1.1. Đọc lại bản dịch thơ Cảm nghĩ trong đêm thanh tịnh của Tương Như và Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê của Trần Trọng San. Dựa vào các kiến thức đã học ở bậc tiểu học, tìm các cặp từ trái nghĩa trong hai bản dịch thơ.
- Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh: có các cặp từ trái nghĩa ngẩng - cúi
- Ngẫu nhiên viết nhân buổi về quê: có các cặp từ trái nghĩa trẻ - già, đi - trở lại
2. Tìm từ trái nghĩa với từ già trong các trường hợp rau già, cau già.
Trái nghĩa với từ già là non. Ta có: rau non, cau non
2. Sử dụng từ trái nghĩa
2.1. Trong hai bài thơ dịch trên, việc sử dụng các từ trái nghĩa có tác dụng gì?
- Ngẩng đầu - cúi đầu: Gợi ra rõ nét hình tượng nhân vật trữ tình với bao nồi niềm và tâm trạng bộc lộ qua hai tư thế trái ngược nhau.
- Đi trẻ - về già: Hai hình ảnh, hai hành động tương phản, làm nổi bật sự thay đổi ở hai thời điểm khác nhau trong cuộc đời người, hàm chứa sự ngậm ngùi, xót xa.
==> Từ trái nghĩa được sử dụng trong thể đối, tạo ra các hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động.
2.2. Tìm một số thành ngữ có sử dụng từ trái nghĩa và nêu tác dụng của việc dùng các từ trái nghĩa ấy.Khôn nhà dại chợ.Lúc mưa lúc nắng.Chân cứng đá mềmLên ngàn xuống bể.Chân cứng đá mềmChân ướt chân ráo
==> Các từ trái nghĩa chủ yếu được sử dụng nhằm tạo mối liên hệ tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động.
3. Ghi nhớ
- Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau. Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau.
- Từ trái nghĩa được sử dụng trong các thể đối, tạo các hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động.
B. Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 1: [Trang 129 - SGK Ngữ văn 7 tập 1] Tìm những từ trái nghĩa trong các câu ca tục ngữ sau đâya. Chị em như chuối nhiều tàuTấm lành che tấm rách đừng nói nhau nhiều lờib. Số cô chẳng giàu thì nghèo, Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhàc. Ba năm được chuyến một saiÁo ngắn đi mượn áo dài đi thuêd. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 2: [Trang 129 - SGK Ngữ văn 7 tập 1] Tìm các từ trái nghĩa với những từ in nghiêng trong các cụm từ sauCá tươi, hoa tươiĂn yếu, học lực yếu
Chữ xấu, đất xấu
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 3: [Trang 129 SGK Ngữ văn 7 tập 1] Điền từ trái nghĩa vào các thành ngữ sau:
Chân cứng đá …Vô thưởng vô …Có đi có …Bên … bên khinhGần nhà … ngõBuổi … buổi cáiMắt nhắm mắt …Bước thấp bước …Chạy sấp chạy …
Chân ướt chân …
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 4: [Trang 129 SGK Ngữ văn 7 tập 1] Hãy viết một đoạn văn ngắn về tình cảm quê hương, có sử dụng từ trái nghĩa.
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 1: Trình bày những nội dung chính trong bài: " Từ trái nghĩa". Bài học nằm trong chương trình ngữ văn 7 tập 1
=> Xem hướng dẫn giải
Hướng dẫn Soạn Bài 10 sách giáo khoa Ngữ văn 7 tập một. Nội dung bài Soạn bài Từ trái nghĩa sgk Ngữ văn 7 tập 1 bao gồm đầy đủ bài soạn, tóm tắt, miêu tả, tự sự, cảm thụ, phân tích, thuyết minh… đầy đủ các bài văn mẫu lớp 7 hay nhất, giúp các em học tốt môn Ngữ văn lớp 7.
I – Thế nào là từ trái nghĩa
– Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau trong mối quan hệ tương liên.
