Ông Lê Tấn Tiên, 60 tuổi ở huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp, nhập viện ngày 03/11/2020 do đau hông trái và thỉnh thoảng tiểu gắt. Tiền sử bệnh nhân đã có sỏi san hô 2 bên từ 6 năm trước và đã mổ hở lấy sỏi san hô thận phải [thận xẻ đôi nhu mô thận], không áp dụng kỹ thuật hạ thân nhiệt.
Các bác sĩ tiến hành siêu âm ổ bụng, chụp XQ hệ niệu không chuẩn bị và chụp CT scan 2 thận thấy có sỏi, sỏi thận trái dạng san hô kéo dài tới 1/3 trên niệu quảng trái.
Trường hợp này không thể lấy sỏi qua đường bể thận, bệnh nhân có chỉ định phẫu thuật sỏi san hô thận trái có hạ nhiệt để có thể lấy sạch sỏi, hạn chế chảy máu và bảo tồn chủ mô thận.
Ngày 09/11/2020, ê kíp phẫu thuật do BS.CKII Nguyễn Phước Lộc - Trưởng Khoa Ngoại Thận Tiết niệu; ThS.BS Trương Minh Khoa; ThS.BS Nguyễn Vĩnh Nghi; BS.CKII Trần Huỳnh Đào – Trưởng Khoa Gây mê hồi sức - đã tiến hành phẫu thuật xẻ đôi mở rộng thận trái lấy ra sỏi san hô và nhiểu viên sỏi nhỏ có hạ thân nhiệt. [cho đá lạnh Ringer lactat vào phủ quanh bề mặt nhu mô thận để hạ nhiệt độ bề mặt thận xuống 40C]. Kiểm tra thấy hết sạn và khâu phục hồi thận.
Sáng 12/11/2020, ông Tiên tỉnh, sinh tồn ổn, không sốt, dự kiến ra viện trong vài ngày tới.
Theo BS CKII Nguyễn Phước Lộc: Sỏi thận chiếm tỷ lệ lớn nhất khoảng 48% trong nhóm bệnh sỏi tiết niệu và đang có xu hướng gia tăng.
Bệnh nhân mắc sỏi thận ở Việt Nam có đặc điểm riêng, đó là thường đến viện muộn, sức khỏe đã giảm sút, sỏi đã to và có nhiều biến chứng nặng như: sỏi san hô, sỏi thận nhiều viên, nhiễm khuẩn niệu, thận giãn ứ nước, thận hóa mủ, thận xơ teo mất chức năng và suy thận…
Sỏi san hô là sỏi phân nhánh lớn lấp đầy một phần bể thận và đài thận và chúng có thể là sỏi san hô toàn phần hoặc bán phần, tùy thuộc vào vị trí đài – bể thận.
Sỏi thận san hô là tình trạng các viên sỏi lấp đầy từ 2 nhánh đài thận trở lên, có hình trông giống san hô. Sỏi thận san hô còn được gọi là sỏi struvite hoặc sỏi nhiễm trùng. Phần lớn sỏi thận san hô là sỏi hỗn hợp struvite – carbonate-apatite còn lại 1 số ít là là sỏi canxi oxalat và canxi photphat và chỉ xuất hiện tại đài bể thận, không có tại các vị trí khác như niệu quản, niệu đạo....
Đặc điểm của sỏi san hô là có nhiều nhánh, gai nhỏ thường có màu vàng trắng và nằm trong các đài thận, lấp đầy đài thận, rất cứng và khó bị bào mòn.
Trong phẫu thuật lấy sỏi thận, ngoài yêu cầu đặt ra là phải giải quyết lưu thông thì yêu cầu sạch sỏi và bảo tồn chức năng thận tối đa cũng là những yếu tố quan trọng, nhất là trong phẫu thuật sỏi san hô, sỏi nhiều viên rải rác trong thận.
Phẫu thuật mổ mở lấy sỏi thận san hô, nhiều viên thường phải xẻ dọc theo bờ ngoài mặt sau nhu mô thận theo đường ít mạch máu nhất, gọi là đường vô mạch Hirtl. Tuy nhiên vấn đề mất máu và tổn thương tế bào thận do thiếu oxy trong khi thắt động tĩnh mạch thận để hạn chế mất máu là vấn đề rất quan trọng.
