Ngày 14-4, bắt đầu ngày đầu tiên [mùng 1] năm mới Tết cổ truyền của cộng đồng người Khmer. Tết này được bà con dân tộc Khmer gọi là Chol Chnam Thmay, hay còn gọi là Tết chịu tuổi, diễn ra từ 14 đến 16-4.
Cộng đồng dân tộc Khmer vẫn quan niệm, đây là thời kỳ chuyển giao giữa hai mùa mưa, nắng, cây cỏ tốt tươi, thiên nhiên căng đầy nhựa sống, nên họ đã coi đây là điểm khởi đầu của một năm mới.
Những ngày Tết Chol Chnam Thmay, mọi công việc ruộng rẫy của đồng bào dân tộc đều dừng lại để mọi người được nghỉ ngơi, vui chơi, giải trí, thăm viếng nhau. Nhà cửa cũng được trang hoàng. Cả cộng đồng giúp nhau chuẩn bị gạo nếp để xay bột, đậu các loại, lá chuối, lá dừa để làm các loại bánh trái như: bánh tét, bánh ít,… tất cả được gói cẩn thận mang đi cúng Phật, ông bà tổ tiên và để tiếp khách trong những ngày Tết.
Bên ngoài chùa ở Vĩnh Long được dán bảng tuyên truyền phòng chống COVID-19, trang bị sẵn khẩu trang, nước sát khuẩn cho phật tử đến viếng - Ảnh: CHÍ HẠNH
Khác hẳn mọi năm, Tết Chol Chnam Thmay 2020 bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh hô hấp cấp COVID-19 nên tất cả hoạt động lễ hội ở chùa đều dừng lại, hoặc hạn chế tối đa.
Ông Kim Hiền [62 tuổi, ngụ Vĩnh Long] cho biết ông có 3 người con đang làm ăn xa ở Đồng Nai và TP.HCM. "Năm nay, do dịch bệnh, tôi gọi bảo con cái ở yên trên đó đừng về. Ở nhà tôi cũng chấp hành nghiêm chỉ thị giãn cách xã hội, tổ chức ăn Tết gọn gàng, không tập trung đông đúc ở chùa", ông Hiền nói.
Ở Cần Thơ, bà Thạch Thị Na [60 tuổi] cũng cho biết năm nay 2 người con bà cũng đón Tết ở TP.HCM. "Còn mình ở nhà, đem ít bánh trái vô chùa cúng, đốt nhang rồi về chứ không tập trung múa hát như mấy năm trước. Nhà nào ở nhà nấy là để bảo vệ sức khỏe gia đình và cộng đồng" - bà Na chia sẻ.
Mâm cúng Tết Chol Chnam Thmay đơn giản, tiết kiệm giữa mùa dịch bệnh COVID-19 - Ảnh: CHÍ HẠNH
Nhằm chia sẻ niềm vui năm mới với cộng đồng người Khmer, Tỉnh ủy, UBND, HĐND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Vĩnh Long đã đến thăm và chúc tết tại 13 chùa Phật giáo Nam tông Khmer trên địa bàn.
Thượng tọa Sơn Ngọc Huynh - Chủ tịch Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh Vĩnh Long - cho biết để thích ứng với việc phòng, chống dịch COVID-19 Ban Thường trực Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh đã có công văn yêu cầu các trụ trì, chư tăng, ban quản trị và chư phật tử của 13 chùa Phật giáo Nam tông Khmer thực hiện các giải pháp phòng, chống dịch theo sự chỉ đạo của chính quyền các cấp và Hội đồng Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
Các chùa tạm dừng các lễ có tính chất tập trung đông người, trong thời điểm dịch bệnh đang bùng phát và khó kiểm soát, tuyên truyền Phật tử hạn chế đi chùa và khi đến chùa thì mỗi người phải giữ khoảng cách từ 2m trở lên...
Bình thường thì mỗi dịp Tết Chol Chnam Thmay cộng đồng dân tộc Khmer sẽ tham gia múa hát tại chùa. Trong ảnh là Tết Chol Chnam Thmay năm 2019 - Ảnh: CHÍ HẠNH
Tết Chol Chnam Thmay năm nay các sư sãi thực hiện nghiêm giãn cách xã hội để phòng ngừa COVID-19 - Ảnh: CHÍ HẠNH
Chùa Phật giáo Nam tông Khmer Munir Ansay ở TP Cần Thơ cũng tổ chức đón Tết gọn gàng, không tập trung đông người - Ảnh: CHÍ HẠNH
TTO - ‘Tết Chôl Chnăm Thmây năm nay sẽ vẫn đầy ý nghĩa và niềm tin vào may mắn, tốt lành nhưng sẽ lắng đọng hơn với việc đồng bào, đồng chí, các vị chư tăng cùng thực hiện yêu cầu về giãn cách xã hội’.
