Chướng bụng sau mổ ruột thừa là hiện tượng nhiều người gặp phải và gây ra tâm lý hoang mang vì không biết căn nguyên cũng như mức độ nguy hiểm của nó. Thực tế thì đây có thể là một trong những dấu hiệu cảnh báo biến chứng sau phẫu thuật mà người bệnh nên chú ý.
1. Mổ ruột thừa là gì, khi nào cần thực hiện
Mổ ruột thừa là thủ thuật cắt bỏ ruột thừa - túi nhỏ nằm bên phải, phía dưới bụng, hình ống gắn liền với ruột già. Phần này là vết tích của ruột tịt ở các loài động vật ăn cỏ, nó không có nhiều ý nghĩa trong việc tiêu hóa bởi nếu không có nó thì hệ tiêu hóa vẫn vận hành tốt. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng ruột thừa cũng có nhiều tác dụng trong hệ miễn dịch của đường tiêu hóa.
Ruột thừa bị viêm cần phẫu thuật cắt bỏ để ngăn ngừa biến chứng
Phẫu thuật ruột thừa được tiến hành trong các trường hợp:
- Viêm ruột thừa bùng phát với các triệu chứng mạnh như: tiêu chảy, đau hố chậu, đau thượng vị, đau bụng dưới,... cần cắt bỏ ruột thừa để hạn chế biến chứng nguy hiểm như áp xe ổ bụng, viêm phúc mạc ruột thừa và nguy hiểm nhất là tử vong.
- Phòng ngừa bệnh viêm ruột thừa.
2. Chướng bụng sau mổ ruột thừa - nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và cách khắc phục
2.1. Tại sao bị chướng bụng sau khi mổ ruột thừa
Chướng bụng sau mổ ruột thừa là kết quả của rất nhiều nguyên nhân khác nhau, điển hình gồm:
- Có hơi ở ổ bụng: trước khi mổ nội soi, bác sĩ sẽ tiến hành bơm hơi vào ổ bụng để giúp cho việc quan sát và thực hiện thao tác mổ trở nên thuận tiện, chính xác. Nếu ổ bụng đóng lại khi bên trong còn quá nhiều hơi thì sau phẫu thuật người bệnh dễ bị chướng bụng.
- Ảnh hưởng của thuốc gây tê, gây mê: quá trình gây mê, gây tê để phẫu thuật có thể làm cho nhu động và các cử động của ống tiêu hóa bị ức chế. Do nhu động ruột suy giảm làm ứ đọng chất trong lòng ruột, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển từ đó sinh ra hơi nên người bệnh bị chướng bụng sau khi mổ ruột thừa.
- Bồi phụ dịch quá mức: quá trình mổ nếu bồi phụ dịch quá mức có thể làm thành ruột bị ứ đọng dịch nên dày lên và không thể hoạt động bình thường được nên dễ đầy hơi.
- Sau mổ vận động ít: sau khi mổ ruột thừa nếu người bệnh vận động ít thì nhu động ruột sẽ chậm được cải thiện và khả năng lưu thông máu cũng kém hơn nên bệnh nhân dễ bị chướng bụng.
2.2. Bị chướng bụng sau khi mổ ruột thừa có nguy hiểm không
Thực ra chướng bụng sau mổ ruột thừa nếu chỉ ở mức độ nhẹ, không quá khó chịu và không kèm theo các hiện tượng bất thường khác và ăn uống hấp thụ bình thường thì hoàn toàn không đáng lo. Đây là những trường hợp bị chướng bụng xuất phát từ các nguyên nhân như:
Hiện tượng chướng bụng sau mổ ruột thừa nếu kèm sốt, cứng thành bụng cần gặp bác sĩ thăm khám ngay
- Phản ứng của cơ thể với tổn thương sau phẫu thuật.
- Rối loạn tiêu hóa.
- Giảm nhu động ruột,...