Khi thận được làm lạnh, hay hạ thân nhiệt thận, bằng nước đá và tưới rửa thận giúp tế bào thận giảm tiêu thụ oxy khi không có máu nuôi, từ đó giúp bảo tồn tế bào thận tốt nhất. Kỹ thuật làm lạnh thận bằng cách cho đá lạnh từ dung dịch Ringer lactate hay Natriclorid 0,9% vào phủ quanh bề mặt nhu mô thận để hạ nhiệt độ bề mặt thận xuống 40C, chườm đá, làm nhiệt độ nhu mô thận giảm còn 15-20 độ C. Phẫu thuật thận dù không có máu nuôi thận do cuống thận đã kẹp mạch máu nuôi nhưng có thể kéo dài tới 60-75 phút. Điều này giúp phẫu thuật viên lấy sạch sỏi mà không làm ảnh hưởng đến phục hồi nhu mô thận.
Những người dễ bị sỏi san hô thường là phụ nữ, người lớn tuổi, người bị viêm đường tiết niệu nhiều lần, những người đã thực hiện các phẫu thuật niệu quản, bàng quang hoặc dị tật đường tiết niệu.
Khi có sỏi san hô trong thận, người bệnh thường gặp phải các triệu chứng điển hình như đau lưng, bí tiểu, tiểu ra máu hoặc có thể sốt… Tuy nhiên cũng có những trường hợp có sỏi thận san hô nhưng không xuất hiện các triệu chứng rõ rệt.
Điển hình là khi bệnh mới ở giai đoạn đầu, các triệu chứng thường không rõ nét nên người bệnh dễ chủ quan không đi khám khiến sỏi lớn dần và khó điều trị.
Sỏi thận là bệnh lý tiết niệu thường gặp. Việt Nam được xem là nước có tỉ lệ mắc bệnh sỏi thận cao nhất thế giới [tỉ lệ mắc sỏi tiết niệu từ 2-12%, sỏi thận chiếm tới 40%]. Với các phương pháp mới, kỹ thuật hiện đại, điều trị sỏi thận không còn là việc quá khó khăn, phức tạp...
Ngày nay, các phương pháp phẫu thuật nội soi, ít xâm lấn được phát triển thay thế dần các phẫu thuật mở trước đây như: phẫu thuật nội soi tán sỏi thận qua da, tán sỏi ngoài cơ thể, nội soi tán sỏi ngược dòng,... giúp lấy sạch sỏi một cách an toàn, hạn chế nhiễm trùng, không để lại sẹo xấu và thời gian phục hồi nhanh chóng.
Chấm dứt tình trạng đái buốt, rắt, đau tức kéo dài do sỏi thận
Cô Đ.T.V [53 tuổi, Đà Nẵng] đái khó, buốt, rắt nhiều ngày, tiền sử từng mổ lấy sỏi thận hai bên trước đây. Tại BV Hoàn Mỹ Đà Nẵng cô V được bác sĩ thăm khám và chỉ định thực hiện các phương pháp cận lâm sàng cần thiết [X-quang, siêu âm]. Kết quả cho thấy cô V có sỏi kích thước 41x25x12mm ở thận trái, nếu không điều trị sớm sẽ làm suy giảm, mất chức năng thận.
Đây là trường hợp sỏi thận trái tái phát [bệnh nhân đã mổ hở sỏi thận trái hơn 10 năm], và bệnh kèm đái tháo đường, do vậy chỉ định nội soi lấy sỏi thận trái qua da trong trường hợp này tối ưu nhất.
BS.CKI Bùi Quốc Triệu – Trưởng khoa Ngoại Tiết Niệu, BV HMĐN giải thích: “Người bệnh có sỏi san hô bán phần kích thước lớn ở thận trái. Đặc điểm của sỏi san hô là gai góc, cứng, không thể tán sỏi bằng phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể. Đối với dạng sỏi này, trước đây thường dùng phương pháp mổ hở, người bệnh phải chịu vết mổ dài [15cm trên thành bụng] và nhiều nguy cơ nhiễm trùng, thời gian nằm viện dài. Phương pháp mới nội soi lấy sỏi thận qua da có nhiều ưu điểm so với mổ hở trước kia, như lấy sạch sỏi, vết mổ nhỏ [1cm], thời gian nằm viện ngắn, cũng như phục hồi sau mổ nhanh giúp bệnh nhân có thể lao động, làm việc lại sớm.”
