So sánh kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập
Nắm giữ vị trí này, họ là ai?
Về mặt học thuật, có nhiều định nghĩa khác nhau về KTNB, tuy nhiên phổ biến và được công nhận rộng rãi thì KTNB là sự đảm bảo mục tiêu một cách độc lập và các hoạt động tư vấn để làm tăng giá trị và cải thiện các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Kiểm toán nội bộ giúp doanh nghiệp thực hiện mục tiêu thông qua tiếp cận một cách có hệ thống và có nguyên tắc để đánh giá và nâng cao hiệu quả của hoạt động quản trị rủi ro, hệ thống kiểm soát cũng như quy trình quản trị.
KTNB trên thế giới và Việt Nam
Trên thế giới KTNB đã có mặt từ rất lâu trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Tại các nước phương Tây, sau các cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, các nhà quản lý kinh tế trên thế giới đã đánh giá lại các mô hình và thấy được vai trò của quản trị rủi ro cũng như vai trò của KTNB đã trở nên ngày càng quan trọng.
Các công ty đã chủ động hơn trong việc xác định rủi ro, nhất là những rủi ro trọng yếu có thể tác động xấu đến hệ thống kinh doanh của họ. Đồng thời họ cũng xây dựng những phương pháp, chương trình, cách thức tiếp cận kiểm toán có hiệu quả hơn. Tại Mỹ, đất nước có thị trường chứng khoán rất phát triển thì KTNB là bộ phận bắt buộc phải có và luật Sarbenes – Oxley ra đời năm 2002 cũng quy định rõ tất cả các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán phải báo cáo về hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ công ty.
Tuy nhiên tại Việt Nam, vai trò của KTNB khá mờ nhạt, điều này một phần nguyên nhân đến từ hệ thống quản trị của các doanh nghiệp Việt Nam chưa đồng bộ. Lĩnh vực KTNB vẫn chưa thực sự thu hút được nguồn nhân lực có chuyên môn cao, đi kèm với đó là nguồn nhân lực chưa được đào tạo bài bản, chuyên sâu, nội dung kiểm toán cụ thể là các chương trình kiểm toán mẫu áp dụng cho loại hình KTNB chưa được ban hành, do vậy để kiểm toán các công ty đang phải tự xây dựng, do vậy rất khó đánh giá kiểm soát được chất lượng.
Đọc thêm:- Đào tạo chứng chỉ CIA Kiểm toán nội bộ tại Smart Train
- Tại sao nên họcchứng chỉ CIA Kiểm toán nội bộ
|
Kiểm toán độc lập
Kiểm toán độc lập là hoạt động dịch vụ tư vấn giữa chủ thể kiểm toán và đơn vị kinh tế, được pháp luật thừa nhận và quản lý chặt chẽ. Đơn vị kinh tế trả phí dịch vụ cho chủ thể kiểm toán theo thỏa thuận trong hợp đồng kiểm toán.
Chủ thể kiểm toán là tổ chức kiểm toán/kiểm toán viên. Đơn vị kinh tế là doanh nghiệp được kiểm toán.
Các kiểm toán viên độc lập là những người hội đủ các tiêu chuẩn theo chuẩn mực kiểm toán và các quy định pháp lý về hành nghề kiểm toán. Tại Việt Nam, kiểm toán viên độc lập cần có chứng chỉ VACPA.
Kiểm toán độc lập chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực kiểm toán báo cáo tài chính, thực hiện các dịch vụ tư vấn tài chính, kế toán. Hoạt động kiểm toán độc lập là hoạt động kiểm toán rất phổ biến ở các nước có nền kinh tế phát triển, vì thế hoạt động kiểm toán nói chung thường được coi là hoạt động kiểm toán độc lập.
>>> Tìm hiều nghề kiểm toán độc lập
LOẠI HÌNH KIỂM TOÁN THEO CHỦ THỂ KIỂM TOÁN: điểm giống và khác nhau của 3 loại hình kiểm toán
KIỂM TOÁN NỘI BỘ
Là công việc kiểm toán do các Kiểm toán viên của đơn vị tiến hành, chủ yếu để đánh giá về việc thực hiện pháp luật và quy chế nội bộ; kiểm tra tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ và việc thực thi công tác Kế toán, Tài chính,… của đơn vị.
Phạm vi kiểm toán:
– Kiểm toán các báo cáo tài chính, báo cáo kế toán quản trị.
