31/ Đông như hội: Tụ tập rất đông người, ồn ào náo nhiệt, vui vẻ.
32/ Đồng chua nước mặn: Ruộng đất xấu ở vùng ven biển [đất chua mặn] khó trồng trọt, khó làm ăn sinh sống.
33/ Đồng trắng nước trong: Nơi đồng trũng nước ngập, khó bề cày cấy, trồng trọt để làm ăn sinh sống nên ít người lui tới [nước trong].
34/ Đồng sức đòng lòng: Chung lòng góp sức lại với nhau.
35/ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng: Gần những người xấu, hoàn cảnh xấu thì cũng bị ảnh hưởng theo chiều hướng xấu. Gần những người tốt, hoàn cảnh tốt thì cũng sẽ có phẩm chất trong sáng, đẹp đẽ.
36/ Gầy như cò hương: Gầy gò và cao lêu nghêu.
37/ Giẫy lên như đỉa phải vôi: Có thái độ, cử chỉ phản ứng một cách mạnh mẽ.
38/ Giấy rách phải giữ lấy lề: Dù nghèo đói khó khăn, con người cũng phải giữ cho được phẩm chất trong sáng, nhân cách đẹp đẽ của mình.
39/ Hai sương một nắng: ý nói sự vất vả nhọc nhằn của người nông dân phải làm việc liên tục trong ngày từ sáng sớm đến chiều tối.
40/ Hẹp nhà rộng bụng: Nhấn mạnh lòng tốt và sự bao dung đối với người khác [dù bản thân còn khó khăn vất vả].
41/ Học đâu hiểu đấy: Sáng dạ tiếp thu nhanh những gì đã học.
42/ Học một biết mười: Thông minh, sáng tạo, không những có khả năng học tập, tiếp thu đầy đủ mà còn có thể tự phát minh phát triển, mở rộng được những điều đã học.
43/ Học đi đôi với hành: Học được nhiều điều gì phải tập làm theo điều đó thì việc học mới có ích lợi.
44/ Học hay cày giỏi: Nói về người học cũng giỏi mà lao động cũng giỏi.
45/ Học thầy không tày học bạn: Học những điều do thầy cô giáo hướng dẫn, dạy bảo là quan trọng, nhưng học ở bạn bè cũng rất cần thiết vì bạn sẽ giúp ta biết được những điều bổ ích đôi khi không có trong bài học của thầy cô giáo.
46/ Học như cuốc kêu: Học phát ra thành tiếng liên tục như tiếng chim cuốc kêu.
47/ Hót như khướu: Hay nói, nói nhiều như chim khướu.
48/ Kẻ ở người đi: ý nói sự chia li, mỗi người một ngả.
49/ Khóc như ri: Nhiều tiếng khóc cùng vang lên một lúc, râm ran kéo dài.
50/ Khoẻ như voi: Rất khoẻ, khoẻ như con voi.
51/ Không biết phải hỏi muốn giỏi phải học: ý nhắc nhở đề cao tinh thần học hỏi, không giấu những điều mình chưa biêt.
52/ Không thầy đố mày làm nên: Không có thầy cô dạy bảo thì không có hiểu biết để làm nên được mọi việc gì có ích.
53/ Khúc ruột trên khúc ruột dưới: Chỉ quan hệ gia đình có thứ bậc trên dưới, gần gũi, gắn bó mật thiết như: quan hệ anh em, chị em.
54/ Kính thầy yêu bạn: Kính trọng thầy cô giáo, yêu quí bạn bè [đó là những nết tốt của người học sinh].
55/ Lá lành đùm lá rách: Đùm bọc cưu mang giúp đỡ lẫn nhau trong khó khăn hoạn nạn.
56/ Lẩn như chạch: Lẩn tránh, lẩn trốn rất nhanh khó bề tìm thấy [giống như chạch lẩn dưới bùn].
57/ Lên thác xuống ghềnh: Trải qua nhiều phen gian nan nguy hiểm [thử thách gay go].
58/ Lớn nhanh như thổi: Lớn lên phát triển rất nhanh.
59/ Lủi như cuốc: Lủi tránh, trốn tránh rất nhanh [giống như con chim cuốc chui lủi trong bụi rậm].
60/ Mang nặng đẻ đau: Công lao to lớn của người mẹ khi thai nghén, nuôi dưỡng con cái.
CÒN NỮA >>
5. Nói về quê hương:
- Quê cha đất tổ.
- Quê hương bản quán.
- Đất lề quê thói.
6. Nói về quan hệ thầy trò:
- Không thầy đố mày làm nên.
- Kính thầy yêu bạn.
- Trọng thầy mới được làm thầy.
- Một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy.
7. Có chứa từ học
- Học một biết mười.
- Học đâu hiểu đấy.
- Học đi đôi với hành.
- Đi một ngày đàng, học một sàng khôn.
- Học như vẹt.
- Học như cuốc kêu.
8. Nói về thiên nhiên thời tiết:
- Trăng quầng trời hạn, trăng tán trời mưa.
- Chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa.
- Quạ tắm thì ráo, sáo tắm thì mưa.
Bạn đang xem tài liệu "Một số thành ngữ - Tục ngữ - Ca dao theo chủ đề", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
MỘT SỐ THÀNH NGỮ - TỤC NGỮ- CA DAO THEO CHỦ ĐỀ Nói về người lao động: Tay làm hàm nhai, tay quai miệng trễ. Ai ơi ! Đừng bỏ ruộng hoang Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu! Muốn no thì phải chăm làm Một hạt lúa vàng chín giọt mồ hôi. 2. Nói về nỗi vất vả của người nông dân - Một nắng hai sương. - Thức khuya dậy sớm. - Chân lấm tay bùn. 3. Nói về tình cảm gia đình: - Chị ngã em nâng. - Trên kính dưới nhường. - Lá lành đùm lá rách. - Máu chảy ruột mềm. 4. Nói về quan hệ của những người trong cộng đồng: - Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ. - Ăn quả nhớ kẻ trồng cây. - Bầu ơi thương lấy bí cùng Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn. Một cây làm chẳng nên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao. 5. Nói về quê hương: - Quê cha đất tổ. - Quê hương bản quán. - Đất lề quê thói. 6. Nói về quan hệ thầy trò: - Không thầy đố mày làm nên. - Kính thầy yêu bạn. - Trọng thầy mới được làm thầy. - Một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy. 7. Có chứa từ học - Học một biết mười. - Học đâu hiểu đấy. - Học đi đôi với hành. - Đi một ngày đàng, học một sàng khôn. - Học như vẹt. - Học như cuốc kêu. 8. Nói về thiên nhiên thời tiết: - Trăng quầng trời hạn, trăng tán trời mưa. - Chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa. - Quạ tắm thì ráo, sáo tắm thì mưa. 9. Nói về lao động sản xuất: - Khoai ruộng lạ, mạ ruộng quen. - Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng. - Nhai kĩ no lâu, cày sâu tốt lúa. 10. Thành ngữ so sánh trong tiếng Việt: - Trắng như tuyết. - Chậm như rùa. - Đỏ như son. - Nhanh như cắt. 11. Thành ngữ, tục ngữ có cặp từ trái nghĩa: - Chân cứng đá mềm. [cứng - mềm] - Lá lành đùm lá rách. [lành -rách] - Chết vinh còn hơn sống nhục. [vinh- nhục; chết- sống] 12. Thành ngữ, tục ngữ nói về lòng kiên trì: - Kiến tha lâu cùng đầy tổ. - Nước chảy đá mòn. - Góp gió thành bão. - Tích tiểu thành đại. - Có chí thì nên. 13.Tục ngữ chỉ sự so sánh - Nước mưa là cưa trời. - Gió thổi là chổi trời. - Người ta là hoa đất. 14. Nói về sự tiết kiệm - Làm khi lành để dành khi đau. [tiết kiệm tiền của] - Việc hôm nay chớ để ngày mai. [tiết kiệm thời gian] 15. Ca ngợi công lao to lớn của cha mẹ - Công cha nặng lắm ai ơi Nghĩa mẹ bằng trời chín tháng cưu mang. Có mẹ thì ăn cơm với cá, không có mẹ liếm lá ngoài đường. Con có cha như nhà có nóc. giải nghĩa một số câu tục ngữ, ca dao Công cha như núi Thái Sơn Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. Câu ca dao trên cho ta thấy: công lao của cha mẹ rất to lớn, sâu nặng cũng như núi Thái Sơn và nước trong nguồn là vô tận không bao giờ cạn kiệt hay mất đi. Một lòng thờ mẹ kính cha Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con. câu ca dao trên nhắc nhở chúng ta: bổn phận, trách nhiệm của người làm con là phải suốt đời một lòng nâng niu, kính mến, chăm sóc cha mẹ. Chữ hiếu hướng về cha mẹ phải chân thành, trọn vẹn và phải thể hiện được tình cảm thái độ, hành động xứng đáng với đạo làm con. Anh em như thể tay chân Rách lành đùm bọc, khó khăn đỡ đần. Câu ca dao trên khuyên chúng ta: đã là anh em phải biết yêu thương nhau, đoàn kết gắn bó với nhau cũng như “chân” với “tay”trên cùng một cơ thể sống không thể tách rời được. Câu ca dao đó còn cho em thấy tình cảm khăng khít, gắn bó của anh em trong gia đình. Điều đó làm em phải suy nghĩ và cố gắng để trở thành người chị [người anh] tốt trong gia đình. 4 . Máu chảy ruột mềm, tay đứt ruột xót. Câu tục ngữ này khuyên chúng ta: Anh em ruột thịt phải thương yêu, đùm bọc lẫn nhau trên mỗi bước đường đời. Đói cho sạch, rách cho thơm. Ta thấy “đói” và “rách” là hai biểu hiện cụ thể của hoàn cảnh khó khăn trong đời sống vật chất của con người, nó tượng trưng cho cuộc sống gian truân vất vả. Câu tục ngữ trên khuyên chúng ta phải sống thanh cao, trong sạch, giữ gìn phẩm giá trong hoàn cảnh khó khăn để cho lương tâm không bị cắn dứt bởi việc làm tội lỗi xấu xa. Có công mài sắt, có ngày nên kim. Câu tục ngữ trên khuyên chúng ta phải kiên trì, nhẫn nại làm mọi công việc dù khó khăn trở ngại cũng không nản thì sẽ có một kết quả như mình mong muốn. Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng. Câu tục ngữ trên khuyên chúng ta phải biết học tập, vui chơi ở những môi trường tốt, với những người tốt. 8 . Uống nước nhớ nguồn. Câu tục ngữ trên khuyên chúng ta, nhắc nhở chúng ta: phải biết ơn, nhớ tới công lao của người đã hy sinh xương máu vì Tổ quốc, những người đã bỏ bao công sức mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho chúng ta như ngày nay. Một cây làm chẳng nên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao. Câu ca dao trên khuyên chúng ta là sống trong tập thể phải biết đoàn kết để tạo ra sức mạnh. Có sức mạnh thì sẽ thành công trong nhiều công việc dù khó khăn nặng nhọc. Khôn ngoan đối đáp người ngoài, Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau. Câu này khuyên anh em trong cùng một nhà[như gà cùng một mẹ] phải sống hoà thuận, thương yêu nhau, đừng mâu thuẫn, xích mích với nhau. Công cha như núi ngất trời Nghĩa mẹ như nước ngời ngời biển Đông. Câu này cho ta biết công ơn của cha mẹ với con cái rất to lớn. Người ta thường nói đó là công ơn trời biển không gì so sánh được. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây. Câu này nghĩa là được ăn quả thì phải nhớ đến công lao của người trồng cây. ý nói: Người được hưởng thành quả tốt đẹp cần phải biết ơn những người đã góp phần làm nên thành quả đó. Ăn cây nào, rào cây ấy. Câu này có nghĩa là : Ăn hoặc được hưởng sự chăm sóc, nuôi dưỡng ở đâu, của người nào thì phải bảo vệ, giữ gìn cho nơi đó, người đó. Hót như khướu: Hay nói, nói nhiều như chim khướu [loài chim cỡ bằng chim sáo, lông đen, đuôi dài, hay hót]. Lủi như cuốc: lẩn tránh, trốn tránh rất nhanh[giống như con chim cuốc chui lủi trong bụi rậm] Gầy như cò hương: Gầy gò và cao lêu đêu. Nước mưa là cưa trời. Sức phá hoại của nước mưa rất ghê gớm [làm cho các đồ kim loại nhanh gỉ, xói mòn đất đai màu mỡ....]
Tài liệu đính kèm:
- Thanh_ngu_tuc_ngu_ca_dao_theo_chu_de.doc