I. Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp[1897-1914]
1.Tổ chức bộ máy nhà nước
2. Chính sách kinh tế
-Nông nghiệp
+ Cướp đoạt ruộng đất, lập các đồn điền.
+ Phát canh thu tô.
- Công nghiệp
Khai thác mỏ than, kim loại, các ngành sản xuất: xi măng, điện, chế biến gỗ.
-Giao thông vận tải
Tăng cường xây dựng hệ thống đường bộ, sắt, thủy để bóc lột kinh tế, đ áp phong trào đấutranh của nhân dân
- Thương nghiệp
+ Độc chiếm thị trường.
+ Đánh thuế nặng nhất là muối, rượu , thuốc phiện.
Mục đích: khai thác thuộc địa, vơ vét sức người, sức của làm giàu tư
bản Pháp. Đàn áp các cuộc đấu tranh của nhân dân phục vụ cho
mục đích quân sự.
3. Chính sách văn hoá, giáo dục
- Duy trì văn hóa, giáo dục PK,tiếng Pháp.
- Hệ thống giáo dục chia làm 3 cấp: Ấu học, Tiểu học, Trung
học.
- Mục đích của chính sách này là nô dịch và ngu dân.
II.Những biến chuyển trong xã hội VN
1. Các vùng nông thôn
a. Giai cấp địa chủ PK
- Tăng nhanh, 1 số làm tay sai cho Pháp.
- Địa chủ vừa và nhỏ có tinh thần yêu nước, chống Pháp.
b. Giai cấp nông dân
- Bị bần cùng hoá,mất đất.
- 1 số thành tá điền.
- 1 số đi nơi khác sinh sống và làm công nhân. Họ là lực lượng cách mạng
2. Đô thị phát triển, sự xuất hiện của giai cấp, tầng lớp mới
a. Đô thị phát triển
- Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định,Huế, Sài Gòn…
b. Các tầng lớp trong xã hội VN
- Tầng lớp tư sản: tìm lực kinh tế yếu ớt, chưa có ý thức đấu tranh dân tộc.
- Tầng lớp tiểu tư sản:Cuộc sống bấp bênh,ý thức dân tộc.
- Giai cấp công nhân: phần lớn xuất thân từ nông dân. Họ bị thực dân PK và tư sản bóc lột.
Họ có tinh thần đấu tranh mạnh mẽ đi đầu.
3. Xu hướng mới trong cuộc vận động giải phóng dân tộc.
- Kinh tế, xã hội VN thay đổi.
- Tư tưởng dân chủ tư sản châu Âu thổi vào.
- Nhật giàu nhờ đi theo con đường TBCN.
Những nhà trí thức làm cuộc cách mạng dân chủ tư sản.
Bài có đáp án. Câu hỏi và bài tập trắc nghiệm lịch sử 11 bài 22: Xã hội Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ nhất của thực dân Pháp [P1]. Học sinh luyện tập bằng cách chọn đáp án của mình trong từng câu hỏi. Dưới cùng của bài trắc nghiệm, có phần xem kết quả để biết bài làm của mình. Kéo xuống dưới để bắt đầu.
NỘI DUNG TRẮC NGHIỆM
Câu 1: Chính sách khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp được tiến hành trên lĩnh vực:
- A. nông nghiệp, công nghiệp, thương nghiệp.
- B. công nghiệp, giao thông vận tải.
- C. thương nghiệp, giao thông vận tải.
Câu 2: Để tiến hành khai thác thuộc địa ở Việt Nam, trước hết thực dân Pháp đã phải:
- A. chuẩn bị thật nhiều vốn và công nhân làm thuê.
- C. đưa giai cấp tư sản cùng với máy móc từ Pháp sang Việt Nam.
- D. ổn định kinh tế, chính trị ở chính quốc.