– Kiểm toán sự tuân thủ.
– Kiểm toán hoạt động.
Nhiệm vụ:
– Kiểm tra tính phù hợp, hiệu lực và hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ.
– Kiểm tra và xác nhận chất lượng, độ tin cậy của thông tin Kế toán – Tài chính trong BCTC, báo cáo Kế toán quản trị trước khi trình ký duyệt.
– Kiểm tra sự tuân thủ các nguyên tắc hoạt động, các nguyên tắc quản lý kinh doanh.
– Phát hiện những sơ hở, yếu kém, sai phạm trong quản lý, trong bảo vệ và sử dụng tài sản của tổ chức, đơn vị.
– Đề xuất các kiến nghị và giải pháp xử lý nhằm nâng cao hiệu quả của hệ thống quản lý, điều hành hoạt động, điều hành kinh doanh của đơn vị.
Đặc điểm:
– Do các KTV nội bộ thực hiện theo kế hoạch đã được duyệt.
– Bộ phận kiểm toán độc lập tương đối so với các bộ phận khác trong đơn vị.
– Kết quả kiểm toán mặc dù được lãnh đạo đơn vị tin tưởng nhưng khó đạt được độ tin cậy cao của các đơn vị nước ngoài.
– Báo cáo kiểm toán nội bộ chủ yếu phục vụ cho chủ thể đơn vị, tính pháp lý thấp.
Kiểm toán nội bộ:
Kiểm toán nội bộ là việc xem xét nghiêm túc các báo cáo tài chính và hồ sơ của một doanh nghiệp hoặc tổ chức, do nhân viên của mình thực hiện. Những nhân viên này được gọi là kiểm toán viên nội bộ và được chỉ định bởi sự quản lý của tổ chức. Phạm vi công việc được xác định bởi sự quản lý của tổ chức, đặc biệt là ủy ban kiểm toán.
Kiểm toán nội bộ không bắt buộc. Nó được thực hiện gần như liên tục. Kiểm toán nội bộ thường là kiểm tra nội bộ các khía cạnh phi tài chính và hoạt động của tổ chức, ví dụ như kiểm toán quản lý, kiểm toán hiệu năng, kiểm toán CNTT …
Kiểm toán bên ngoài:
để kiểm tra độc lập quan trọng của các báo cáo tài chính và hồ sơ của một doanh nghiệp hoặc tổ chức.
Kiểm toán độc lập là bắt buộc đối với từng pháp nhân riêng biệt. Nó được thực hiện sau khi lập báo cáo tài chính của đơn vị.
Bên thứ ba hoặc kiểm toán viên độc lập, được gọi là kiểm toán viên độc lập, được chỉ định để thực hiện quá trình kiểm toán và đưa ra ý kiến không thiên vị về báo cáo tài chính và hồ sơ của công ty. Kiểm toán viên độc lập thực hiện kiểm toán theo quy định của pháp luật thay mặt cho cổ đông hoặc cơ quan quản lý. Phạm vi công việc được xác định bởi luật pháp hoặc quy định áp dụng.
Trách nhiệm chính của kiểm toán viên bên ngoài là tiến hành kiểm toán hợp pháp các tài khoản cuối cùng và đưa ra ý kiến không thiên vị về việc liệu họ có phản ánh đúng và hợp lý tình hình tài chính thực tế của doanh nghiệp.
Sự tương đồng giữa kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập:
Quá trình kiểm toán cơ bản của cả kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập gần như giống nhau. Cả hai đều dựa trên các nguyên tắc và kỹ thuật kiểm toán và kiểm toán hợp lý. Cả hai cuộc kiểm toán nhằm mục đích tìm ra các lỗi và phát hiện các gian lận. Cả hai đều muốn đánh giá tính chính xác của các báo cáo tài chính và hồ sơ. Cả hai đều được yêu cầu đưa ra ý kiến không thiên vị về việc liệu các báo cáo tài chính và hồ sơ có phản ánh trung thực và hợp lý tình hình tài chính thực sự của một tổ chức hay một doanh nghiệp.
Sự khác nhau chính giữa kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập:
- Tình trạng pháp lý: Kiểm toán nội bộ là tùy ý hoặc không bắt buộc; nhưng kiểm toán độc lập là bắt buộc hoặc bắt buộc theo luật pháp.
