Trên thương trường hiện nay, đa số doanh nghiệp sẽ dễ bị nhầm lẫn về khái niệm của nhãn hiệu và thương hiệu. Tưởng chừng hai khái niệm trên sẽ giống nhau, nhưng thật ra đó lại là hai khái niệm với phạm trù hoàn toàn khác nhau.
Vậy nhãn hiệu là gì? Thương hiệu là gì? Làm thế nào tiếp cận được khái niệm đúng nhất về nhãn hiệu cũng như thương hiệu? Hãy để Global Brand giúp các doanh nghiệp làm rõ khái niệm của hai vấn đề trên.
1. Những điều doanh nghiệp cần biết về nhãn hiệu và thương hiệu
Đầu tiên, doanh nghiệp cần hiểu rõ nhất về khái niệm giữa nhãn hiệu và thương hiệu
Nhãn hiệu là gì? Theo điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành quy định về nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hoá, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau. Còn thương hiệu được xem như là một dấu hiệu dễ dàng nhận biết về sản phẩm nào đó được cung cấp hoặc sản xuất bởi doanh nghiệp hay cá nhân nào đó [trích định nghĩa của tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới WIPO].
Vì thế có thể nói đối tượng của Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam là nhãn hiệu và nó được cơ quan quản lý Nhà nước công nhận và bảo hộ, còn thương hiệu được hình thành trong quá trình phát triển, xây dựng doanh nghiệp, nhằm khẳng định giá trị và sức cạnh tranh của doanh nghiệp mình trên thị trường.
Để người đọc dễ hiểu hơn, Global đã tổng hợp một số đặc điểm để phân biệt nhãn hiệu và thương hiệu như sau. Thương hiệu được cấu thành từ những yếu tố có liên quan đến nhãn hiệu. Nhãn hiệu có thể được xem như là một trong các yếu tố để so sánh, đối chiếu, phân biệt hàng hóa, sản phẩm này với hàng hóa, sản phẩm khác của các cá nhân, các tổ chức [các yếu tố ví dụ như là từ ngữ, biểu tượng của sản phẩm hàng hóa, hoặc là hình ảnh…] nhằm làm cho khách hàng dễ dàng nhận diện bề mặt bên ngoài sản phẩm, hàng hóa.
Nhãn hiệu là gì và tại sao phải đăng ký nhãn hiệu sớm?
Một vài ví dụ về nhãn hiệu và thương hiệu
“Thương hiệu” Pepsi có “nhãn hiệu” như Lay’s Potato Chips, Lipton Teas, Quaker Oats,… hoặc “thương hiệu” Honda, Yamaha, Suzuki thì những “nhãn hiệu” của các thương hiệu dành cho xe moto hai bánh trên là Dream, Wave, Future, Exciter, Raider,…
Khi nhắc tới một thương hiệu nào đó thì người ta sẽ liên tưởng đến những đặc điểm, yếu tố, nét đặc trưng để tạo nên danh tiếng cho sản phẩm. Chúng bao gồm cả kiểu dáng, chất lượng sản phẩm, giá cả, hình dung được nhãn hiệu của sản phẩm. Thương hiệu thường liên quan đến cảm nhận của khách hàng về sản phẩm đó sau khi đã qua sử dụng.
Tóm lại, một sản phẩm kém chất lượng sẽ ảnh hưởng đến thương hiệu. Một đối thủ cố tình bắt chước logo, hoặc slogan sẽ ảnh hưởng đến nhãn hiệu!
2. Nhãn hiệu khác thương hiệu ở những điểm nào?
Khả năng định giá
Nhãn hiệu và thương hiệu khác nhau về giá trị. Nhãn hiệu sau khi đã hoàn tất thủ tục đăng ký để trở thành tài sản và có khả năng được định giá, còn thương hiệu là cả một quá trình xây dựng từ nhãn hiệu và nó là một thành quả của sự cố gắng của doanh nghiệp nên việc định giá là điều không dễ dàng. Vì trên thực tế một nhãn hiệu nổi tiếng rất dễ bị người khác sao chép, làm giống để tạo ra sản phẩm riêng cho cá nhân mình còn thương hiệu thì không thể làm giả hay không thể sao chép giống được do bên trong quá trình xây dựng thương hiệu gồm nhiều yếu tố và sự đánh giá của cả người tiêu dùng.