Các bác sĩ đã tiến hành phẫu thuật nội soi lấy sỏi thận qua da bằng đường hầm nhỏ, sử dụng laser để tán vụn sỏi thận và hút ra ngoài. Ca phẫu thuật kéo dài gần 1 giờ đã thành công khi lấy hết toàn bộ sỏi trong thận của cô V.
Một ngày sau phẫu thuật cô V đã có thể đi lại bình thường, tiểu tiện hết đau buốt. Dự kiến cô V có thể xuất viện sau 3 ngày điều trị. Một tuần sau phẫu thuật, người bệnh có thể trở lại với cuộc sống, sinh hoạt bình thường.
Lấy sỏi qua da: Phẫu thuật nội soi tán sỏi qua da bằng laser
Phẫu thuật nội soi tán sỏi qua da là phương pháp tán sỏi thận qua đường hầm nhỏ bằng laser dưới hướng dẫn của C-Arm. Với nội soi tán sỏi thận qua da, bác sĩ sẽ thiết lập một đường hầm từ da [vị trí vùng thắt lưng] vào thận. Ống kính nội soi thận được đưa vào đài bể thận qua đường hầm và sử dụng các nguồn năng lượng laser để tán vỡ sỏi và bơm hút mảnh sỏi ra ngoài.
Để thực hiện kỹ thuật này đòi hỏi đội ngũ bác sĩ thực hiện cần có chuyên môn cao, được đào tạo chuyên sâu; ekip gây mê – phẫu thuật dày dặn kinh nghiệm, chính xác; phòng mổ, dàn máy nội soi hiện đại, hệ thống C-arm hỗ trợ phẫu thuật,…Tại thành phố Đà Nẵng, BV Hoàn Mỹ Đà Nẵng là một trong số ít các bệnh viện tư nhân đáp ứng được các yêu cầu trên và đang ứng dụng kỹ thuật này trong điều trị sỏi thận kích thước lớn xâm lấn tối thiểu cho người bệnh.
Ưu điểm của phẫu thuật nội soi tán sỏi thận qua da
- Vết mổ nhỏ, không đau giúp hạn chế khả năng nhiễm trùng, liền nhanh, không để lại sẹo
- Thời gian nằm viện ngắn [trung bình 4 ngày] hạn chế tốn kém chi phí
- Trở lại cuộc sống, sinh hoạt sớm hơn so với mổ mở [bệnh nhân phải mất vài tháng do cắt cơ hông lưng trong mổ mở]
- Lấy sạch sỏi, tán vụn và hút ra bên ngoài ngay trong thời gian phẫu thuật nhanh chóng
- Xử lý được sỏi lớn, sỏi san hô khó tán mà không cần dùng tới phương pháp mổ hở nhiều nguy cơ
Phương pháp tán sỏi thận qua da được chỉ định trong trường hợp nào?
Tất cả các sỏi thận có chỉ định mổ mở, đặc biệt là với sỏi “san hô” phức tạp; các sỏi tái phát; và sỏi thận đã tán sỏi ngoài cơ thể không hiệu quả.
Làm chủ các phương pháp điều trị sỏi thận, sỏi tiết niệu ít xâm lấn
Khoa Ngoại Tiết niệu, BV Hoàn Mỹ Đà Nẵng với đội ngũ bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm trong khám và điều trị các bệnh lý sỏi thận, sỏi niệu quản, bàng quang,… Với sứ mệnh tận tâm chăm sóc, những năm qua, Khoa Ngoại Tiết niệu – Bệnh viện Hoàn Mỹ Đà Nẵng đã không ngừng phát triển, ứng dụng các phương pháp, kỹ thuật mới, phẫu thuật xâm lấn tối thiểu trong điều trị các bệnh lý về sỏi thận từ nhẹ đến phức tạp như: phẫu thuật nội soi tán sỏi thận qua da, tán sỏi ngoài cơ thể, nội soi tán sỏi ngược dòng,… giúp người mắc các bệnh lý sỏi thận sạch sỏi nhanh chóng, không còn phải chịu vết mổ dài, đau đớn; thời gian nằm viện được rút ngắn, sớm phục hồi và trở lại với sinh hoạt bình thường.