- Tính chất của Kiểm toán: Kiểm toán nội bộ được thực hiện liên tục; trong khi công tác kiểm toán độc lập được thực hiện sau khi lập báo cáo quyết toán và báo cáo tài chính thường xuyên hàng năm.
- Mục tiêu: Mục tiêu của kiểm toán nội bộ là đánh giá và nâng cao hiệu quả kế toán, hoạt động tài chính, quản trị, quản lý rủi ro và các quy trình kiểm soát khác của công ty; trong khi mục tiêu của kiểm toán độc lập là tăng tính tin cậy vào báo cáo tài chính và báo cáo của công ty.
- Bảo hiểm: Kiểm toán nội bộ bao gồm báo cáo tài chính, các rủi ro khác nhau và các hoạt động khác; trong khi kiểm toán độc lập bao gồm các báo cáo tài chính và hồ sơ.
- Loại kiểm tra: Kiểm toán nội bộ bao gồm việc kiểm tra hầu hết tất cả các báo cáo tài chính và hồ sơ; trong khi kiểm toán bên ngoài có thể được thực hiện thông qua kiểm tra kiểm tra hoặc kiểm tra mẫu.
- Phạm vi: Phạm vi kiểm toán nội bộ do công ty quyết định; trong khi phạm vi của kiểm toán độc lập được xác định bởi luật liên quan hoặc một cơ quan quản lý.
- Trọng tâm: Trọng tâm chính của kiểm toán nội bộ là tìm ra các lỗi và gian lận; trong khi trọng tâm chính của kiểm toán độc lập là kiểm tra tính chính xác và độ tin cậy của các báo cáo tài chính và để đánh giá liệu các báo cáo tài chính có đưa ra một bức tranh thực về tình hình tài chính thực tế của doanh nghiệp.
- Báo cáo đệ trình: Báo cáo kiểm toán nội bộ được nộp cho ban giám đốc công ty hoặc tổ chức; trong khi báo cáo kiểm toán độc lập được trình lên các cổ đông, hoặc trong một số trường hợp, cho cơ quan quản lý.
- Hướng dẫn: Kiểm toán nội bộ bao gồm việc đề xuất cải tiến báo cáo tài chính, kế toán và các hoạt động liên quan để quản lý tổ chức, công ty; trong khi kiểm toán độc lập thường không bao gồm các đề xuất như vậy, ngoại trừ một số trường hợp có yêu cầu cụ thể.
- Hoạt động kiểm toán: Kiểm toán nội bộ thường được thực hiện bởi một nhân viên của công ty; nhưng kiểm toán độc lập được thực hiện bởi một người hoặc cơ quan độc lập.
- Bổ nhiệm: Kiểm toán viên nội bộ được chỉ định bởi ban giám đốc công ty; trong khi kiểm toán viên độc lập được chỉ định bởi các cổ đông của công ty, hoặc một cơ quan quản lý.
- Văn bằng: Bất kỳ trình độ chuyên môn cụ thể hoặc quy định nào không bắt buộc đối với kiểm toán viên nội bộ; nhưng một số chứng chỉ cụ thể hoặc quy định bắt buộc đối với kiểm toán viên độc lập.
- Loại thù lao: Kiểm toán nội bộ được thực hiện bởi một nhân viên công ty được hưởng lương thường xuyên hàng tháng; trong khi chi phí kiểm toán cụ thể được thanh toán cho kiểm toán độc lập, thường dựa trên việc phân công kiểm toán.
- Khắc phục thù lao: Mức thù lao kiểm toán viên nội bộ, i. e. , tiền lương được quản lý bởi công ty; trong khi lệ phí kiểm toán độc lập do các cổ đông của công ty ấn định.
- Họp cổ đông: Kiểm toán viên nội bộ không tham dự các cuộc họp của các cổ đông của công ty; trong khi kiểm toán viên bên ngoài có thể tham dự cuộc họp cổ đông.
- Loại bỏ kiểm toán viên: Kiểm toán viên nội bộ có thể bị quản lý công ty loại bỏ; trong khi kiểm toán viên bên ngoài có thể bị các cổ đông của công ty loại bỏ.
- Hành vi sai trái chuyên nghiệp: Kiểm toán viên nội bộ không bị truy tố vì hành vi sai trái chuyên nghiệp; trong khi kiểm toán viên bên ngoài có thể bị truy tố vì hành vi sai trái chuyên nghiệp theo thủ tục được quy định trong luật hoặc điều lệ có liên quan.