Câu 3: Chính sách khai thác lần thứ nhất của Pháp trong nông nghiệp là:
- B. phát canh thu tô
- C. đầu tư máy móc vào sản xuất
- D. độc canh cây lúa
Câu 4: Năm 1897, thực dân Pháp cử nhân vật nào sang làm Toàn quyền Đông Dương?
- A. Rivie
- B. Gácniê
- D. Bôlaéc
Câu 5: Đặc điểm nổi bật của nền kinh tế Việt Nam những năm cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX là
- A. Kinh tế nông nghiệp phát triển, kinh tế công nghiệp chậm phát triển
- C. Thương nghiệp phát triển
- D. Hệ thống đường giao thông được mở rộng
Câu 6: Trước cuộc khi thác thuộc địa lần thứ nhất, xã hội Việt Nam có hai giai cấp cơ bản là
- A. Địa chủ phong kiến và tiểu tư sản
- B. Địa chủ phong kiến và tư sản
- D. Công nhân và nông dân
Câu 7: Chính sách khai thác lần thứ nhất của Pháp trong công nghiệp chú trọng vào ngành:
- A. công nghiệp chế biến.
- C. công nghiệp nhẹ.
- D. công nghiệp nặng.
Câu 8: Ý nào sau đây không phải là chính sách khai thác lần thứ nhất của Pháp trong giao thông vận tải?
- A. Đường sắt.
- B. Đường thủy.
- C. Đường bộ.
Câu 9: Người đề ra chương trình khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Pháp ở Việt Nam là:
- A. Ri-vi-e.
- B. Gác-ni-ê.
- D. An-be Xa-rô.
Câu 10: Tầng lớp xã hội mới xuất hiện sau cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất là:
- A. địa chủ, tư sản, tiểu tư sản.
- C. tư sản, công nhân.
- D. tư sản, công nhân, tiểu tư sản.
Câu 11: Giai cấp xã hội mới ra đời gắn với cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Pháp là:
- A. tiểu tư sản.
- C. tư sản, công nhân.
- D. tư sản, tiểu tư sản.
Câu 12: Đầu thế kỉ XX, mục tiêu đấu tranh của giai cấp công nhân Việt Nam là gì?
- B. Đòi quyền lợi giai cấp
- C. Đòi quyền lợi dân tộc
- D. Đòi quyền tự do, dân chủ
Câu 13: Thực dân Pháp đã thực hiện chính sách nào ngay từ khi tiến hành công cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất ở Việt Nam?
- B. Chính sách “dùng người Pháp trị người Việt”
- C. Chính sách “đồng hóa” dân tộc Việt Nam
- D. Chính sách “khủng bố trắng” đối với những người chống đối
Câu 14: Giai cấp hay tầng lớp nào ở Việt Nam ngày càng gánh chịu nhiều thứ thuế và bị khổ cực trăm bề trong thời gian thực dân Pháp tiến hành công cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất?
- A. Tầng lớp tư sản dân tộc
- B. Tầng lớp tiểu tư sản
- C. Giai cấp công nhân
Câu 15: Chính sách khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Pháp tập trung vào:
- A. phát triển kinh tế công nghiệp, nông nghiệp, tài chính.
- B. nông nghiệp. công nghiệp. quân sự.
- D. công nghiệp, thương nghiệp. quân sự.
Câu 16: Giai cấp địa chủ phong kiến Việt Nam cuối thế kỉ XIX mang đặc điểm gi?
- B. Số lượng nhiều, có nhiều ruộng đất.
- C. Là tay sai của đế quốc Pháp.
- D. Chiếm đa số, ít ruộng đất.
Câu 17: Thành phần trong tầng lớp tiểu tư sản là:
- A. tiểu thương, tiểu chủ, thân hào, binh lính người Việt trong quân đội Pháp.
- C. nhà giáo, học sinh, sinh viên, nhà buôn lớn.
- D. viên chức, công chức, phú nông, trung nông.
Câu 18: Trong quá trình khai thác thuộc địa ở Việt Nam, thực dân Pháp chú trọng vào ngành nào?
