Nhà máy thủy điện Yaly nằm bên dòng sông Sê San, thuộc địa bàn xã Yaly, huyện Chư păh, tỉnh Gia Lai. Đây là công trình thủy điện ngầm lớn nhất Việt Nam, không những thế, hồ chứa nước nơi đây còn là một phong cảnh tuyệt vời. Chính vì thế, nơi này đã trở thành một trong những điểm du lịch Gia Lai khá hấp dẫn với du khách xa gần khi có dịp đến Gia Lai.
Nằm giữa núi đồi Tây Nguyên hùng vĩ, tại bậc thang thứ ba và là bậc thang lớn nhất trong hệ thống 9 bậc thang thủy điện trên sông Sê San, nhà máy thủy điện Yaly là một hệ thống công trình hiện đại và đồ sộ. Ngày nay, cũng là một thắng cảnh mới, kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên hoang dã và những thành quả từ bàn tay và khối óc con người như đập dâng, đập tràn xã lũ, cổng giữ nước, hồ chứa nước…
Con đường từ quốc lộ 14 vào nhà máy được trải nhựa đen nhánh, phẳng lỳ, nằm giữa những khu dân cư đông đúc, những cánh rừng cao su xanh ngắt,…đẹp như tranh vẽ.
Dọc theo con đường quanh co đèo dốc từ ngoài cổng công trình, giữa những ngọn núi chập chùng và những dòng thác trắng xóa là bạt ngàn hoa anh đào hồng thắm. Nếu không có các hệ thống biến áp, van áp lực, ống thóat nước…đặt hai bên đường, trên các vách đá... bạn sẽ tưởng mình đang lạc vào chốn bồng lai tiên cảnh.
Dòng sông Sesan xanh biếc, đẹp như một dải lụa, uốn lượn qua các khe núi hẹp, nhấp nhô giữa các mỏm đá, cuồn cuộn sóng giữa đôi bờ rậm rạp cây xanh…
Điều đặc biệt, khi bạn đến tham quan thủy điện Yaly sẽ đường khám phá con đường hầm dài khoảng 500m từ cổng nhà máy đến địa điểm đặt máy phát điện. Tại đây, với những chùm đèn rực rỡ như sao ở hai bên hông và trêm mái vòm tỏa sáng, lung linh, huyền ảo.
Với vẻ đẹp thiên nhiên khá độc đáo của mình, hồ thủy điện Yaly đã trở thành một điểm đến mang sắc thái rất riêng của Gia Lai mà không phải ở đâu cũng có.
Nếu bạn đến khám phá công trình thủy điện này, bạn nên kết hợp ghé làng dân tộc Cha Rai, hay đi thuyền bên dòng sông Sê San và chiêm ngưỡng cảnh rừng núi Tây Nguyện đẹp hùng vĩ để có trải nghiệm thật trọn vẹn nhé!
2. NHÀ MÁY THỦY ĐIỆN YALY Ở ĐÂU?
Nhà máy thủy điện Yaly Gia Lai thuộc địa bàn xã Laly, huyện Chưpăh, tỉnh Gia Lai ở bên dòng sông Sê San. Là một trong những công trình thủy điện lớn nhất Việt Nam hiện nay với sản lượng cung cấp điện hàng năm lên đến 3,7 tỷ KWh.
3. CÁCH DI CHUYỂN ĐẾN NHÀ MÁY THỦY ĐIỆN YALY
Bắt đầu từ thành phố Plâyku thuộc tỉnh Gia Lai, theo quốc lộ 14 hướng tới Kontum đến Km số 15, rẽ trái và di chuyển khoảng 25 Km là chúng ta sẽ tới nhà máy thủy điện Yaly.
Đường nhựa đẹp, rất dễ đi bạn nhé. Hơn nữa, giữa cao nguyên rừng núi, cộng thêm chút se lạnh sẽ giúp bạn có những trải nghiệm tuyệt vời trên đường đi.
4. NHỮNG ĐỊA ĐIỂM DU LỊCH QUANH NHÀ MÁY THỦY ĐIỆN YALY
4.1 NHÀ THỜ ĐỨC AN GIA LAI
- Nhà thờ Đức An được xây dựng trên một khu đất cao với diện tích rộng lên tới 1.120m2, được xây dựng vào năm 1990.
- Địa chỉ: 20 đường Wừu, Phường Diên Hồng, Pleiku, Gia Lai.
- Kiến trúc: Kết hợp Á - Âu
- Sức chứa: 600 giáo dân, bao gồm nhà làm việc, nhà nghỉ, nhà ăn.
4.2 NHÀ TÙ PLEIKU - GIA LAI
Nhà tù Pleiku Gia Lai thuộc phường Diên Hồng, thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai. Được xây dựng vào năm1925, bao gồm 5 phòng giam và tường bao bọc xung quanh cao 3m.
4.3 NÚI HÀM RỒNG - CHƯ H'Drông
Núi Hàm Rồng - Chư H'Drông thuộc thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai. Là ngọn núi lửa được ví như nóc nhà của Pleiku. Được hình thành cách đây khoảng 3 - 4 triêu năm. Cho đến hiện tại, ngọn núi này đã ngưng hoạt động và đẻ lại nguồn đất bazan tươi tốt cho các loại hóa màu.
Nếu bạn có ghé địa điểm du lịch ở đây thì nên đi vào buổi sáng sớm, bạn sẽ chiêm ngưỡng được toàn phố núi Pleiku dưới màng mây bao phủ, sương mù dưới chân núi tạo nên khung cảnh mờ ảo mà chỉ trong phim mới thấy.
Ảnh: Internet
Tài liệu: tổng hợp
Thác Yaly nổi tiếng từ ngày xưa, nay được thay bằng cảnh đẹp của đập dâng, đập tràn xả lũ và một hồ nước rộng lớn trong xanh nằm giữa núi rừng Tây Nguyên. Nhà máy thủy điện Yaly nằm bên dòng sông Sê San, thuộc địa bàn xã Ialy, huyện Chưpăh, tỉnh Gia Lai. Đây là công trình thủy điện ngầm lớn nhất Việt Nam, với sản lượng điện trung bình 3,7 tỷ KWh/năm.
Con đường từ quốc lộ 14 vào nhà máy được trải nhựa đen nhánh, phẳng lỳ, nằm giữa những khu dân cư đông đúc, những cánh rừng cao su xanh ngắt, những dãy biệt thự cổ kính, đẹp như tranh vẽ.
Con đường dẫn đến Nhà máy thủy điện Yaly
Từ ngoài cổng công trình đến cổng nhà máy lại là một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp khác. Vào mùa hoa anh đào, dọc theo con đường quanh co đèo dốc, giữa những ngọn núi chập chùng và những dòng thác trắng xóa là bạt ngàn hoa anh đào hồng thắm. Lác đác giữa rừng anh đào là những cây hoa mai vàng rực và những thảm hoa lau trắng xóa phất phơ, chen giữa những hàng cây dại, cây cổ thụ xanh ngắt. Nếu không có các hệ thống biến áp, van áp lực, ống thóat nước…đặt hai bên đường, trên các vách đá.
Cổng vào Nhà máy thủy điện Yaly đẹp như tranh họa đồ
Nằm giữa núi đồi Tây Nguyên hùng vĩ, tại bậc thang thứ ba và là bậc thang lớn nhất trong hệ thống 9 bậc thang thủy điện trên sông Sê San, nhà máy thủy điện Yaly là một hệ thống công trình hiện đại và đồ sộ, vừa lộ thiên vừa ẩn mình trong lòng núi. Nếu trước đây Yaly đã từng là một thác nước đẹp nổi tiếng được nhiều người biết đến, thì ngày nay công trình nhà máy thủy điện Yaly giữa núi rừng Tây Nguyên cũng là một thắng cảnh mới, kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên hoang dã và những thành quả đồ sộ từ bàn tay và khối óc con người như đập dâng, đập tràn xã lũ, cổng giữ nước, hồ chứa nước.
Đập tràn tại Nhà máy điện Yaly
Con đường hầm dài khoảng 500m từ cổng nhà máy đến địa điểm đặt máy phát điện cũng là một kỳ quan du lịch. Những chùm đèn rực rỡ như sao hai bên hông và trên mái vòm. Bên trái là khu di tích của công trình - đường hầm thô rộng chừng 10m, cao vài chục mét, những lớp đá đủ màu, đủ lọai: đá vân xám, đá thạch anh trắng như tuyết, đá ong xanh, đá bazan đỏ, đá sợi vàng.
Đường hầm dẫn vào nhà máy điện Yaly
Trong gian trung tâm gồm bốn tổ máy có tuôcbin đặt ngầm trong lòng núi [dài gần 120 m, rộng 21m, nơi cao nhất là 56m], quả hết sức thán phục khối óc và bàn tay con người đã xây dựng nên. Ngày xưa, thác Yaly có huyền thọai về mối tình chung thủy và tuyệt đẹp giữa chàng trai Gia Rai tên Rốc và nàng Yaly xinh đẹp thì ngày nay, huyền thọai Yaly chính là sức mạnh kỳ diệu, những nỗ lực phi thường của con người trong việc chinh phục thiên nhiên để phục vụ con người.