Trường hợp này chỉ cần chăm sóc cơ thể thật đúng đắn thì khi sức khỏe được hồi phục hiện tượng chướng bụng sẽ dần thuyên giảm và biến mất hoàn toàn. Nếu cần thiết, bệnh nhân có thể hỏi ý kiến bác sĩ về việc dùng thuốc nhuận tràng hoặc thuốc giảm đau theo hướng dẫn của bác sĩ.
Tuy nhiên nếu chướng bụng có kèm theo hiện tượng co cứng thành bụng, sốt cao, nổi hẳn ruột lên thành bụng, đại tiện có máu hoặc phân có màu đen,... thì cần thận trọng bởi nó là dấu hiệu cảnh báo biến chứng sau phẫu thuật. Biến chứng có thể là viêm phúc mạc, tắc/dính ruột, áp xe túi cùng douglas, áp xe viêm tấy thành bụng,... rất nguy hiểm. Khi những hiện tượng này xuất hiện thì người bệnh cần nhanh chóng đến gặp bác sĩ để có hướng xử trí hiệu quả, an toàn.
2.3. Khắc phục chướng bụng sau mổ ruột thừa bằng cách nào
Để giảm thiểu sự khó chịu do hiện tượng chướng bụng sau mổ ruột thừa gây ra, người bệnh có thể thực hiện một số biện pháp hỗ trợ tại nhà như:
- Sau khi mổ, nếu có thể, hãy cố gắng vận động nhẹ nhàng rồi tăng dần mức độ vận động lên nhưng không quá gắng sức và tránh vận động mạnh.
- Đảm bảo chế độ dinh dưỡng; ưu tiên chất xơ, thức ăn mềm và dễ tiêu hóa để hạn chế táo bón; tăng cường bổ sung trái cây giàu vitamin C nhằm cải thiện đề kháng và giúp vết mổ nhanh lành. Cần tránh các loại đồ ăn chua cay, nước uống có ga, đồ uống chứa chất kích thích, nhiều dầu mỡ và làm tăng tạo hơi ở đường ruột.
Tích cực vận động nhẹ nhàng sau mổ ruột thừa sẽ giúp giảm thiểu khó chịu do chướng bụng
- Không nên ăn quá nhiều trong một bữa ăn, thay vào đó hãy chia nhỏ bữa ăn để cho quá trình tiêu hóa diễn ra dễ dàng hơn, bớt cảm giác khó chịu ở bụng.
- Theo dõi kỹ hiện tượng chướng bụng sau phẫu thuật để kịp thời trao đổi với bác sĩ về các bất thường hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ về việc dùng thuốc sổ để tống chất ứ đọng trong lòng ruột ra bên ngoài.
- Kiêng đi bơi hoặc tắm bồn trong tháng đầu sau phẫu thuật.
- Có chế độ ngủ nghỉ hợp lý để cơ thể sớm hồi phục sức khỏe.
- Có thể tham khảo bác sĩ về việc sử dụng men vi sinh giúp bổ sung lợi khuẩn hỗ trợ tiêu hóa, nhờ đó mà giảm đi sự khó chịu do chứng chướng bụng sau mổ ruột thừa gây ra.
Về cơ bản, hầu hết các trường hợp bị chướng bụng sau mổ ruột thừa là không nguy hiểm và dễ dàng khắc phục tại nhà. Người bệnh chỉ cần theo dõi để phát hiện các triệu chứng bất thường đi kèm và gặp bác sĩ khi chúng xảy ra thì sẽ ngăn ngừa được các biến chứng nguy hiểm.
Những chia sẻ của chúng tôi trên đây hy vọng đã giúp bạn đọc gỡ bỏ được vướng mắc về hiện tượng chướng bụng sau khi mổ ruột thừa và biết cách phải xử trí với nó. Nếu cần đến sự hỗ trợ về y tế, bạn đọc chỉ cần nhấc máy gọi tới tổng đài 1900565656, trong mọi thời điểm, các bác sĩ chuyên khoa và chuyên gia y tế của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC luôn sẵn lòng gửi đến bạn sự hỗ trợ tốt và chính xác nhất.