- A. Công nghiệp nặng
- B. Công nghiệp nhẹ
- D. Luyện kim và cơ khí.
Câu 19: Thực dân Pháp tiến hành chương trình khai thác thuộc địa lần thứ nhất trên đất nước ta khi:
- A. Pháp vừa vào xâm lược Việt Nam.
- C. triều đình Huê kí hiệp ước đầu hàng.
- D. Pháp chiếm được 6 tỉnh Nam Kì.
Câu 20: Mục đích thực dân Pháp tiến hành chương trình khai thác thuộc địa lần thứ nhất nhằm:
- A. phát triển kinh tế Việt Nam.
- B. khai hoá văn minh cho dân tộc Việt Nam.
- D. xây dựng căn cứ quân sự ở Việt Nam.
Trắc nghiệm theo bài sử 11, trắc nghiệm sử 11 bài 22, trắc nghiệm phần 3 lịch sử Việt Nam chương 1, bài 22 xã hội Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ nhất của thực dân Pháp.
Chính sách khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp tập trung vào
A. Phát triển kinh tế nông nghiệp – công thương nghiệp
B. Nông nghiệp – công nghiệp – quân sự
C. Cướp đất lập đồn điền, khai mỏ, giao thông, thu thuế
D. Ngoại thương – quân sự - giao thông thủy bộ
Đáp án Đúng là C
Chính sách khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân pháp tập trung vào cướp ruộng đất, lập đồn điền, khai thác mỏ, giao thông, thu thuế.
Để thực thi chính sách khai thác thuộc địa lần thứ nhất thực dân Pháp tiến hành xây dựng bộ máy nhà nước để bắt tay vào khai thác, ban hành các chính sách kinh tế, chinh sách xã hội với mục tiêu vơ vén ruộng đất của dân, lập các đồn điền, tiến hành khai thác mỏ, giao thông, thu thuế cao và nặng. Cùng Top lời giải tìm hiểu cách thực dân Pháp xây dựng bộ máy và chính sách ban hành để thực hiện mục tiêu khai thác thuộc địa lần thứ nhất:
Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp [1897– 1914]
1. Tổ chức bộ máy Nhà nước
- Sau khi đàn áp xong những cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam, thực dân Pháp bắt tay vào khai thác thuộc địa lần thứ nhất [1897 - 1914]. Pháp thành lập Liên bang Đông Dương, đứng đầu là viên toàn quyền người Pháp.
- Tổ chức bộ máy nhà nước từ trên xuống do Pháp chi phối. Việt Nam bị chia làm 3 xứ với 3 chế độ cai trị khác nhau: Nam Kì [thuộc địa], Trung Kì [bảo hộ], Bắc Kì [nửa bảo hộ]. Xứ và các tỉnh đều do viên quan người Pháp cai trị.
- Dưới tỉnh là phủ, huyện, châu, làng xã.
=> Nhìn chung bộ máy chính quyền từ trung ương đến địa phương đều do thực dân Pháp chi phối nhằm tăng cường ách áp bức, kìm kẹp, để tiến hành khai thác Việt Nam, làm giàu cho tư bản Pháp.
* Nhận xét
- Chính sách của Pháp trong việc tổ chức bộ máy nhà nước vô cùng chặt chẽ, với tay xuống tận nông thôn.
- Kết hợp giữa thực dân và phong kiến cai trị.
2. Chính sách kinh tế để phục vụ khai thác thuộc địa lần thứ nhất
- Nông nghiệp:
+ Đẩy mạnh cướp đoạt ruộng đất. Ở Bắc Kì đến năm 1902, có tới 182.000 hécta ruộng đất bị Pháp chiếm.
Năm 1897, Pháp ép triều Nguyễn kí điều ước “nhượng” quyền “khai khẩn đất hoang” cho chúng. Năm 1915, địa chủ người Pháp chiếm 470 000 ha để lập đồn điền ở Bắc và Trung Kì.