Kiểm toán nội bộ
| Kiểm toán độc lập | Tình trạng pháp lý | Tự nguyện hoặc không bắt buộc |
| Bắt buộc hoặc bắt buộc theo luật | Tính chất của Kiểm toán < Tiếp tục | Sau khi chuẩn bị báo cáo tài chính thường xuyên trên cơ sở hàng năm |
| Mục tiêu | Đánh giá và nâng cao hiệu quả kế toán, hoạt động tài chính, quản trị, quản lý rủi ro và các quy trình kiểm soát khác của công ty | bổ sung độ tin cậy vào báo cáo tài chính và báo cáo của công ty |
| Bảo hiểm | Báo cáo tài chính, các rủi ro khác nhau, và các hoạt động khác | Các báo cáo tài chính và hồ sơ |
| Loại kiểm tra | Kiểm tra gần như tất cả các tài khoản và hồ sơ tài chính | Có thể sử dụng kiểm tra kiểm tra hoặc kiểm tra mẫu |
| Phạm vi | Xác định bởi sự quản lý của công ty | Xác định bởi luật có liên quan hoặc điều tiết |
| Tập trung | lỗi và gian lận | Để xác minh tính chính xác và độ tin cậy của các báo cáo tài chính |
| Báo cáo đệ trình | Quản lý công ty | Các cổ đông, hoặc trong một số trường hợp, đến một nhà quản lý |
| Hướng dẫn | Đề xuất cải tiến kế toán và các hoạt động liên quan | Không có những đề nghị như vậy |
| Hoạt động kiểm toán | Được thực hiện bởi một nhân viên của công ty | Được thực hiện bởi một người hoặc cơ quan độc lập |
| Bổ nhiệm | Bằng sự quản lý của công ty | By cổ đông của công ty hoặc điều lệ |
| Bằng cấp | Bất kỳ chứng chỉ cụ thể hoặc quy định nào không bắt buộc | Một số chứng chỉ cụ thể hoặc quy định là bắt buộc |
| Loại thù lao | Nhân viên của công ty được trả lương thường xuyên hàng tháng cơ sở | Phí kiểm toán cụ thể, thường dựa trên công việc kiểm toán |
| Xác định khoản thù lao | Bởi sự quản lý của công ty | Bởi các cổ đông của công ty |
| Các cuộc họp cổ đông | Không tham dự các cuộc họp của cổ đông của công ty | Có thể tham dự cổ phần các cuộc họp |
| Loại bỏ kiểm toán viên | Loại bỏ bởi quản lý công ty | Loại bỏ bởi các cổ đông của công ty |
| Hành vi sai trái chuyên nghiệp | Không bị truy tố vì hành vi sai trái chuyên nghiệp | Có thể bị truy tố về hành vi sai trái thủ tục được quy định trong luật liên quan |
| Tóm lược: | Kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập được thực hiện bởi những người khác nhau: nhân viên nội bộ và bên thứ ba độc lập. Nhưng, họ không phải là đối lập với nhau. Thay vào đó, chúng được bổ sung. | Kiểm toán viên độc lập có thể nhận được sự giúp đỡ từ các kiểm toán viên nội bộ để có kiến thức sâu về hệ thống kế toán của đơn vị và sự hiểu biết tốt hơn về các khía cạnh kỹ thuật của doanh nghiệp.Mặt khác, kiểm toán viên nội bộ có thể học hỏi từ kiến thức chuyên môn cao của kiểm toán viên bên ngoài; và thực hiện các biện pháp tốt nhất trong kiểm toán nội bộ. |
Mặc dù, kiểm toán viên độc lập có thể dựa vào công việc của kiểm toán viên nội bộ; nhưng họ không thể thay đổi trách nhiệm của họ. Nếu bất kỳ lỗi hoặc gian lận nào vẫn không bị phát hiện; các kiểm toán viên độc lập sẽ chỉ chịu trách nhiệm.
Kiểm toán nội bộ là liên tục; và tập trung vào việc tìm ra lỗi hoặc lừa đảo và cải tiến các quy trình trong tổ chức. Kiểm toán độc lập độc lập; và tập trung vào đánh giá phê bình các báo cáo tài chính và cung cấp một ý kiến không thiên vị về tính chính xác của chúng.