06/04/2013
Nằm cách thành phố Pleiku chừng 40km về hướng Tây Bắc, trên dòng sông Sê San thuộc địa bàn xã Ialy, huyện Chưpăh, tỉnh Gia Lai, thủy điện Yaly là một công trình thủy điện ngầm lớn nhất Việt Nam với công suất lắp đặt 720MW và sản lượng điện trung bình 3,7 tỷ KWh / năm. Từ thành phố Pleiku theo quốc lộ 14 hướng đi Kontum đến Km 15, du khách rẽ trái đi chừng 23km giữa cao nguyên bát ngát sẽ đến được nhà máy thủy điện Yaly.
NGUỒN SÁNG TÂY NGUYÊN
Trên vùng đất Tây nguyên, dòng sông Sê San là một chi lưu lớn của sông Mekong, được hình thành bởi nhánh Đăkbla và nhánh Krông Pôkô có diện tích toàn lưu vực là 17.000km². Đoạn sông Sê San chảy qua Việt Nam có chiều dài 237km với diện tích lưu vực 11.450km², đoạn còn lại khi chảy sang đất Campuchia đã hòa vào dòng Srépoc rồi cùng đổ vào sông Mekong. Theo khảo sát, trên dòng Sê San có 9 bậc thang thủy lợi - thủy điện, trong đó Việt Nam sở hữu 6 bậc thang với tổng công suất quy hoạch 1.768 MW và điện lượng trung bình năm là 8.385 triệu KWh.
Dòng Sê San vào Xuân – Ảnh: Mai Vy [nguồn VGP News]
Ngay từ nhiều thập kỷ trước, nhiều hãng nước ngoài và cơ quan trong nước như Nipon Koie của Nhật Bản [1966], Ủy ban Sông Mekong [1971], Viện quy hoạch - Bộ Thủy lợi Việt Nam [1978], Viện Năng lượng - Bộ Năng lượng Việt Nam [1988] đã tiến hành nghiên cứu khả năng sử dụng năng lượng sông Sê San, riêng Công ty Tư vấn - Khảo sát - Thiết kế xây dựng Điện 1 [Tổng công ty Điện lực Việt Nam] đã mất 11 năm nghiên cứu khảo sát và hoàn thành luận chứng kinh tế - kỹ thuật Công trình thủy điện Yaly trình các cấp có thẩm quyền lượng giá.
Một góc Nhà máy thủy điện Yaly – Ảnh: nguồn skydoor.net
Ngày 24-9-1992 bằng quyết định số 346/ct, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng [nay là Thủ tướng chính phủ] đã chính thức phê duyệt luận chứng kinh tế - kỹ thuật Công trình thủy điện Yaly. Ngày 4-11-1993, Thủ Tướng lúc bấy giờ là Võ Văn Kiệt đã long trọng nhấn nút nổ mìn khởi công công trình Nhà máy thủy điện Yaly. Sau hơn 9 năm đương đầu với thời tiết khắc nghiệt và địa hình hiểm trở, những người thợ của Tổng công ty Sông Đà, Tổng công ty lắp máy Việt Nam đã biến cả vùng thác Yaly hoang sơ thành một công trình kỳ vĩ…
Nguồn nước thủy điện Yaly – Ảnh: Quỳnh My [nguồn my.opera.com]
Năm 2002, Nhà máy thủy điện Sê San 3 đã được khởi công về phía hạ lưu thủy điện Yaly và cách thủy điện Yaly chừng 15km, với công suất thiết kế 260 MW gồm 2 tổ máy [hòa lưới điện quốc gia vào năm 2006]. Qua năm 2003, Nhà máy thủy điện Pleikrông cũng được khởi công trên sông Krông Pôkô – một nhánh lớn thuộc phần thượng lưu của sông Sê San với 2 tổ máy và công suất thiết kế 100 MW [hòa lưới điện quốc gia năm 2009].
Cổng vào Nhà máy thủy điện Yaly – Ảnh: nguồn vietlandmarks.com
Năm 2007 đã ghi một dấu ấn quan trọng trên vùng đất Tây nguyên khi Công ty Thủy điện Ialy được thành lập trực thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam, chịu trách nhiệm quản lý vận hành 3 nhà máy thủy điện lớn trên hệ thống bậc thang thủy điện Sesan, gồm thủy điện Yaly, thủy điện Sesan 3 và thủy điện Pleikrông, đem lại một sức mạnh tổng hợp bảo đảm nguồn sáng trên vùng đất Tây nguyên.
THỦY ĐIỆN YALY - ĐIỂM DU LỊCH THÚ VỊ
Trên cơ sở tiềm năng thủy điện của thác Yaly - một thác nước có độ cao 42m được xếp vào hàng lớn nhất Việt Nam, Nhà máy thủy điện Yaly đã được khởi công xây dựng ngày 4-11-1993 trên diện tích khu vực rộng hơn 20km² và hoàn thành vào ngày 27-4-2003, với nhà máy chính đặt tại xã Ialy, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai và khu vực lòng hồ thủy điện phần lớn trên địa phận huyện Sa Thầy thuộc tỉnh Kontum.