+ Phát canh thu tô.
- Công nghiệp: khai thác mỏ than và kim loạiđể xuất khẩu, đầu tư công nghiệp nhẹ như: sản xuất xi măng, gạch ngói, xay xát gạo, giấy, diêm...
- Giao thông vận tải:xây dựng hệ thống đường giao thông để tăng cường bóc lột và đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân.
Cầu Long Biên [1898 - 1902]
- Thương nghiệp:độc chiếm thị trường Việt Nam, đánh thuế nặng vào hàng hóa nước ngoài, trong khi đó hàng hóa Pháp bị đánh thuế rất nhẹ hoặc được miễn thuế.
- Pháp lại tăng thêm các loại thuế, thuế mới chồng thuế cũ, đặc biệt là thuế rượu, muối, thuốc phiện.
- Tác động tiêu cực:
+ Tài nguyên vơi cạn.
+ Nông nghiệp dẫm chân tại chỗ, không có sự phát triển.
+ Công nghiệp phát triển nhỏ giọt, thiếu hẳn công nghiệp nặng.
+ Việt Nam trở thành thị trường cung cấp nguyên – nhiên liệu và thị trường độc chiếm của Pháp.
- Tác động tích cực:
+ Phương thức sản xuất TBCN bước đầu được du nhập vào Việt Nam, nó mang lại nhiều tiến bộ hơn so với phương thức sản xuất phong kiến⇒đưa tới sự chuyển biến cơ bản về bộ mặt kinh tế tại một số khu vực [ví dụ: Hà Nội, Sài Gòn,...].
3. Chính sách văn hoá, giáo dục để phục vụ khai thác thuộc địa lần thứ nhất
- Duy trì nền giáo dục phong kiến.
- Mở một số trường học và cơ sở y tế, văn hoá, đưa tiếng Pháp vào chương trình học bắt buộc ở bậc Trung học.
=>Những chính sách của thực dân Pháp đã tạo ra tầng lớp tay sai, kìm hãm nhân dân.
4. Những chuyển biến về xã hội thời kỳ pháp khai thác thuộc địa lần thứ nhất
- Giai cấp địa chủ phong kiến: Từ lâu đã đầu hàng, làm tay sai cho thực dân Pháp. Tuy nhiên, có một bộ phận nhỏ có tinh thần yêu nước.
- Giai cấp nông dân: số lượng đông đảo nhất, họ bị áp bức bóc lột nặng nề, cuộc sống của họ khổ cực, nông dân sẵn sàng hưởng ứng, tham gia cuộc đấu tranh giành được độc lập và ấm no.
- Cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX xuất hiện nhiều đô thị mới: Hà Nội, Hải Phòng, Sài Gòn – Chợ Lớn…
- Tầng lớp tư sản: Là các nhà thầu khoán, chủ xí nghiệp, xưởng thủ công, chủ hãng buôn bán… bị chính quyền thực dân kìm hãm, tư bản Pháp chèn ép.
- Tiểu tư sản thành thị: Là chủ các xưởng thủ công nhỏ, cơ sở buôn bán nhỏ, viên chức cấp thấp và những người làm nghề tự do.
- Công nhân: Xuất thân từ nông dân, làm việc ở đồn điền, hầm mỏ, nhà máy, xí nghiệp, lương thấp nên đời sống khổ cực, có tinh thần đấu tranh mạnh mẽ chống bọn chủ để cải thiện điều kiện làm việc và đời sống.
=> Từ một nước phong kiến, Việt Nam trở thành nước thuộc địa nửa phong kiến. Hai mâu thuẫn cơ bản trong xã hội Việt Nam: Nông dân với phong kiến; dân tộc ta với thực dân Pháp, ngày càng sâu sắc.
Trong bối cảnh đó đã xuất hiện xu hướng mới trong cuộc vận động giải phóng dân tộc.