Chấn lưu hay còn còn là tăng-phô hay ballast là thành phần của thiết bị điện dùng để điều chỉnh điện áp chạy trong thiết bị điện.Hay nói một cách dễ hiểu hơn là chấn lưu để kiểm soát điện áp chạy trong các loại bóng đèn compac, đèn huỳnh quang… vv để dòng điện không quá cao đến mức có thể làm nóng và cháy thiết bị điện trong vòng vài giây.
Chấn lưu có 3 công dụng chính như sau:
+ Kiểm soát hạn chế dòng điện có điện áp cao tránh hỏng đèn bởi vì khi hồ quang xuất hiện dẫn đến tổng trở của đèn giảm.
+ Vì đèn cần điện thế khởi động lớn hơn điện thế làm việc nên chấn lưu có tác dụng cung cấp điện thế khởi động một cách chính xác và nhanh chóng.
+ Chuyển điện thế nguồn về giá trị điện thế làm việc của đèn
PHÂN LOẠI CHẤN LƯU VÀ ƯU, NHƯỢC ĐIỂM TỪNG LOẠI
Hiện nay, trên thị trường có hai loại chấn lưu thông dụng là chấn lưu điện từ và chấn lưu điện tử.
– Chấn lưu điện từ:
Chấn lưu điện từ là một thiết bị có cấu tạo rất đơn giản chỉ bao gồm nhiều lá sắt được cuốn quanh bởi các dây đồng hoặc nhôm có tẩm lớp cách điện. Chấn lưu điện từ có xu hưởng rẻ hơn các loại chấn lưu khác vì nó được phát triển bởi công nghệ cũ hơn các loại chấn lưu hiện có trên thị trường.Chấn lưu điện từ có khuynh hướng bị nhấp nháy khoảng 120 lần /giây.
Chấn lưu điện từ có 3 kiểu sau:
+ Kiểu cuộn và lõi tiêu chuẩn.
+ Kiểu cuộn và lõi hiệu suất cao.
+ Kiểu cắt bỏ điện cực hay kiểu lai.
– Chấn lưu điện từ kiểu cuộn và lõi tiêu chuẩn có tuổi thọ dài như bóng đèn mà chúng được lắp đặt cùng nhằm giúp khởi động và duy trì hoạt động chiếu sáng của đèn. Cuộn và lõi chấn lưu có chức năng hạn chế dòng điện [hay còn gọi là cuộn cảm]. Giữa những lớp dây đồng hoặc nhôm còn tẩm lớp nhựa cách điện có tác dụng giúp chấn lưu khỏi hỏng hóc, chập cháy khi hoạt động tỏa ra lượng nhiệt khá lớn.
Một phần khác của chấn lưu cũng không kém phần quan trọng là tụ điện, tụ điện có khả năng làm cho chấn lưu có thể sử dụng năng lượng của nguồn điện một cách hiệu quả. Những chấn lưu có tụ điện kèm theo thường được gọi là chấn lưu hệ số công suất cao hoặc chấn lưu có hệ số công suất điều chỉnh.
Tất cả các thành phần của chấn lưu được đặt trong một chiếc hộp sắt gắn với máng điện.
– Chấn lưu kiểu cuộn lõi hiệu suất cao có cấu tạo tương tự như kiểu tiêu chuẩn nhưng thay thế dây nhôm bằng dây đồng và lá sắt từ thay bằng lá sắt thép chất lượng cao làm tăng 10 % hiệu suất.
– Chấn lưu lai hay còn gọi là chấn lưu cắt điện cực là loại kết hợp những đặc trưng của khởi động và làm việc của chấn lưu sắt từ với bản mạch điện tử có tác dụng tiết kiệm năng lượng tạo ra nhiều loại đèn có cách khởi động khác nhau. Cấu tạo của chấn lưu lai cũng bao gồm cuộn dây, lõi, tụ, hộp sắt chỉ khác là nó có thêm bản mạch điện tử để ngắt cuộn đốt nóng điện cực sau khi khởi động đèn.
