Chiết cành là một cách nhân giống vô tính cây trồng bằng cách làm cho một đoạn cành ra rễ trên cây, sau đó tách khỏi cây mẹ đem trồng thành cây mới. Phương pháp chiết cành có thể áp dụng trên đối tượng như bưởi diễn, cam hay các cây ăn quả lâu năm. Chiết cành là phương pháp nhân giống truyền thống, so với ghép mắt thì cây chiết nhanh ra quả hơn. Một năm sau trồng, cây có thể ra quả, cây ít bị thoái hóa và giữ nguyên được các ưu điểm của cây bố mẹ.
1. Thời vụ
- Vụ xuân hè: Chiết vào tháng 3 và tháng 4; hạ bầu vào tháng 6 đến tháng 8
- Vụ thu đông: Chiết vào tháng 8 và tháng 9; hạ bầu vào tháng 2 đến tháng
Trước khi chiết cành cần chăm sóc cây mẹ từ 1 – 2 tháng để cây mẹ sinh trưởng khoẻ, nhựa trong cây lưu thông mạnh, cành chiết nhanh ra rễ.
2. Chọn cây, cành chiết
- Chọn cây: Nên lựa chọn những cây sinh trưởng khoẻ mạnh, không bị sâu bệnh; cây đã ra quả từ 3 đến 5 vụ có năng suất cao, ổn định, chất lượng quả tốt.
- Chọn cành chiết: Nên chọn cành bánh tẻ ở giữa tầng tán phơi ra ngoài ánh sáng, gióng ngắn, có từ 2 - 3 nhánh/cành, đường kính từ 1,5 - 2cm; không chiết cành quá già, vị trí thấp, mọc trên ngọn, bị sâu bệnh hay cành vượt.
3. Phương pháp chiết cành
Bước 1: Khoanh vỏ
Dùng dao sắc khoanh tròn cành cây chiết ở 2 đầu, cách nhau từ 3-5cm, cách gốc cành từ 10-15cm. Tiếp đó, dùng mũi dao bóc tách phần vỏ đã khoanh, cạo sạch chất nhờn trên bề mặt gỗ; loại bỏ lớp tế bào thượng tầng tránh cho vỏ tái sinh. Để ráo nhựa từ 1 đến 2 ngày, làm sạch vết cắt, dùng thuốc kích thích ra rễ bôi trực tiếp vào vết cắt.
Bước 2: Chuẩn bị hỗn hợp bó bầu
- Hỗn hợp bó bầu chủ yếu nhằm giữ ẩm để cành có thể ra rễ ở trên mép vết cắt. Để có hỗn hợp bó bầu tốt thông thường bà con dùng đất vườn, đất phù sa, đất bùn ao phơi khô, đập nhỏ rồi trộn với mùn hữu cơ [phân chuồng hoai mục, rơm rác mục, rễ bèo tây và phân hữu cơ...] theo tỷ lệ 2 phần đất + 1 phần mùn. Sau đó, trộn đều và tưới nước sao cho hỗn hợp bó bầu có độ ẩm 70-80%. Kinh nghiệm bà con dùng tay nắm chặt hỗn hợp bó bầu thấy nước rướm qua kẽ tay là đạt.
- Kính thước bầu chiết: Đường kính từ 6-8cm; chiều cao từ 10-12cm là phù hợp.
Bước 3: Tiến hành bó bầu
- Dùng dao sắc cắt khoanh vỏ [chú ý không nên cắt vào phần gỗ] sau đó dùng nguyên liệu đất bó bầu đã chuẩn bị, giàn đất mỏng đều, đủ bó xung quanh cành. Tiếp đến, dùng giấy ni-lông quấn xung quanh bầu và lấy dây buộc chặt 2 đầu túi bầu. Tuyệt đối không để bầu chiết bị xoay tròn.
+ Chú ý: Dây buộc phía trên nên buộc chặt, phía dưới buộc lỏng hơn. Mục đích đề phòng vào mùa mưa khi nước róc vào bầu sẽ thoát nhanh, tránh hiện tượng nước ứ đọng tại bầu sẽ ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây giống.
Bước 4: Cắt cành chiết
- Sau khi chiết cành từ 45-60 ngày, khi quan sát thấy rễ mọc ra, chuyển từ màu trắng nõn sang màu vàng ngà hoặc hơi xanh tiến hành cưa cành chiết, giâm vào vườn ươm. Mật độ giâm cành chiết là 20×20cm hoặc 30 x 30cm. Không nên giâm cành chiết quá dày khiến rễ và mầm cành phát triển kém, khi bứng đi trồng sẽ gặp khó khăn.
Bước 5: Hạ bầu chiết
- Trước khi hạ bầu chiết, cắt bớt những lá già, lá bị sâu và một phần lá non. Sau đó, xé bỏ giấy nilon rồi dùng đất màu lấp cách cổ bầu 3-5cm; tưới nước 2 lần/1 ngày. Nếu gặp những ngày cường độ nắng cao cần che bớt 50% ánh sáng tự nhiên.