Ruột già là phần thấp của hệ tiêu hóa nơi chứa chất thải của quá trình tiêu hóa thức ăn.
Ruá»™t già thÆ°á»ng dà i khoảng 1.5m và bao gồm manh trà ng, ruá»™t thừa, đại trà ng và trá»±c trà ng nằm trong ổ bụng.
RUỘT GIÀ CÓ CHỨC NĂNG GÌ?
Ruột già có một số chức năng sau:
- Tái hấp thu nước và giữ cân bằng dịch trong cơ thể
- Hấp thu một số vitamin
- XỠlý những chất không tiêu [chất sợi]
- Chứa chất thải trước khi thải chúng ra ngoà i
PHẪU THUẬT CẮT ÄẠI-TRá»°C TRÀNG LÀ GÃŒ? VÀ CHỈ ÄỊNH KHI NÀO?
Cắt đại-trá»±c trà ng là phẫu thuáºt lấy Ä‘i má»™t phần hoặc toà n bá»™ ruá»™t già . Phẫu thuáºt nà y nhằm lấy Ä‘i phần bị tổn thÆ°Æ¡ng hoặc bị bệnh của ruá»™t già .
Phẫu thuáºt nà y được thá»±c hiện để trị má»™t số bệnh nhÆ°:
- Ung thư đại trực trà ng
- Bệnh túi thừa – những túi nhỠở thà nh đại trà ng
- Bệnh viêm ruột [ VD: viêm đại trà ng, bệnh Crohn]
- Tắc ruá»™t giÃ
- Tổn thương ruột do chấn thương
- Bệnh polyp [khối thịt thừa] tiá»n ung thÆ°, đặc biệt ở những ngÆ°á»i có há»™i chứng Ä‘a polyp gia đình.
- Thủng ruá»™t giÃ
- Chảy máu từ ruá»™t giÃ
Äối vá»›i ung thÆ° ruá»™t già thì mục tiêu là lấy Ä‘i hết phần ung thÆ°. Nếu bạn có tình trạng tiá»n ung thÆ°, thì phẫu thuáºt nà y giúp ngăn sá»± tiến triển thà nh ung thÆ°. Nếu bạn mổ vì những bệnh lý khác thì cuá»™c mổ thà nh công sẽ là m giảm bệnh, cải thiện triệu chứng.
Khi mổ cắt đại-trá»±c trà ng, ngÆ°á»i ta sẽ lấy Ä‘i phần ruá»™t bị bệnh và khâu hai đầu ruá»™t là nh lại vá»›i nhau. Nếu không thể khâu nối do vị trÃ, mức Ä‘á»™ lan rá»™ng của tổn thÆ°Æ¡ng phẫu thuáºt viên sẽ là m háºu môn nhân tạo. Háºu môn nhân tạo chỉ là m tạm thá»i để đại trà ng có thá»i gian là nh, sau đó thì sẽ phẫu thuáºt lại để đóng háºu môn tạm.
PHẪU THUẬT NÀY ÄƯỢC THá»°C HIỆN NHƯ THẾ NÀO?
Phẫu thuáºt cắt đại-trá»±c trà ng được thá»±c hiện dÆ°á»›i gây mê toà n thân.
Có hai phÆ°Æ¡ng pháp là mổ mở và mổ ná»™i soi. Tùy theo bệnh nhân cụ thể và chẩn Ä‘oán mà phẫu thuáºt viên sẽ lá»±a chá»n
- Mổ mở cắt đại-trá»±c trà ng – phẫu thuáºt viên sẽ rạch má»™t Ä‘Æ°á»ng dà i trên bụng để lấy Ä‘i phần ruá»™t già bị bệnh.
- Cắt đại-trá»±c trà ng ná»™i soi – . Phẫu thuáºt viên rạch nhiá»u Ä‘Æ°á»ng mổ nhá» trên bụng, dùng kÃnh soi đặc biệt và dụng cụ nhỠđể lấy Ä‘i má»™t phần hoặc toà n bá»™ ruá»™t già . ThÆ°á»ng thì sẽ có thêm má»™t Ä‘Æ°á»ng mổ ngắn để lấy bệnh phẩm ra khá»i ổ bụng.
Phẫu thuáºt cắt đại-trá»±c trà ng ná»™i soi là má»™t phÆ°Æ¡ng pháp má»›i nhanh chóng được phổ biến. Ưu Ä‘iểm của phẫu thuáºt ná»™i soi gồm:
- Chức năng đại trà ng phục hồi nhanh
- Hồi phục sau mổ nhanh, thá»i gian nằm viện ngắn.
- Ãt Ä‘au sau mổ
- Nhanh chóng sinh hoạt lại bình thÆ°á»ng
- Sẹo mổ nhá»
Có nhiá»u loại phẫu thuáºt khác nhau tùy theo vị trà của tổn thÆ°Æ¡ng nhÆ°:
- Cắt đại trà ng phải và cắt đại trà ng trái là lấy Ä‘i phần đại trà ng lên [phải] hoặc đại trà ng xuống [trái] và 1/3 đại trà ng ngang. Nếu cắt 2/3 đại trà ng ngang thì sẽ gá»i là cắt đại trà ng mở rá»™ng.
- Cắt đại trà ng ngang cũng có thể được thực hiện mặc dù hiếm.
- Cắt đại trà ng cháºu hông là lấy Ä‘i phần đại trà ng cháºu hông, đôi khi lấy thêm má»™t phần hoặc toà n bá»™ trá»±c trà ng [ cắt Ä‘oạn đại trá»±c trà ng]. Nếu cắt đại trà ng cháºu hông và là m háºu môn nhân tạo kiểu táºn, đóng má»m trá»±c trà ng thì đấy là phẫu thuáºt Hartmann, phẫu thuáºt nà y được dùng khi không thể là m háºu môn nhân tạo kiểu nòng súng [kiểu Mikulicz], kiểu nà y dá»… đóng lại [tái láºp lÆ°u thông ruá»™t] hÆ¡n
- Cắt toà n bộ đại trà ng là lấy đi toà n bộ đại trà ng. Nếu cắt luôn cả trực trà ng thì đấy là cắt toà n bộ đại-trực trà ng.
- Phẫu thuáºt Miles là cắt bá» toà n bá»™ trá»±c trà ng và đại trà ng cháºu hông qua ngả bụng và tầng sinh môn.
Nếu cắt trá»±c trà ng-đại trà ng cháºu hông bằng ná»™i soi, sá» dụng máy khâu vòng để nối thông đại trà ng-trá»±c trà ng.
CHUẨN BỊ TRƯỚC MỔ
Bệnh nhân cần khám tiá»n mê và i ngà y trÆ°á»›c mổ. Trong lần khám nà y, bệnh nhân được là m má»™t số xét nghiệm máu và khám sức khá»e tổng quát tùy theo tuổi và tình trạng bệnh kèm theo để đảm bảo bệnh nhân đủ sức khá»e để chịu Ä‘á»±ng cuá»™c mổ.Bạn cần phải tắm và o đêm trÆ°á»›c ngà y mổ và sáng ngà y mổ bằng dung dịch sát trùng Betadine.
Äại trà ng chứa vi trùng và các chất thải có thể gây nhiá»…m trùng nếu chúng xâm nháºp và o ổ bụng trong quá trình phẫu thuáºt. Do đó cần có má»™t số phÆ°Æ¡ng pháp phòng ngừa để giảm nguy cÆ¡.
Äầu tiên là có thể sá» dụng kháng sinh Ä‘Æ°á»ng uống má»™t và i ngà y trÆ°á»›c mổ. Thứ hai là là m sạch đại trà ng tối Ä‘a để giảm nguy cÆ¡ nhiá»…m trùng.