Điều khác biệt của chấn lưu lai là trong quá trình làm việc ổn định hơn, khi điện cục nóng sẽ được ngăn và năng lượng tiêu thụ sẽ ít hơn.
– Chấn lưu điện tử:
Chấn lưu điện tử là dòng chấn lưu sử dụng công nghệ cao hơn, thiết bị này sử dụng linh kiện điện tử để điều chỉnh điện áp mà bóng đèn nhận được, trong mạch chấn lưu điện tử vẫn có cuộn dây nhưng nhỏ hơn rất nhiều so với chấn lưu điện từ.
Vì là thiết bị ra đời với công nghệ mới nên chúng hoạt động khá yên lặng, loại này khởi động gần như là ngay lập tức nên không còn xảy ra sự nhấp nháy khi mới bật bóng đèn giúp bóng đèn tăng tuổi thọ, hoạt động ổn định và tiết kiệm điện hơn.
Mặc dù được thiết kế để sử dụng với chu kỳ thường xuyên nhưng việc thường xuyên tắt bật bóng điện có thể làm tuổi thọ của bóng giảm sút nhưng điều này lại không ảnh hưởng đến tuổi thọ của chấn lưu. Chấn lưu điện tử được thiết kế để sử dụng được ở nhưng nơi thường xuyên tắt bật như cầu thang, hành lang, hay những nơi bật tắt bằng cảm biến. Nhưng việc tuổi thọ của đèn bị rút ngắn khi tắt bật thường xuyên chỉ xảy ra đổi với các loại đèn truyền thống như đèn sợi đốt, đèn compac, đèn huỳnh quang…vv. Còn đối với công nghệ đèn led mới hiện nay thì cho dù người dùng có bật tắt với tần suất cao đi nữa thì cũng không ảnh hưởng.
Có thể tóm lại các ưu điểm cảu chấn lưu điện tử như sau:
+ Không gây ra tiếng ồn
+ Tiêu thụ điện ít và bảo vệ môi trường hơn chấn lưu điện từ.
+ Chấn lưu chịu nhiệt tốt khi làm việc nên tỏa ít nhiệt ra môi trường hơn.
+ Trọng lượng và kích cỡ gọn nhẹ hơn.
+ Có hệ số công suất cao hơn.
+ Tác dụng làm tăng tuổi thọ của đèn hơn.
+ Những chấn lưu chuyên dụng có khả năng điều khiển độ sáng tối của đèn.
CHẤN LƯU ĐÈN LED
Chấn lưu đèn led hay còn gọi là Led Driver hoặc bộ nguồn. Các chuyên gia trong ngành còn biết đến chúng dưới cái tên tăng-phô hay ballast.
Chấn lưu đèn led là một bộ phận quan trọng có nhiệm vụ chuyển đổi dòng điện xoay chiều 220V thành dòng điện một chiều để đèn có thể hoạt động tốt.
Cấu tạo của chấn lưu đèn led bao gồm các linh kiện điện tử như sau:
+ Tụ cao áp.
+ Biến áp.
+ Diot chỉnh lưu.
+ Lọc áp.
+ Lọc nhiễu.
+ Tụ chống sét.
+ Lọc thứ cấp.
+ Lọc sơ cấp.
Vì cấu tạo của đèn led có nhiều công suất khác nhau và đặc điểm điện áp của Việt Nam thường không ổn định nên chấn lưu đèn led giúp chuyển đổi nguồn điện tổng thành điện năng phù hợp với công suất tiêu thụ của từng loại đèn giúp đèn hoạt động ổn định.
Hầu hết tất cả các chấn lưu đèn led trên thị trường đều là chấn lưu điện tử giúp người dùng tiết kiệm điện năng và đèn led có tuổi thọ cao giúp tiết kiệm chi phí thay thế bóng đèn.