- Sau 5-10 ngày cần tưới cách nhật 1 lần tùy theo độ ẩm của đất. Sau khi hạ bầu 15-20 ngày, bỏ bớt mái che để cây con quen dần với ánh sáng tự nhiên. Sau 1 tháng tưới nước phân đã ngâm kỹ và chăm sóc như cây con bình thường. Trong khoảng 45-60 ngày có thể đánh cây con đi trồng.
Theo khuyennongvn.org
Chiết cành là một hình thức có mục đích nhân giống cây ăn quả mà cây con vẫn giữ nguyên được những đặc tính di truyền từ cây mẹ.
Cây chiết có khả năng sinh trưởng và phát triển nhanh, thân cây thấp, tán gọn dễ dàng chăm sóc, ra quả sớm và thời gian cho thu hoạch rất ngắn.
Do đó chiết cành là phương pháp nhân giống vô tính đơn giản, dễ dàng thực hiện, mang tới tỷ lệ sống cao, thuận tiện cho việc chuyển giao giống tốt cho những hộ làm vườn với quy mô nhỏ.
Bên cạnh đó phương pháp chiết cành cũng có hạn chế nhất định như cây chiết nhanh chóng bị cỗi, cây không vững vàng, hệ số nhân giống thấp và gây tổn thương đối với cây mẹ.
Đến với bài viết ngày hôm nay, Fao sẽ hướng dẫn chiết cành cũng như là những kỹ thuật, các bước chiết cành cho các bạn để đạt được hiệu quả cao nhất nhé.
Chiết cành là gì?
Còn khá nhiều người vẫn chưa hiểu rõ được khái niệm chiết cành là gì? Đây một hình thức nhân giống cây trồng mà cây con vẫn có thể giữ nguyên được những đặc tính di truyền từ cây mẹ.
Cây chiết có khả năng sinh trưởng và phát triển nhanh, thân cây không cao, tán gọn dễ dàng trong việc chăm sóc, ra quả sớm và nhanh chóng cho thu hoạch.
Vì vậy phương pháp chiết cành là nhân giống vô tính đơn giản, dễ dàng thực hiện, có tỷ lệ sống cao, thuận tiện cho việc chuyển giao giống tốt cho những hộ làm vườn với quy mô nhỏ.
Tuy nhiên cách chiết cành cũng có những hạn chế nhất định như: cây chiết nhanh chóng bị cỗi, cây không vững vàng, hệ số nhân giống thấp và gây tổn thương cho cây mẹ.
Nếu cây chiết được chăm sóc cẩn thận thì vẫn có thể cho thu hoạch quả tới 20 đến 30 năm. Kỹ thuật chiết cành nhân giống cây ăn quả gồm có những giai đoạn:
Chọn cây và cành chiết
– Chọn cây: Nên lựa chọn những cây đã ra quả từ 3 cho tới 5 vụ, chọn những cây có năng suất cao, ổn định, chất lượng tốt, cây phát triển khoẻ và không bị nhiễm sâu bệnh.
– Chọn cành: Trong chiết cành không nên lựa chọn những cành già, cành ở thấp, cành mọc trên ngọn, cành bị nhiễm sâu bệnh và cành vượt. Tốt nhất nên chọn lựa các cành ở giữa tầng tán phơi ra ngoài ánh sáng, gióng ngắn, cành mập, đường kính nằm trong khoảng 1,0 đến 1,5 cm.
Màu vỏ của cây không được quá xanh và cũng không quá thẫm, nên chọn lựa cành bánh tẻ để tiến hành chiết cành. Chiều dài cành chiết dao động từ 40 đến 60 cm, có hai nhánh.
Trong chiết cành thì cành càng nhỏ càng có khả năng ra rễ, sinh trưởng tốt hơn so với cành to, tuy nhiên bạn không nên chiết cành nhỏ quá, cành dễ bị gãy và không mang nổi bầu.
Thời vụ chiết cành
Bạn cần lựa chọn thời vụ thích hợp để tiến hành chiết cành, như vậy cành chiết mới được khỏe mạnh và cho hiệu quả tốt về sau được. Người ta thường tiến hành chiết cành vào 2 thời vụ chính sau đây:
- Vụ xuân hè: tiến hành chiết cành vào tháng 3 và 4
- Vụ thu đông: tiến hành chiết cành vào tháng 9
Trước khi chiết cành cần phải chăm sóc cây mẹ trong khoảng thời gian từ 1 đến 2 tháng để cây mẹ phát triển tốt, khoẻ mạnh, nhựa trong cây được lưu thông mạnh, cành chiết nhanh nhóng ra rễ hơn.
Kỹ thuật chiết cành
Hãy tiến hành theo quy trình mà Fao hướng dẫn dưới đây để thực hiện cách chiết cành khoa học nhất nhé.
1. Khoanh vỏ
Sử dụng dao sắc khoanh tròn cành chiết ở hai đầu khoảng cách giữa chúng là 3 đến 5 cm, cách gốc cành 1 đoạn từ 10 đến 15 cm, tiếp theo sử dụng mũi dao bóc vỏ vùng đã khoanh.