Nói chung, 2 hoặc 3 ngà y trÆ°á»›c mổ, bệnh nhân cần ăn thức ăn má»m, gần nhÆ° thức ăn lá»ng có thể tiêu hóa nhanh và dá»… dà ng. Äôi khi bệnh nhân chỉ được uống nÆ°á»›c [nhÆ° nÆ°á»›c trái cây, nÆ°á»›c luá»™c thịt]. Tất cả bệnh nhân Ä‘á»u chỉ được uống nÆ°á»›c trong 24 giá» trÆ°á»›c mổ và nhịn ăn hoà n toà n từ ná»a đêm trÆ°á»›c ngà y mổ.
TrÆ°á»›c ngà y mổ bệnh nhân cần uống thuốc sổ, được nháºp khoa và truyá»n dịch để tránh mất nÆ°á»›c khi tiêu chảy do uống thuốc nà y.
Nếu bệnh nhân không thể tuân theo chế Ä‘á»™ nà y thì cần phải báo ngay cho phẫu thuáºt viên. Vì nếu phẫu thuáºt có thể không an toà n và phải hoãn cuá»™c mổ.
NGUY CÆ CỦA PHẪU THUẬT CẮT ÄẠI-TRá»°C TRÀNG
CÅ©ng nhÆ° bất kỳ phẫu thuáºt nà o khác, cắt dạ dà y cÅ©ng tiá»m ẩn nguy cÆ¡ biến chứng. Những biến chứng nà y bao gồm viêm phổi, nhiá»…m trùng tiểu, nhồi máu cÆ¡ tim…
Má»™t số biến chứng ngoại khoa của phẫu thuáºt loại nà y bao gồm:
- Tổn thÆ°Æ¡ng các cấu trúc, cÆ¡ quan lân cáºn
- Chảy máu
- Nhiễm trùng
- Xì miệng nối
- Ãp xe [ổ tụ mủ] trong ổ bụng
- Nhiễm trùng mà ng bụng [viêm phúc mạc]
- Thoát vị tại vết mổ cũ
- Hẹp miệng nối
- Tắc ruột do tạo mô sẹo
Má»™t số biến chứng cần can thiệp phẫu thuáºt lại.
HỒI PHỤC SAU MỔ
Sau phẫu thuáºt cắt đại-trá»±c trà ng, bệnh nhân được chuyển qua Ä‘Æ¡n vị chăm sóc háºu phẫu và được Ä‘iá»u dưỡng theo dõi sát cho đến khi tỉnh mê. Nếu sinh hiệu ổn và bệnh nhân đã tỉnh táo thì sẽ được chuyển lên khoa.
Má»™t ngà y sau mổ thì Ä‘a số bệnh nhân có thể đứng dáºy Ä‘i lại. Má»™t Ä‘iá»u quan trá»ng là bệnh nhân cần đứng dáºy và váºn Ä‘á»™ng cà ng sá»›m cà ng tốt để kÃch thÃch nhu Ä‘á»™ng ruá»™t và là m máu lÆ°u thông dá»… dà ng.
Bệnh nhân cần được nuôi ăn bằng Ä‘Æ°á»ng tÄ©nh mạch cho đến khi ăn uống được bình thÆ°á»ng. Hầu hết bệnh nhân có thể ăn nhẹ sau 4-5 ngà y háºu phẫu.
Bạn cần dùng thuốc giảm Ä‘au và i ngà y. Bạn nên thông báo cho Ä‘á»™i ngÅ© Ä‘iá»u trị nếu loại thuốc giảm Ä‘au Ä‘ang dùng không đủ hiệu quả để được kê loại thuốc khác. Kháng sinh cÅ©ng có thể được dùng sau mổ tùy thuá»™c nhiá»u yếu tố bao gồm chẩn Ä‘oán ban đầu.
Sau khi phẫu thuáºt 1-2 tuần bệnh nhân có thể xuất viện.
ThÆ°á»ng thì bệnh nhân có thể trở lại sinh hoạt bình thÆ°á»ng trong vòng 1-3 tuần sau mổ, nhÆ°ng để bình phục hẳn thì cần thá»i gian lâu hÆ¡n. Do đó, bệnh nhân cần tránh gắng sức, nâng váºt nặng trong 4-6 tuần.