Canxi đóng vai trò quan trọng trong cơ thể. Tuy nhiên quá nhiều canxi ngược lại sẽ ảnh hưởng tới hoạt động của các cơ quan. Tình trạng tăng canxi máu có thể gây nhiều hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng tới sức khỏe người bệnh. Do đó, tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị là một điều cần thiết. Sau đây hãy cùng ThS.BS Vũ Thành Đô tìm hiểu nhé!
1. Tăng canxi máu là gì?
Tăng canxi máu là tình trạng nồng độ canxi trong máu quá cao. Canxi cần thiết cho chức năng bình thường của các cơ quan, tế bào, cơ và dây thần kinh. Nó cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình đông máu và sức bền của xương. Tuy nhiên, nồng độ canxi quá cao lại gây hại. Tăng canxi máu khiến cơ thể khó thực hiện các chức năng bình thường, thậm chí gây nguy hiểm đến tính mạng.
2. Các triệu chứng của tăng canxi máu
Tăng canxi máu nhẹ có thể không gây các triệu chứng đáng chú ý. Tuy nhiên, nếu bạn gặp trường hợp nghiêm trọng hơn, bạn sẽ có các dấu hiệu và triệu chứng ảnh hưởng đến các cơ quan khác.
Triệu chứng chung
Triệu chứng ở thận
- Khát nước.
- Đi tiểu nhiều.
- Đau giữa lưng và một phần bên trên bụng do sỏi thận.
Triệu chứng đường tiêu hóa
- Buồn nôn.
- Đau bụng.
- Giảm cảm giác thèm ăn.
- Táo bón.
- Nôn mửa.
Triệu chứng tim mạch
Nồng độ canxi cao có thể ảnh hưởng đến tim, gây ra tình trạng nhịp tim bất thường.
Triệu chứng cơ xương khớp
- Gây co giật, chuột rút và suy nhược.
- Đau xương.
- Loãng xương.
- Gãy xương do bệnh lý.
Xem thêm thông tin liên quan: Loãng xương: Những điều cần biết về chẩn đoán và chế độ dinh dưỡng
Triệu chứng thần kinh
Tăng canxi máu cũng có thể gây ra các triệu chứng thần kinh, chẳng hạn như trầm cảm, mất trí nhớ và cáu kỉnh. Trường hợp nặng có thể gây lú lẫn và hôn mê.
Nếu bạn bị ung thư hay gặp bất kỳ triệu chứng nào của tăng canxi máu, hãy gọi cho bác sĩ ngay lập tức. Không hiếm trường hợp ung thư gây ra mức canxi cao. Khi điều này xảy ra, đó là trường hợp khẩn cấp y tế.
3. Nguyên nhân nào gây tăng canxi máu?
Cơ thể sử dụng sự tương tác giữa canxi, vitamin D và hormone tuyến cận giáp [PTH] để điều chỉnh mức canxi. PTH giúp cơ thể kiểm soát lượng canxi đi vào máu từ ruột, thận và xương. Thông thường, PTH tăng khi mức canxi trong máu giảm và giảm khi mức canxi của bạn tăng lên.
Cơ thể bạn cũng có thể tạo ra calcitonin từ tuyến giáp khi mức canxi quá cao. Hoặc khi bạn bị tăng canxi máu, cơ thể bạn không thể điều chỉnh mức canxi của bạn một cách bình thường. Có một số nguyên nhân có thể gây ra tình trạng này:
Cường cận giáp
Tuyến cận giáp gồm bốn tuyến nhỏ nằm sau tuyến giáp ở cổ. Chúng kiểm soát việc sản xuất hormone tuyến cận giáp, từ đó điều chỉnh lượng canxi trong máu. Cường cận giáp xảy ra khi một hoặc nhiều tuyến cận giáp của bạn hoạt động quá mức và tiết ra quá nhiều PTH. Điều này tạo ra sự mất cân bằng canxi mà cơ thể không thể tự điều chỉnh. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tăng canxi máu , đặc biệt ở phụ nữ trên 50 tuổi.
Bệnh phổi và ung thư
Các bệnh lao, sarcoidosis là những bệnh phổi có thể khiến lượng vitamin D của bạn tăng lên. Điều này gây ra sự hấp thụ canxi nhiều, làm tăng nồng độ canxi trong máu của bạn. Một số bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư phổi, ung thư vú và ung thư máu, có thể làm tăng nguy cơ tăng canxi máu.
Tác dụng phụ của thuốc
Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc lợi tiểu, có thể làm tăng canxi máu. Chúng làm điều này bằng cách gây ra bài niệu nghiêm trọng, làm mất nước trong cơ thể và thiếu hụt canxi. Dẫn đến tình trạng dư thừa nồng độ canxi trong máu. Các loại thuốc khác như lithium tạo ra nhiều PTH.
Thực phẩm chức năng và thuốc không kê đơn
Uống quá nhiều vitamin D hoặc canxi dưới dạng thực phẩm chức năng có thể làm tăng mức canxi của bạn. Ngoài ra, dùng quá nhiều canxi cacbonat, được tìm thấy trong các loại thuốc kháng axit thông thường như Tums và Rolaids, cũng có thể dẫn đến mức canxi cao.
Mất nước
Điều này thường dẫn đến các trường hợp Tăng canxi máu nhẹ. Mất nước làm cho mức canxi của bạn tăng lên do lượng dịch thấp. Tuy nhiên, mức độ nghiêm trọng phụ thuộc rất nhiều vào chức năng thận. Ở những người bị bệnh thận mãn tính, ảnh hưởng của mất nước lớn hơn.
Liều cao của các sản phẩm không kê đơn này là nguyên nhân phổ biến thứ ba.
4. Tăng canxi máu được chẩn đoán như thế nào?
Xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ canxi trong máu. Ngoài ra, cũng cần thêm xét nghiệm nước tiểu để đo canxi, protein và các chất khác.
Nếu bác sĩ phát hiện thấy mức canxi cao, họ sẽ yêu cầu thêm các xét nghiệm để tìm nguyên nhân gây ra tình trạng này. Các xét nghiệm máu và nước tiểu có thể giúp bác sĩ chẩn đoán cường cận giáp và các bệnh lý khác. Các xét nghiệm có thể cho phép bác sĩ kiểm tra bằng chứng của bệnh ung thư hoặc các bệnh khác gây tăng canxi máu, bao gồm:
- X-quang ngực có thể phát hiện ung thư phổi.
- Chụp nhũ ảnh, giúp chẩn đoán ung thư vú.
- Chụp CT, hình ảnh chi tiết hơn về cơ thể bạn.
- Quét MRI, tạo ra hình ảnh chi tiết về các cơ quan và cấu trúc khác của cơ thể bạn.
- Kiểm tra mật độ khoáng xương DEXA, đánh giá sức mạnh của xương.
5. Các phương pháp điều trị tăng canxi máu là gì?
Các lựa chọn điều trị tăng canxi máu phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và nguyên nhân gây bệnh.
Trường hợp nhẹ
Bạn có thể không cần điều trị ngay nếu gặp trường hợp tăng canxi máu nhẹ. Tuy nhiên, bạn sẽ cần phải theo dõi diễn tiến của nó. Tìm ra nguyên nhân của tình trạng tăng canxi máu là điều hết sức quan trọng. Ảnh hưởng của nồng độ canxi tăng cao đối với cơ thể bạn không chỉ liên quan đến mức độ canxi hiện có mà còn là mức độ tăng nhanh như thế nào. Do đó, điều quan trọng là phải tuân theo các khuyến nghị của bác sĩ để theo dõi. Ngay cả khi nồng độ canxi tăng nhẹ cũng có thể dẫn đến sỏi thận và tổn thương thận theo thời gian.
Các trường hợp trung bình đến nặng
Bạn sẽ cần điều trị tại bệnh viện nếu các triệu chứng nặng nề hơn. Mục tiêu của điều trị là đưa mức canxi của bạn trở lại bình thường. Điều trị cũng nhằm mục đích ngăn ngừa tổn thương cho xương và thận. Các lựa chọn điều trị phổ biến bao gồm:
- Calcitonin là một loại hormone được sản xuất trong tuyến giáp. Nó làm chậm quá trình mất xương.
- Dịch truyền tĩnh mạch giúp cung cấp nước cho bạn và giảm nồng độ canxi trong máu.
- Corticosteroid là thuốc chống viêm. Chúng rất hữu ích trong việc điều trị tăng vitamin D quá mức.
- Thuốc lợi tiểu quai có thể giúp thận của bạn di chuyển chất lỏng và loại bỏ thêm canxi, đặc biệt nếu bạn bị suy tim. Bisphosphonat tiêm tĩnh mạch làm giảm nồng độ canxi trong máu bằng cách điều chỉnh canxi của xương.
- Lọc máu có thể được thực hiện để loại bỏ canxi và chất thải thừa trong máu khi bạn bị tổn thương thận. Điều này thường được thực hiện nếu các phương pháp điều trị khác không hiệu quả.
- Điều trị các nguyên nhân bệnh lý nguyên phát như ung thư, cường cận giáp nguyên phát,… cũng cải thiện tình trạng tăng canxi.
6. Các biến chứng liên quan đến tăng canxi máu
Tăng canxi máu có thể gây ra các vấn đề như sỏi thận, suy thận, nhịp tim không đều và loãng xương. Tăng canxi máu cũng có thể gây ra lú lẫn hoặc mất trí nhớ vì canxi giúp cho hệ thống thần kinh hoạt động bình thường. Trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến hôn mê đe dọa tính mạng.
7. Biện pháp khắc phục
Tiên lượng cuộc sống lâu dài của bạn sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh. Bên cạnh phương pháp điều trị tối ưu từ bác sĩ. Bạn có thể giúp bảo vệ thận và xương khỏi bị tổn thương do tăng canxi máu bằng cách thực hiện các lựa chọn lối sống lành mạnh.
- Đảm bảo uống nhiều nước: Điều này sẽ giữ cho bạn đủ nước, giảm nồng độ canxi trong máu và giảm nguy cơ phát triển sỏi thận.
- Ngưng hút thuốc: Vì hút thuốc có thể làm tăng tốc độ mất xương, điều quan trọng là bạn phải bỏ thuốc càng sớm càng tốt. Hút thuốc cũng gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác. Bỏ thuốc lá luôn giúp ích cho sức khỏe của bạn.
- Kết hợp các bài tập thể dục và rèn luyện sức mạnh có thể giữ cho xương của bạn chắc và khỏe. Nói chuyện với bác sĩ của bạn trước để tìm ra loại bài tập nào là an toàn cho bạn. Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn bị ung thư ảnh hưởng đến xương của bạn.
- Đảm bảo tuân thủ các hướng dẫn về liều lượng thuốc và thực phẩm chức năng để giảm nguy cơ hấp thụ quá nhiều vitamin D và canxi.
Nhìn chung tình trạng tăng canxi máu có thể dẫn tới nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe người bệnh. Do đó, nếu nhận thấy bản thân có triệu chứng nghi ngờ tăng canxi máu, hãy tới gặp bác sĩ để được tư vấn thêm. Hiểu về bản thân là cách để nâng cao chất lượng cuộc sống.