Chủ quan là gì khách quan là gì năm 2024

“Khách quan” là nói đến tất cả những gì tồn tại độc lập, bên ngoài và không lệ thuộc vào chủ thể hoạt động. Khách quan bao gồm những điều kiện, khả năng và quy luật khách quan; trong đó, quy luật khách quan luôn luôn giữ vai trò quan trọng nhất; hay còn được hiểu là tính vốn có của bản thân sự vật, hiện tượng, sự khách quan biểu hiện ra bên ngoài của sự vật, hiện tượng trong các lĩnh vực như tự nhiên, xã hội và tư duy. Nói cách khác, phạm trù khách quan dùng để chỉ tất cả những gì tồn tại không phụ thuộc vào một chủ thể xác định, hợp thành một hoàn cảnh hiện thực, thường xuyên tác động đến việc xác định mục tiêu, nhiệm vụ và phương thức hoạt động của chủ thể đó. “Chủ quan” bao gồm tất cả những gì cấu thành và phản ánh trình độ phát triển về phẩm chất và năng lực của một chủ thể nhất định. Nói đến chủ quan là nói đến sức mạnh hiện thực bên trong của chủ thể. Đến lượt mình, sức mạnh ấy lại luôn được biểu hiện ra ở năng lực tổ chức hoạt động (nhận thức và thực tiễn) của chủ thể mà tiêu thức cơ bản, quyết định để đánh giá năng lực ấy là sự phù hợp giữa hoạt động của chủ thể với điều kiện, khả năng và quy luật khách quan. Song, “phạm trù chủ quan” còn được hiểu là tất cả những cấu thành phẩm chất và năng lực của chủ thể trong hoạt động nhận thức và cải tạo khách thể. Cách nói “khách quan” và “chủ quan” dùng để thể hiện những mối quan hệ của sự vật, hiện tượng trong những phạm trù xác định, ngoài ra để có thể phân biệt rõ ràng hơn, các nhà khoa học đã vận dụng phương pháp luận cơ bản của Triết học để giải quyết mối quan hệ khách quan và chủ quan. Bên cạnh đó, phạm trù khách quan và chủ quan không đồng nhất với phạm trù vật chất và ý thức. Vậy, “biện chứng khách quan” và “biện chứng chủ quan” được hiểu như sau: Khái niệm “biện chứng khách quan” dùng để chỉ mối liên hệ giữa các sự vật, hiện tượng để đưa ra quan điểm khách quan (tên gọi khác: biện chứng tự nhiên). Đồng thời, biện chứng khách quan là biện chứng của bản thân thế giới hiện thực, của bản thân thế giới tự nhiên và của hiện thực khách quan. Khái niệm “biện chứng chủ quan” sự phản ánh mối liên hệ, sự vật, hiện tượng của thế giới khách quan vào đầu óc con người. Hay, biện chứng chủ quan còn là biện chứng của ý niệm trong tư duy, mà biện chứng của ý niệm cũng chỉ là sự phản ảnh biện chứng của thế giới hiện thực.

2. Mối quan hệ biện chứng giữa khách quan và chủ quan

Khi khám phá ra các quy luật phát triển của xã hội, Các và Ph.Ăngghen đã chứng minh đầy thuyết phục vai trò quyết định của tồn tại xã hội đối với ý thức xã hội, cơ sở hạ tầng đối với kiến trúc thượng tầng. Bằng cách đó, các ông đã luận chứng cho cách tiếp cận duy vật vấn đề mối tương quan giữa cái chủ quan và cái khách quan. Khách quan và chủ quan là hai mặt, hai yếu tố không thể tách rời trong mọi hoạt động của mỗi chủ thể. Trong mối quan hệ giữa khách quan và chủ quan thì suy đến cùng, khách quan bao giờ cùng là cơ sở, tiền đề và giữ vai trò quyết định chủ quan. Bởi vì, các điều kiện, khả năng và quy luật khách quan, không những luôn tồn tại độc lập không lệ thuộc vào chủ thể, luôn buộc chủ thể phải tính đến trước tiên trong mọi hoạt động, mà còn là cội nguồn làm nảy sinh mọi tri thức, tình cảm, ý chí và nguyện vọng của chủ thể. Khách quan quy định nội dung và sự vận động biến đổi của chủ quan. Do bản chất năng động vốn có của mình quy định nên con người luôn vươn tới tự do trong mọi hoạt động. Nhưng con người chỉ được tự do hành động trong chừng mực họ nhận thức được ngày càng sâu sắc hơn các điều kiện, khả năng và quy luật khách quan. Không phải thế giới khách quan khuôn theo ý chí, nguyện vọng chủ quan của con người, mà trái lại, ý chí, nguyện vọng của con người chỉ đúng khi nó phản ánh được sự vận động biến đổi của những điều kiện, khả năng và quy luật vốn có của thế giới khách quan. Giữa các chủ thể có sự khác nhau là ở tính năng động chủ quan trong nhận thức và hành động. Nhưng giới hạn của tính năng động ấy cũng do khách quan quy định. Chủ thể không thể tùy thích đặt ra cho mình những nhiệm vụ, không thể tự mình sáng tạo ra những mục tiêu, phương pháp khi mà quy luật khách quan không cho phép, khi mà điều kiện lịch sử chưa chín muồi. Nói cách khác, mọi hoạt động của con người chỉ là sự phản ánh và hiện thực hóa những nhu cầu đã chín muồi của đời sống xã hội. Chúng ta đạt được những thành công trong việc cải tạo hiện thực là do sự phản ánh đúng và hành động theo những quan hệ tất yếu của hiện thực chứ không phải là do những ảo tưởng chủ quan của mình. Tuy vậy, trong khi khẳng định khách quan là nhân tố có vai trò quyết định, triết học Mác-Lênin không những không phủ nhận mà còn đánh giá cao vai trò của tính năng động chủ quan. Nói đến vai trò của nhân tố chủ quan là nói đến vai trò của con người trong hoạt động (nhận thức và thực tiễn) để cải biến và thống trị thế giới của họ. Con người, do bản chất xã hội của họ quy định, nên luôn có nhu cầu và khả năng tổ chức các hoạt động

Khách quan là cụm từ quen thuộc và thường được sử dụng trong nhiều lĩnh vực. Vậy khách quan là gì? Mời bạn cùng theo dõi bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về khái niệm khách quan cũng như những nguyên tắc khách quan trong một số lĩnh vực.

1. Khách quan là gì?

- Khái niệm

Khách quan là một khái niệm không bị ảnh hưởng bởi cảm xúc, quan điểm, lợi ích cá nhân hay bất kỳ yếu tố nào khác ngoài các dữ liệu và tôn trọng sự thật. Khách quan cũng có nghĩa là không thiên vị, mà phải dựa trên các chứng cứ và dữ liệu.

Khách quan đòi hỏi sự kỷ luật và kiên trì trong việc giữ cho quan điểm cá nhân và các yếu tố khác không ảnh hưởng đến quá trình đánh giá và ra quyết định. Tính khách quan đòi hỏi thông tin phải được thu thập và xử lý một cách đúng đắn, chính xác để đưa ra kết luận chính xác và đáng tin cậy.

Tính khách quan là một yếu tố quan trọng trong nhiều lĩnh vực như báo chí, khoa học, pháp luật.… Việc áp dụng tính khách quan đòi hỏi một cách suy nghĩ rõ ràng và có chất lượng cao, khả năng phân tích, đánh giá các thông tin và chứng cứ chuẩn xác, giải thích rõ ràng và logic.

- Ví dụ về khách quan

Một số ví dụ để hiểu rõ hơn khách quan là gì:

Ví dụ 1: Một nhà báo viết bài báo về một vụ tai nạn giao thông. Nhà báo này phải thu thập các thông tin từ các nguồn tin cậy, chẳng hạn như cảnh sát địa phương, nhân chứng và báo cáo từ các cơ quan chức năng. Nhà báo phải chọn những thông tin có chứng cứ cụ thể để viết bài báo một cách khách quan, tránh việc có ý kiến riêng.

Ví dụ 2: Một công ty tuyển dụng nhân viên mới, công ty phải xem xét các thông tin về kinh nghiệm làm việc, trình độ chuyên môn, kỹ năng của từng ứng viên để đưa ra quyết định tuyển dụng một cách khách quan và công bằng.