– Chúng khác nhau về ngữ âm và phản ánh những khái niệm tương phản về logic.
– Từ trái nghĩa, có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau
– Sự đối lập về nghĩa phải đặt trên một cơ sở chung nào đó.
1. Trả lời câu hỏi 1 trang 128 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Đọc lại bản dịch thơ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh của Tương Như và bản dịch thơ Ngẫu nhiên viết nhân buổi về quê của Trần Trọng San. Dựa vào các kiến thức đã học ở Tiểu học, tìm các cặp từ trái nghĩa trong hai bản dịch thơ đó.
Trả lời:
Các cặp từ trái nghĩa:
– Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh: cử [ngẩng] – đê [cúi].
– Ngẫu nhiên viết nhân buổi về quê: thiếu [trẻ] – lão [già], tiểu – đại, li [ra] – hồi [quay về].
2. Trả lời câu hỏi 2 trang 128 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Tìm từ trái nghĩa với từ già trong trường hợp rau già, cau già.
Trả lời:
Trẻ – già trái nghĩa với nhau về tuổi tác; trong trường hợp rau già, cau già thì trái nghĩa với già là non [rau non, cau non].
II – Sử dụng từ trái nghĩa
– Dùng từ trái nghĩa trong thế đối.
– Tạo sự tương phản.
– Thành ngữ: Tạo sự cân đối, làm cho lời nói thêm sinh động.
Lưu ý: Cần sử dụng từ ái nghĩa phù hợp với ngữ cảnh.
1. Trả lời câu hỏi 1 trang 128 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Trong hai bài thơ dịch trên, việc sử dụng các từ trái nghĩa có tác dụng gì?
Trả lời:
Việc sử dụng từ trái nghĩa có tác dụng tạo ra các cặp tiểu đối [đối trong một câu].
– Ngẩng đầu – cúi đầu: thể hiện sự trăn trở suy tư trong tâm hồn nhà thơ.
– Trẻ – già, ra đi – quay về: hai hình ảnh, hai hành động thể hiện sự thay đổi ở 2 thời điểm của cuộc đời.
2. Trả lời câu hỏi 2 trang 128 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Tìm một số thành ngữ có sử dụng từ trái nghĩa và nêu tác dụng của việc dùng các từ trái nghĩa ấy.
Trả lời:
Một số thành ngữ có sử dụng từ trái nghĩa:
– Bên trọng bên khinh.
– Buổi đực buổi cái
– Bước thấp bước cao
– Có đi có lại
– Gần nhà xa ngõ
– Mắt nhắm mắt mở
– Ba chìm bảy nổi
– Trống đánh xuôi kèn thổi ngược
– Đầu xuôi đuôi lọt
Các từ trái nghĩa chủ yếu được sử dụng nhằm tạo mối liên hệ tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động.
III – Luyện tập
1. Trả lời câu hỏi 1 trang 129 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Tìm những từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau đây:
– Chị em như chuối nhiều tàu,
Tấm lành che tấm rách, đừng nói nhau nhiều lời.
– Số cô chẳng giàu thì nghèo
Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhà.
– Ba năm được một chuyến sai,
Áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê.
– Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng,
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
Trả lời:
Những từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ đã cho là:
Tấm lành – tấm rách, giàu – nghèo, ngắn – dài, đêm – ngày, sáng – tối.