Dùng dao cạo sạch toàn bộ chất nhờn trên mặt gỗ để loại bỏ lớp tế bào tượng tầng, sử dụng giẻ lau sạch vết cắt.
Ngoài ra bạn có thể sử dụng kéo khoanh vỏ kép là dụng cụ chiết cành chuyên nghiệp cùng lúc có thể tiến hành cắt hai đường vỏ cây rất dễ dàng.
2. Chuẩn bị đất bó bầu
Cùng với việc lựa chọn cành chiết, cần chuẩn bị đất để thực hiện bó bầu. Sử dụng đất vườn hoặc đất bùn ao phơi khô, đập nhỏ sau đó trộn lẫn với phân chuồng hoai mục, trấu bổi hoặc rễ bèo tây, rơm rác mục,…
Hỗn hợp trên được trộn theo tỷ lệ là 2/3 đất còn 1/3 là những nguyên liệu kể trên và được làm ẩm tới 70% độ ẩm bão hoà [đất có thể vê thành “con giun”, nhưng nắm chặt nước để ckhông chảy ra tay].
Một bầu chiết có đường kính nằm trong khoảng 6 đến 8 cm, trọng lượng dao động từ 150 đến 300 g, chiều cao bầu đất từ 10 tới 12 cm. Không nên làm bầu quá to như vậy sẽ khiến cho cây không cung cấp đủ nước cho đất, đất phía ngoài sẽ bị khô cứng, chặt bí cây khó ra rễ.
3. Cách chiết cành
Chọn ngày thực hiện chiết cành có thời tiết tốt [trời nắng], sử dụng dao sắc cắt khoanh vỏ không nên cắt vào phần gỗ, nên bố trí cắt vỏ vào thời điểm là buổi sáng, tuỳ thuộc vào giống cây khác nhau mà thời gian bó bầu cũng cần phải khác nhau.
Ví dụ, những loại cây có nhiều nhựa mủ như trứng gà, hồng xiêm thì nên phơi dưới nắng tối thiểu là 7 ngày sau đó mới thực hiện bó bầu, còn những giống ít nhựa mủ hơn như những cây có múi, nhãn, vải… thì nên phơi ngoài nắng tối thiểu 2 tới 3 ngày sau đó mới bó bầu.
Chuẩn bị trước đầy đủ những nguyên liệu như đất bó bầu, dây bó, giấy nilon,… Sử dụng nguyên liệu đất đã được chuẩn bị, giàn đất mỏng đều đủ bó xung quanh cành, sử dụng giấy nilông quấn xung quanh bầu, sau đó lấy dây buộc chặt hai đầu của túi bầu lại, buộc chặt không để cho bầu chiết bị xoay tròn.
4. Cắt cành chiết
Sau khi chiết càng được 1 khoảng thời gian từ 45 tới 60 ngày, tùy thuộc vào từng mùa vụ và giống cây ăn quả khác nhau, thời gian này quan sát sẽ thấy rễ mọc ra.
Khi rễ đã chuyển từ màu trắng nõn sang màu vàng ngà hay màu hơi xanh thì bạn có thể cưa cành chiết sau đó giâm chúng vào vườn ươm.
5. Hạ bầu chiết
Trước khi hạ bầu chiết cần cắt bỏ bớt đi các lá già, lá bị nhiễm sâu bệnh và một phần lá non. Mật độ thích hợp để giâm cành chiết 20×20 cm, hay 30 x 30 cm.
Không nên tiến hành giâm cành chiết quá dầy, rễ và mầm cành sẽ sinh trưởng kém, khi mang đi trồng sẽ khó khăn hơn.
Trước khi hạ bầu, xé bỏ toàn bộ giấy nilon, sử dụng đất màu lấp cách cổ bầu 1 khoảng từ 3 đến 5 cm, tưới đẫm nước, nên che bớt 50% ánh sáng tự nhiên cho cây, hàng ngày tưới với tần suất 2 lần như trên.
Sau khoảng thời gian là 5 đến 10 ngày chuyển sang chế độ 1 tới 2 ngày tưới 1 lần tùy thuộc vào độ ẩm của đất. Có thể ra ngôi cành chiết trong túi nilon hoặc sọt tre và chăm sóc như giống như cây giâm cành.
Sau khi hạ bầu được 15 đến 20 ngày, bỏ bớt mái che để cây được quen dần với ánh sáng tự nhiên. Cho tới ngày thứ 30 bắt đầu tưới nước phân đã ngâm kỹ và tiến hành chăm sóc như cây con. Sau khi giâm cành chiết từ 45 đến 60 ngày thì các bạn có thể đánh cây đem đi trồng.
Như vậy là chúng ta đã tìm hiểu xong về phương pháp chiết cành, cũng như là những kỹ thuật, các bước chiết cành để đạt được hiệu quả cao nhất rồi. Qua bài viết này, Fao hy vọng các bạn có thể tự tay thực hiện việc chiết cành để có được những cây ăn quả con mà không mất đi đặc tính vốn có của cây mẹ nhé. Chúc các bạn thành công!