Các ví dụ trên cho thấy, tính khách quan được thể hiện thông qua việc sử dụng các thông tin có chứng cứ cụ thể, tránh việc thiên vị hoặc ảnh hưởng bởi ý kiến riêng của người đánh giá.

Khách quan là tôn trọng sự thật (Ảnh minh họa)

2. Những tính chất điển hình của khách quan

Những tính chất của khách quan bao gồm:

• Không thiên vị: Khách quan là một cách tiếp cận đối xử với tất cả các sự vật, hiện tượng và tình huống một cách công bằng, không có sự thiên vị.
• Tôn trọng sự thật: Khách quan là cách tiếp cận tập trung vào sự thật và hiện thực thay vì chỉ dựa trên cảm giác hay suy đoán.
• Sự kiểm chứng: Khách quan dựa trên những bằng chứng và sự kiểm chứng thay vì các giả định không có căn cứ.
• Không bị chi phối: Không bị chi phối bởi những yếu tố cá nhân hay bất kỳ yếu tố nào khác. Chẳng hạn như: ý kiến ​​của người khác, áp lực từ bên ngoài, khác biệt về văn hoá, tôn giáo, tình trạng xã hội…
• Được chấp nhận chung: Khách quan được chấp nhận chung bởi đa số các chuyên gia hoặc cộng đồng trong lĩnh vực đó.

Các tính chất này là quan trọng để đảm bảo sự chính xác và đáng tin cậy của thông tin, quan điểm hoặc kết quả được trình bày.

Những tính chất điển hình của khách quan (Ảnh minh họa)

3. Nguyên tắc khách quan trong một số lĩnh vực

3.1. Nguyên tắc khách quan trong triết học

Nguyên tắc khách quan có vai trò quan trọng trong triết học, đặc biệt trong triết học khoa học và triết học của tri thức.

• Trong triết học khoa học: Những lập luận khoa học cần phải có tính phổ quát và có khả năng kiểm tra được. Các giải thích khoa học cũng cần phải dựa trên các bằng chứng, thay vì chỉ dựa trên giả thiết hay quan điểm cá nhân.
• Trong triết học của tri thức: Đòi hỏi rằng tri thức phải được xây dựng dựa trên các bằng chứng và dữ liệu khách quan. Điều này giúp đảm bảo tính đúng đắn và đáng tin cậy của tri thức, và đặt cơ sở cho sự tiến bộ trong các lĩnh vực triết học và khoa học.

3.2. Nguyên tắc khách quan trong xây dựng pháp luật

Nguyên tắc khách quan trong xây dựng pháp luật nhằm đảm bảo rằng các quy định và quyết định của pháp luật được xây dựng và thực thi một cách công bằng, trung lập, bao gồm:

• Sự độc lập và trung lập: Quy định pháp luật phải được xây dựng dựa trên dữ liệu và bằng chứng khách quan, tránh những yếu tố tâm lý, chính trị hoặc tôn giáo…
• Công bằng: Pháp luật phải được xây dựng công bằng, đảm bảo rằng tất cả mọi người đều được đối xử bình đẳng và không bị phân biệt đối xử.
• Chính xác và minh bạch: Các quy định pháp luật phải được xây dựng và thực thi chính xác, rõ ràng và dễ hiểu. Các quy trình và quy định phải được công bố và minh bạch.
• Độc lập và sự kiểm soát: Các quy định pháp luật phải được xây dựng độc lập, không bị ảnh hưởng bởi sự kiểm soát hay can thiệp từ bất kỳ tổ chức hoặc cá nhân nào.

3.3. Nguyên tắc khách quan trong kế toán

Nguyên tắc khách quan trong kế toán là những nguyên tắc cốt lõi giúp đảm bảo tính chính xác, đáng tin cậy và công bằng của các báo cáo tài chính và thông tin kế toán, bao gồm:

• Tính chính xác: Đây là nguyên tắc quan trọng nhất. Phải đảm bảo tính chính xác và đầy đủ của thông tin kế toán. Các thông tin này phải được chứng minh bằng các tài liệu hợp lệ và có thể được xác minh bằng các phương tiện khác.
• Nguyên tắc độc lập: Nguyên tắc này đòi hỏi các chuyên gia kế toán phải làm việc độc lập và trung thực, không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ yếu tố nào.
• Tính bảo mật: Các thông tin kế toán là những thông tin nhạy cảm và cần được bảo mật. Phải đảm bảo tính bảo mật của thông tin kế toán, tránh các rủi ro an ninh mạng và giữ bí mật thông tin.