2. Trả lời câu hỏi 2 trang 129 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Tìm các từ trái nghĩa với những từ in đậm trong các cụm từ sau đây:
Trả lời:
| Tươi | Cá tươi | Cá ươn |
| Hoa tươi | Hoa héo | |
| Yếu | Ăn yếu | Ăn khỏe |
| Học lực yếu | Học lực tốt | |
| Xấu | Chữ xấu | Chữ đẹp |
| Đất xấu | Đất tốt |
3. Trả lời câu hỏi 3 trang 129 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các thành ngữ sau:
– Chân cứng đá …
– Có đi có …
– Gần nhà … ngõ
– Mắt nhắm mắt …
– Chạy sấp chạy …
– Vô thưởng vô …
– Bên … bên khinh
– Buổi … buổi cái
– Bước thấp bước …
– Chân ướt chân …
Trả lời:
– Chân cứng đá mềm
– Vô thưởng vô phạt
– Có đi có lại
– Bên trọng bên khinh
– Gần nhà xa ngõ
– Buổi đực buổi cái
– Mắt nhắm mắt mở
– Bước thấp bước cao
– Chạy sấp chạy ngửa
– Chân ướt chân ráo
4. Trả lời câu hỏi 4 trang 129 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Hãy viết một đoạn văn ngắn về tình cảm quê hương, có sử dụng từ trái nghĩa.
Trả lời:
Tham khảo đoạn văn sau:
Quê ngoại em ở dưới chân núi Bạch Mã. Rặng núi lô nhô lúc cao lúc thấp chạy dài ăn ra tới phá Tam Giang. Buổi sáng trời trong đứng ở cây số ba có thể nhìn thấy hình dáng chú ngựa trắng đang bay trên phiến đá khổng lồ lưng chừng núi. Buổi tối trăng lên, gió nồm nam thổi đưa những đám mây trắng tràn qua đỉnh núi giống như một thác nước khổng lồ đang chảy. Nếu có dịp trèo lên tới đỉnh Bạch Mã bạn sẽ thấy vô cùng tuyệt vời. Phía trước là biển cả mênh mông, phía sau là núi non trùng điệp chất chồng lên nhau, trên đầu là trời cao xanh thẳm và phía dưới là làng mạc bình yên ẩn mình dưới những lũy tre xanh. Em yêu vô cùng quê ngoại tươi đẹp!
Hoặc:
Ai sinh ra mà chẳng có một quê hương. Khi xa quê ai mà chẳng nhớ. Tôi cũng vậy. Khi xa, tôi nhớ hết thảy những gì thuộc về quê. Nhưng có lẽ tôi nhớ nhất là con sông quê. Tôi nhớ nó trong những ngày nắng ấm áp nước sông lấp lánh như dát bạc, nhớ cả những ngày mưa nước ào ạt xô bờ. Nhớ cả con nước khi vơi, khi đầy. Nhớ những con thuyền khi xuôi khi ngược. Tôi nhớ tất cả những gì gắn bó với dòng sông.”
Hoặc:
Mỗi lần nhớ về kí ức tuổi thơ là biết bao kỉ niệm buồn vui gắn bó với quê hương trong em lại hiện lên. Nơi đó có ngôi nhà nhỏ của em với cánh đồng lúa rộng, bằng phẳng luôn thơm ngát hương lúa – hương vị của đồng quê. Xa xa, là những rặng núi cao nhấp nhô được phủ lên màu xanh của núi rừng. Khi dịp nghỉ hè đến, em cùng các anh chị thường ra thả diều bên bờ sông. Dòng sông bên lở bên bồi, đã gắn bó ngàn đời với quê hương em, mang dòng nước ngọt lành làm tưới mát những ruộng lúa, nương dâu. Khác với thành phố là những tuyến đường tấp nập người qua lại, quê em là những con đường làng vắng vẻ, thấp thoáng mái nhà ngói đỏ xen với những khu vườn tươi xanh, ngập tràn bóng mát. Giờ đây, khi đã đi xa quê hương, em luôn háo hức được trở về nơi chôn rau cắt rốn, nơi đã nuôi dưỡng em khôn lớn trưởng thành.
Bài trước:
Bài tiếp theo:
- Soạn bài Luyện nói: Văn biểu cảm về sự vật con người sgk Ngữ văn 7 tập 1
Xem thêm:
Trên đây là bài Hướng dẫn Soạn bài Từ trái nghĩa sgk Ngữ văn 7 tập 1 đầy đủ và ngắn gọn nhất. Chúc các bạn làm bài Ngữ văn tốt!
“Bài tập nào khó đã có giaibaisgk.com“