Khả năng duy trì
Nhãn hiệu và thương hiệu còn khác nhau ở tính duy trì của nó. Nhãn hiệu có thể thay đổi hoặc không còn tồn tại do thị hiếu hay ý chí của doanh nghiệp. Khi sản phẩm mang nhãn hiệu chấm dứt sự tồn tại thì nhãn hiệu sẽ đương nhiên chấm dứt tồn tại.
Bên cạnh đó, chúng còn khác nhau ở khả năng duy trì trước thị hiếu của doanh nghiệp. Bởi vì nếu như sản phẩm mang nhãn hiệu chấm dứt sự tồn tại, nhãn hiệu đó có thể bị thay đổi hoặc không còn tồn tại. Tuy nhiên, thương hiệu thì có thể duy trì ở mức tối ưu ngay khi sản phẩm mang mác nhãn hiệu đó không còn tồn tại.
Vì thương hiệu được xây dựng nên từ đánh giá của người tiêu dùng nên chừng nào sản phẩm mang thương hiệu đó còn giữ vững được nét đặc trưng tích cực đối với nhu cầu của người tiêu dùng thì nó vẫn còn thương hiệu.
3. Hậu quả xảy ra khi không nhận diện được thương hiệu và nhãn hiệu?
Việc không phân biệt rõ khái niệm và chức năng của nhãn hiệu lẫn thương hiệu sẽ mang lại các hậu đó cho doanh nghiệp. Điển hình như doanh nghiệp sẽ xem nhẹ độ quan trọng của việc đăng ký nhãn hiệu cũng như bảo hộ tài sản trí tuệ của mình. Đa phần doanh nghiệp sẽ có suy nghĩ xây dựng một thương hiệu mạnh có độ phủ lớn với người tiêu dùng là đã thành công mà không cân nhắc các rủi ro có thể xảy ra.
Bên cạnh việc đầu tư vào giá trị sản phẩm mang lại thương hiệu uy tín, doanh nghiệp còn cần phải bảo vệ đứa con tinh thần của mình bằng cách đăng ký bảo hộ thương hiệu hay nói cách khác là đăng ký nhãn hiệu. Bởi lẽ, một thương hiệu có thể trị giá cả triệu đô, nếu không có biện pháp bảo hộ thích hợp thì tài chính của doanh nghiệp có thể bị tổn tại rất lớn.
Việc sở hữu một thương hiệu lớn mạnh sẽ tăng nguy cơ lạm dụng và sao chép của đối thủ, khi đã sở hữu giấy chứng nhận nhãn hiệu, doanh nghiệp có toàn quyền đưa đơn kiện các công ty này. Trường hợp ngược lại, khi không đăng ký nhãn hiệu, doanh nghiệp sẽ đối mặt với nguy cơ lạm dụng tài sản trí tuệ từ đối thủ.
Kết luận
Bài viết trên nêu ra sự khác biệt giữa nhãn hiệu và thương hiệu nhằm giúp doanh nghiệp hiểu rõ chức năng của từng loại. Bên cạnh việc tập trung xây dựng thương hiệu vững mạnh và chất lượng, doanh nghiệp cũng cần đưa ra giải pháp bảo hộ phù hợp, bởi lẽ đó chính là giá trị ưu việt mà mọi doanh nghiệp đều muốn bảo vệ,
Thương hiệu và nhãn hiệu là hai khái niệm thường bị sử dụng lẫn lộn do người nói, người viết chưa nắm được nội hàm của chúng. Thật ra bản chất của hai khái niệm này không giống nhau.
Thương hiệu [Brands] theo định nghĩa của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới [WIPO]: là một dấu hiệu [hữu hình và vô hình] đặc biệt để nhận biết một sản phẩm hàng hoá hay một dịch vụ nào đó được sản xuất hay được cung cấp bởi một cá nhân hay một tổ chức.
Nhãn hiệu [Trademarks] theo định nghĩa tại Khoản 16 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hoá, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau.
Một nhà sản xuất có một thương hiệu nhưng có thể có nhiều nhãn hiệu, ví dụ thương hiệu Unilever có các nhãn hiệu như Sunlight, Comfort, Omo… Hiểu một cách tổng quát, nhãn hiệu là dấu hiệu đi kèm với sản phẩm để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của chủ thể này với hàng hóa, dịch vụ của chủ thể khác; trong khi đó, thương hiệu là tổng hợp tất cả các yếu tố tạo nên danh tiếng cho một sản phẩm hoặc doanh nghiệp.
Như vậy, nhãn hiệu chỉ là một yếu tố cấu thành của thương hiệu, hình thành nhãn hiệu là một trong những bước đệm đầu tiên để doanh nghiệp xây dựng thương hiệu trong lòng người tiêu dùng.