Tết Chôl Chnăm Thmây là lễ hội mừng năm mới theo lịch cổ truyền của dân tộc Khmer, diễn ra trong ba ngày từ 14 đến 16/4 Dương lịch. "Chôl" nghĩa là "vào" và "Chnăm Thmay" là "năm mới’. Người xưa cho rằng đây là thời điểm khởi đầu cho một năm mới bởi trời đất giao hòa, mùa nắng chuyển sang mùa mưa, cây cối đâm chồi nảy lộc.
Du khách đến Sóc Trăng dịp này có thể cảm nhận sự náo nhiệt, vui tươi đón Tết tại hầu hết các điểm chùa Khmer, gồm các chùa nổi tiếng tại thành phố Sóc Trăng như chùa Dơi, chùa SomRong, chùa Kh’leang, Chrôi Tưm Chắs hay Paem Buôl Thmây.
Sư Hoàng Đạt, đang tu học tại chùa Dơi, cho biết trước Tết Chôl Chnăm Thmây vài ngày, người dân sống tại phum sóc [khu dân cư] quanh chùa trang hoàng, dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ; còn các vị chư tăng thì dựng, trang trí sân khấu từ các vật liệu địa phương, chuẩn bị cho các tiết mục văn nghệ.
Đây là lễ hội lớn nhất trong năm của hơn 1,3 triệu đồng bào dân tộc Khmer tại Việt Nam. Năm nay, đồng bào Khmer tổ chức Tết cổ truyền sau 2 năm tạm ngưng vì Covid-19. Đêm giao thừa ngày 13/4, người dân đến chùa nghe các nhà sư tụng kinh, ban phước lành trong thời khắc chuyển sang năm mới. Thanh niên, thiếu nữ Khmer rực rỡ trong trang phục truyền thống thu hút ánh nhìn của du khách.
"Tôi háo hức khi đi chơi Tết, hòa vào không khí vui tươi cùng bà con Khmer", anh Trường Dương, người Kinh, sống tại thành phố Sóc Trăng, chia sẻ. Anh Dương theo dõi các tiết mục văn nghệ, xem các bé chơi nhạc ngũ âm và múa rô băm vào đêm giao thừa 13/4 tại chùa Dơi.
Người Khmer đi chơi Tết vào đêm giao thừa 13/4 tại Sóc Trăng. Ảnh: Huỳnh Phương
Ngày Tết thứ nhất 14/4 gọi là Chôl Sangkran Thmây. Tại nhà, mọi người chọn giờ tốt nhất trong ngày, tắm gội sạch sẽ, mặc quần áo trang trọng và lịch sự, chuẩn bị bàn thờ thiên. Họ xếp hoa, trái cây và nhang đèn sẵn sàng để tiễn vị thần Têvêđa cũ, đón thần mới đến cai quản phum, sóc [cụm dân cư của người Khmer].
Tại chùa diễn ra nghi lễ rước Đại lịch [Maha Sangkran]. Phật tử đi quanh ngôi chánh điện của chùa ba vòng, để đánh dấu rước lịch năm mới đến với đồng bào Khmer. Lễ rước đại lịch mang ý nghĩa tương tự lễ đón giao thừa dịp Tết Nguyên đán, nhằm tiễn những điều không may của năm cũ, hy vọng năm mới tốt lành.
Ngày Tết thứ hai 15/4 gọi là Wonbơf. Sáng sớm mọi người làm lễ dâng cơm đến các nhà sư, đến chiều làm lễ "Đắp núi cát" [Puôn phnôm khsach] trong khuôn viên chùa. Phật tử thắp hương để cầu cho mưa thuận gió hòa, cầu phúc theo ước nguyện của mình.
Người dân dâng cơm mời các nhà sư trong chùa Dơi ngày 15/4. Ảnh: Huỳnh Phương
Ngày thứ ba 16/4 gọi là Lơm-sắk, còn gọi là ngày Lễ tắm Phật. Ngày này mang nhiều ý nghĩa quan trọng đối với đồng bào Khmer và đánh dấu kết thúc Tết. Trong nghi lễ, các nhà sư dùng những cành hoa, vẩy những giọt nước có ướp hương hoa thơm lên tượng Phật. Sau đó, mọi người về nhà làm lễ tắm tượng Phật thờ trong gia đình, chúc mừng ông bà, cha mẹ và dâng bánh để tạ ơn.
Không chỉ là là Tết của người Khmer, dịp này người Kinh, Hoa trên địa bàn Sóc Trăng cũng đến chung vui. Ngày Tết cổ truyền Khmer góp phần giáo dục con người về tấm lòng hiếu thiện, thương yêu, giúp đỡ nhau trong phum sóc. Đây cũng là dịp bà con gặp gỡ nhau chia phúc, thăm hỏi và trao đổi kinh nghiệm trong tương lai.