ, chiến sĩ toàn mặt trận hăng hái thi đua giết giặc lập công, xông lên tiêu diệt quân thù, giành toàn thắng cho chiến dịch. Để rồi cũng nhờ đó mà sau 56 ngày đêm "khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt" quân đội ta làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ 1954 "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu".
Trong đại hội mừng công của đơn vị, Bế Văn Đàn được truy tặng Huân chương Chiến công hạng Nhất và được bình bầu là Chiến sĩ thi đua số một của tiểu đoàn. Với những thành tích đặc biệt xuất sắc, ngày 31/8/1955, Bế Văn Đàn được Quốc hội nước Việt Nam truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân và Huân chương Quân công hạng Nhì. Tháng 5/1959, Đảng, Nhà nước và nhân dân địa phương tiến hành di chuyển hài cốt của đồng chí Bế Văn Đàn tại Mường Pồn, nơi anh hy sinh quy tụ về Nghĩa trang Liệt sĩ A1, thành phố Điện Biên Phủ. Tưởng nhớ và tri ân công lao của Anh hùng liệt sĩ Bế Văn Đàn, tên anh được đặt tên cho nhiều con phố và trường phổ thông ở nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước tại Thủ đô Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh: Cao Bằng, Quảng Bình, Quảng Ninh...
Dẫu biết rằng thời gian trôi qua có thể làm vết thương chiến tranh dịu đi nhưng không thể xóa nhòa hình ảnh anh Bế Văn Đàn lấy thân mình làm giá súng Hình ảnh dũng cảm ấy mãi in sâu trong tâm trí và trái tim những người dân Việt Nam. Vào giây phút "lấy thân mình làm giá súng", không phải anh không biết anh sẽ là tấm bia đỡ đạn, nhưng chính lòng dũng cảm, lý tưởng sống cho mọi người và vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, anh đã quên đi bản thân mình, quên đi mọi đau đớn của bản thân để góp phần vào thắng lợi chung của trận đánh.
Cả một chặng đường hy sinh, chiến đấu để quên mình lập biết bao chiến công vang dội, cuộc đời anh mang trong mình lý tưởng cao đẹp đó là giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Anh Bế Văn Đàn đã hy sinh oanh liệt, hiên ngang để lại niềm tiếc thương và lòng kính trọng sâu sắc trong lòng dân tộc. Máu của anh và hàng nghìn các anh hùng khác nhuộm đỏ mảnh đất quê hương, góp phần giải phóng đất nước.
Kỷ niệm 66 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ, cùng ôn lại tấm gương chiến đấu dũng cảm, hy sinh anh dũng của người anh hùng Bế Văn Đàn, mỗi chúng ta lại càng thêm trân trọng và biết ơn các thế hệ cha anh đi trước giúp cho đất nước ta nở hoa độc lập, kết trái tự do,... làm rạng rỡ dân tộc, vẻ vang giống nòi.
Họ chết cho "Tổ quốc sống mãi". Xin được mượn lời bài hát "Bế Văn Đàn sống mãi" để một lần nữa ngợi ca anh - người anh hùng Mường Pồn: "Bế Văn Đàn ơi/... anh vẫn còn [vẫn còn] sống mãi/Đất nước quê anh lá thắm rừng xanh, cam Mường Pồn quanh mồ anh sây đỏ/... Anh bước vào trang sách các em thơ/Bế Văn Đàn một tâm hồn vĩ đại.../Hai muơi tuổi đời sống mãi với quê hương anh hùng".