Có thể đi vào chi tiết về Thương hiệu và nhãn hiệu như sau:
- Thứ nhất, về tính hữu hình:
Nhãn hiệu là những dấu hiệu nhận biết được bằng các giác quan thường là thị giác, đó có thể là chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình ảnh, kể cả hình ba chiều hoặc sự kết hợp các yếu tố đó, được thể hiện bằng một hoặc nhiều màu sắc. Luật một số nước, như Hoa Kỳ, còn công nhận nhãn hiệu bằng mùi hương.
Thương hiệu thì khác, nó không hữu hình hay dễ nhận biết như nhãn hiệu. Khi nói: “Sản phẩm này có thương hiệu rồi”, người ta sẽ liên tưởng đến những yếu tố tạo nên danh tiếng cho sản phẩm đó, bao gồm cả hữu hình lẫn vô hình, như kiểu dáng, chất lượng sản phẩm, định hình nhãn hiệu của sản phẩm, giá cả, thái độ phục vụ của nhân viên bán hàng, cảm nhận của khách hàng…
- Thứ hai, về cách tiếp cận và bảo hộ:
Nhãn hiệu là thuật ngữ được sử dụng trong luật và là một trong những đối tượng của quyền sở hữu công nghiệp. Quyền sở hữu đối với nhãn hiệu được xác lập thông qua thủ tục đăng ký [trừ trường hợp nhãn hiệu nổi tiếng] và sau khi đăng kí, nhãn hiệu được pháp luật bảo hộ
Trong khi đó, thương hiệu lại không phải đối tượng điều chỉnh của luật và không được pháp luật bảo hộ. Chủ thể tạo ra thương hiệu cho một sản phẩm không phải người tạo ra sản phẩm đó, cũng không phải là cơ quan nhà nước mà chính là người tiêu dùng thông qua quá trình họ sử dụng và đánh giá sản phẩm. Thái độ và cảm nhận tích cực của một lượng đủ lớn người tiêu dùng đối với sản phẩm tạo nên thương hiệu cho sản phẩm đó.
Nhãn hiệu sau khi thực hiện thủ tục đăng kí trở thành tài sản và có thể được định giá, nhưng thương hiệu thì không thể được định giá một cách dễ dàng bởi nó là thành quả của cả một quá trình. Người ta có thể bắt chước một nhãn hiệu nổi tiếng nào đó để gắn lên sản phẩm của mình nhưng thương hiệu thì không thể bắt chước hay làm giả được bởi nó bao hàm nhiều yếu tố và được cảm nhận bởi chính mỗi người tiêu dùng.
Trong nhiều trường hợp, chỉ cần thực hiện thủ tục đăng kí thì một dấu hiệu nào đó có thể được công nhận là nhãn hiệu. Còn để tạo dựng được thương hiệu, doanh nghiệp phải mất rất nhiều thời gian, công sức và tiền của. Có không ít những doanh nghiệp hoạt động rất lâu năm nhưng vẫn không thể tạo dựng được thương hiệu cho mình.
Nhãn hiệu có thể thay đổi hoặc không còn tồn tại do thị hiếu hay ý chí của doanh nghiệp; khi sản phẩm mang nhãn hiệu chấm dứt sự tồn tại thì nhãn hiệu sẽ đương nhiên chấm dứt tồn tại. Nhưng thương hiệu thì có thể tồn tại mãi mãi ngay cả khi sản phẩm mang nhãn hiệu không còn tồn tại. Vì một sản phẩm có thương hiệu hay không là do đánh giá của người tiêu dùng nên chừng nào cảm nhận của người tiêu dùng đối với sản phẩm còn tích cực thì sản phẩm đó vẫn còn thương hiệu, ít nhất là đối với người tiêu dùng đó.
Tóm lại, Thương hiệu và nhãn hiệu thì có thể xem nhãn hiệu là phần xác còn thương hiệu chính là phần hồn của sản phẩm hay doanh nghiệp. Thương hiệu là giá trị mà doanh nghiệp phải không ngừng xây dựng và duy trì nếu muốn giữ vững được chỗ đứng trên thương trường nhưng điều đó không có nghĩa là nhãn hiệu đối với doanh nghiệp không quan trọng. Tạo dựng nhãn hiệu chính là một trong những bước tiền đề trên con đường xây dựng thương hiệu. Do đó, để hướng đến thành công doanh nghiệp cần xây dựng và phát triển song song cả nhãn hiệu và thương hiệu.