Thác Yaly – Ảnh: nguồn placeinvietnam.org
Nằm giữa núi đồi Tây nguyên hùng vĩ, tại bậc thang thứ ba và là bậc thang lớn nhất trong hệ thống 9 bậc thang thủy điện trên sông Sê San, Nhà máy thủy điện Yaly là một hệ thống công trình hiện đại và đồ sộ, vừa lộ thiên vừa ẩn mình trong lòng núi. Đây là công trình thủy điện lớn thứ ba tại Việt Nam sau công trình thủy điện Sơn La trên sông Đà [2.400MW] và công trình thủy điện Hòa Bình trên sông Đà [1.920MW], đồng thời là công trình thủy điện ngầm lớn nhất Việt Nam, với công suất thiết kế 720MW và điện lượng bình quân nhiều năm là 3,68 tỉ KWh.
Đập tràn thủy điện Yaly – Ảnh: nguồn icon.com.vn
Trên diện tích mặt nước rộng 64,5km² với dung tích 1,03 tỷ m³ [ứng với mực nước dâng bình thường 515m], hồ Yaly có đầu mối gồm đập chắn [cao trình +522m, chiều dài đỉnh đập 1.142m, cao 71m], tràn xã lũ [hình thức ngưỡng tràn Ofixêrốp gồm 6 cửa, mỗi cửa rộng 15m được dùng loại van cung] có ngưỡng tràn +499,12 [thấp hơn mực nước dâng bình thường 15,88m] và cửa nhận nước đặt ở bờ phải hồ. Nước qua cửa nhận sẽ theo đường hầm dài 7.582m trước khi chia làm 4 nhánh đi vào 4 tổ máy đặt ngầm trong núi.
Tổ hợp kỹ thuật thủy điện Yaly – Ảnh: Bích Hà [baogialai.com.vn]
Nếu trước đây Yaly đã từng là một thác nước nổi tiếng được nhiều người biết đến, thì ngày nay với việc hình thành Nhà máy thủy điện Yaly, giữa núi rừng Tây nguyên lại hiện ra một thắng cảnh mới kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên và tạo tác của con người, đó là công trình đập dâng, đập tràn xã lũ và hồ nước mênh mông. Du khách đến Tây nguyên hôm nay, ngoài việc thưởng ngoạn những cảnh quan đẹp đến mê hồn, tìm hiểu đời sống cùng những tập tục văn hóa truyền thống của người dân vùng cao, còn có thể ghé thăm Nhà máy thủy điện Yaly để “kịch mục sở thị” những nỗ lực của con người trong việc chinh phục thiên nhiên, bắt thiên nhiên phục vụ con người…
Du khách trong lòng hầm thủy điện – Ảnh: nguồn dulich.tuoitre.vn
Từ cổng Nhà máy thủy điện Yaly, theo con đường dài chừng 8km phẳng phiu uốn lượn giữa một bên là núi và một bên là lòng sông trơ cạn có đáy sâu hun hút, du khách có dịp thăm thú đập dâng, cổng giữ nước và khi đến cổng hầm, du khách sẽ được thả bộ 300m trong lòng hầm, tham quan tổ hợp kỹ thuật điều hành công trình thủy điện đồ sộ như một cung điện trong lòng đất với nhiều thiết bị máy móc, turbin vận hành máy khổng lồ… Du khách cũng có thể tiếp xúc với đội ngũ kỹ sư, chuyên viên để tìm hiểu về cách vận hành, cách thức biến thủy năng thành điện năng và thăm hỏi động viên những người đã hy sinh lợi riêng để đảm bảo nguồn sáng cho khu vực Tây nguyên…
Nhà tưởng niệm 32 cán bộ, công nhân đã hy sinh trong quá trình xây dựng thủy điện Yaly – Ảnh: Ngọc Viên [nguồn ugo.cn]
● ● ●
Từ non chục năm nay, Yaly nổi lên là một điểm đến thú vị. Tham quan Nhà máy thủy điện Yaly, du khách còn có dịp ghé thăm bản làng dân tộc Gia Rai và đi thuyền ngược dòng Sê San chiêm ngắm cảnh quan ngoạn mục của núi rừng Tây nguyên.
Việc hình thành và vận hành nhà máy thủy điện Yaly đã có những ảnh hưởng tích cực đến đời sống của cư dân Tây nguyên, góp phần nâng cao dân trí, đặc biệt nguồn điện đã đem lại ánh sáng cho biết bao buôn làng và phục vụ hữu hiệu cộng đồng dân cư khu vực Tây nguyên...
Mai Kim Thành [Tổng hợp]