Nguyên tắc khách quan trong một số lĩnh vực (Ảnh minh họa)

3.4. Nguyên tắc khách quan trong nghiên cứu khoa học

Các nhà khoa học phải tuân thủ các nguyên tắc khách quan trong quá trình nghiên cứu, bao gồm:

• Nguyên tắc phản biện: Các nhà khoa học phải kiểm tra và chứng minh các giả định và kết luận của họ bằng các chứng cứ và phương pháp khoa học hợp lý.
• Nguyên tắc độc lập: Phải làm việc độc lập và trung thực, không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ quan điểm, lợi ích cá nhân hay áp lực nào từ bên ngoài.

4. So sánh khách quan và chủ quan

Khách quan và chủ quan là hai khái niệm trái ngược nhau trong triết học và khoa học, 2 khái niệm này có những điểm tương đồng và khác biệt như sau:

Điểm tương đồng:

• Đều liên quan đến quan điểm và cách tiếp cận của người đánh giá.
• Có ảnh hưởng đến kết quả đánh giá và quan điểm của người đánh giá.
• Có vai trò trong quá trình đánh giá và phân tích thông tin.

Điểm khác biệt:

Khách quan

Chủ quan

Đề cập đến một cách tiếp cận, phân tích, đánh giá dựa trên các dữ liệu và thông tin có sẵn. Điều này đảm bảo tính chính xác, đáng tin cậy và công bằng của kết quả.

Đề cập đến các quan điểm, giả thuyết, cảm nhận hoặc ý kiến cá nhân của người đánh giá. Điều này có thể gây ảnh hưởng đến quá trình đánh giá và dẫn đến kết quả không công bằng hoặc không chính xác.

Được xem như là một tiêu chuẩn đánh giá được chấp nhận và áp dụng rộng rãi trong khoa học và công việc.

Thường bị coi là không chính thức hoặc không đáng tin cậy.

Đánh giá khoa học và khách quan, có thể kiểm chứng được.

Đánh giá dựa trên cảm nhận, trực giác hoặc ý tưởng cá nhân của người đánh giá.

Kết luận

Hy vọng những thông tin trên đây sẽ giúp bạn nắm được khái niệm khách quan là gì. Bên cạnh đó giúp bạn hiểu rõ hơn tầm quan trọng của khách quan đối với thực tiễn.

Khái niệm chủ quan là gì?

– Chủ quan là yếu tố mang tính cá nhân, một chiều nên thường được sử dụng ở những cuộc trò chuyện, thảo luận trong đời sống hàng ngày hoặc trên các diễn đàn/các nền tảng mạng xã hội cho phép con người được bày tỏ quan điểm, ý kiến cá nhân về một sự vật, sự việc nào đó.

Thế nào là quan điểm khách quan cho ví dụ?

Khách quan dùng để chỉ tất cả những sự vật, sự việc không phụ thuộc vào một chủ thể xác định. Khách quan tồn tại độc lập, bên ngoài và không nằm trong quyền kiểm soát của con người. Ví dụ về yếu tố khách quan của con người có thể kể đến như: thời tiết, nhiệt độ, các loại thiên tai…

Khách quan và chủ quan là gì trong lịch sự?

Khi bạn nhìn nhận và xử lý tất cả mọi vấn đề dựa trên “cái tôi” của mình, không quan tâm đến những ý kiến khác thì đó là chủ quan. Và ngược lại, bạn bỏ “cái tôi” của mình đi, lắng nghe ý kiến khác, chọn lọc, giải quyết vấn đề theo sự gợi ý của những người khác đó gọi là khách quan.

Biện chứng khách quan và chủ quan là gì?

Đồng thời, biện chứng khách quan là biện chứng của bản thân thế giới hiện thực, của bản thân thế giới tự nhiên và của hiện thực khách quan. Khái niệm “biện chứng chủ quan” sự phản ánh mối liên hệ, sự vật, hiện tượng của thế giới khách quan vào đầu óc con người.