Theo quan điểm duy vật biện chứng không gian là gì

- Các nội dung cơ bản của quan niệm duy vật biện chứng về vận động của vật chất

+ Khái niệm vận động:

Theo Ph. Ăngghen: Vận động, hiểu theo nghĩa chung nhất, tức được hiểu là một phương thức tồn tại của vật chất, là một thuộc tính cố hữu của vật chất, thì bao gồm tất cả mọi sự thay đổi và mọi quá trình diễn ra trong vũ trụ, kể từ sự thay đổi vị trí đơn giản cho đến tư duy.

+ Các hình thức vận động cơ bản của vật chất đã được nghiên cứu, khám phá bởi khoa học.

Tổng kết các thành tựu khoa học nghiên cứu vê tự nhiên và xã hội, Ph. Ăngghen đã khái quát 5 hình thức vận động cơ bản của vật chất:

Vận động cơ giới, đó là hình thức vận động đơn giản nhất, bao gồm những sự biến đổi về vị trí của các vật thể trong không gian. Nó là đối tượng nghiên cứu của cơ học.

Vận động vật lý, đó là những sự biến đổi của nhiệt, điện, từ trường, các hạt cơ bản,... Nó là đối tượng nghiên cứu của vật lý học.

Vận động hoá, đó là những sự biến đổi của các chất vô cơ, hữu cơ trong các quá trình phản ứng hoá hợp và phân giải của chúng.

Vận động sinh vật, đó là các quá trình biến đổi của các chất đặc trưng cho sự sống: sự lớn lên của các cơ thể sống nhờ quá trình không ngừng trao đổi chất của cơ thể sống và môi trường, sự biến đổi của cấu trúc gen, sự phát sinh các giống loài mới trong quá trình phát triển của chúng,... Nó là đối tượng nghiên cứu của sinh vật học.

+ Mối quan hệ biện chứng giữa các hình thức vận động cơ bản của vật chất:

Hình thức vận động thấp là cơ sở của các hình thức vận động cao hơn; giữa các hình thức vận động có mối liên hệ chi phối, ảnh hưởng lẫn nhau và chuyển hoá, từ đó làm xuất hiện các hình thức vận động trung gian - đó là cơ sở khách quan làm xuất hiện những sự nghiên cứu có tính chất liên ngành khoa học; mỗi sự vật, hiện tượng, quá trình khách quan có thể bao gồm trong nó nhiều hình thức vận động cùng tồn tại, chi phối ảnh hưởng lẫn nhau, nhưng thường có hình thức vận động đặc trưng của nó.

+ Mối quan hệ giữa vật chất và vận động:

Theo quan điểm duy vật biện chứng: vận động là một phương thức tồn tại của vật chất, là một thuộc tính cố hữu của vật chất. Theo quan niệm đó, không thể có vật chất không vận động cũng như không thể có sự vận động nào tồn tại trừu tượng ngoài mỗi tồn tại vật chất xác định. Mỗi sự vận động bao giờ cũng là sự vận động của một tồn tại vật chất xác định. Như vậy cũng có thể nói, vận động là một thuộc tính vốn có [cố hữu] của vật; nó là thuộc tính khách quan và phổ biến của mọi tồn tại vật chất.

+ Mối quan hệ giữa vận động và đứng im:

Vận động là tuyệt đối, là vĩnh viễn. Điều này không có nghĩa là chủ nghĩa duy vật biện chứng phủ nhận sự đứng im, cân bằng; nhưng đứng im, cân bằng chỉ là hiện tượng tương đối, tạm thời và thực chất đứng im, cân bằng chỉ là một trạng thái đặc biệt của vận động.

• Hãy trình bày khái quát nội dung cơ bản của quan niệm duy vật biện chứng về tính thống nhất vật chất của thế giới?

  Theo quan điểm duy vật biện chứng, bản chất của thế giới là vật chất, thế giới thống nhất ở tính vật chất của nó. Quan điểm đó bao hàm những nội dung cơ bản sau

• Hãy trình bày khái quát quan điểm duy vật biện chứng về nguồn gốc của ý thức?

  Theo quan điểm duy vật biện chứng, ý thức có nguồn gốc tự nhiên và nguồn gốc xã hội. - Nguồn gốc tự nhiên của ý thức Các yếu tố tạo thành nguồn gốc tự nhiên của ý thức là bộ óc con người và hoạt động của nó cùng mối quan hệ giữa con người với thế giới khách quan

• Hãy trình bày khái quát quan điểm duy vật biện chứng về bản chất của ý thức? Theo quan điểm đó, ý thức có tự vận động không?

  - Nhận định khái quát về bản chất của ý thức Theo quan điểm duy vật biện chứng: ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan [V.I. Lênin]; là cái vật chất được di chuyển vào bộ óc con người và được cải biến đi ở trong đó [C. Mác].

• Hãy trình bày khái quát quan điểm duy vật biện chứng về kết cấu của ý thức? Theo quan điểm đó, tri thức đóng vai trò gì trong đời sống tinh thần của con người và trong hoạt động thực tiễn của con người?

  - Trình bày khái quát kết cấu của ý thức Ý thức có kết cấu cực kỳ phức tạp. Có nhiều ngành khoa học, nhiều cách tiếp cận nghiên cứu về kết cấu của ý thức. Mỗi cách tiếp cận phân tích kết cấu của ý thức đều góp phần làm sáng tỏ các yếu tố cấu thành ý thức của con người

• Quan điểm duy vật biện chứng đối với vấn đề về mối quan hệ giữa vật chất và ý thức? Quan điểm đó có gì khác biệt cơ bản với quan điểm duy tâm và quan điểm duy vật siêu hình về vấn đề này?

  - Theo quan điểm duy vật biện chứng: vật chất và ý thức tồn tại trong mối quan hệ biện chứng với nhau thông qua hoạt động thực tiễn của con người; trong mối quan hệ đó, vật chất giữ vai trò quyết định đối với ý thức.

• Thế nào là cái riêng, cái chung, cái đơn nhất? Giữa chúng có mối quan hệ như thế nào? Nghiên cứu mối quan hệ đó có ý nghĩa gì đối với nhận thức và thực tiễn? Nêu một số ví dụ minh hoạ.
• Biện chứng là gì? Phép biện chứng là gì? Có những hình thức lịch sử nào của phép biện chứng? Có sự đối lập căn bản nào giữa phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình trong nhận thức?
• Giai cấp công nhân là giai cấp có sứ mệnh lịch sử nào? Tại sao?
• Phân tích tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa?