Nguyên nhân gây tai nạn giao thông tàu

4 ngày xảy ra liên tiếp 5 vụ tai nạn giao thông đường sắt nghiêm trọng khiến người dân, ngành đường sắt và cả xã hội hoang mang? Tại sao lại xảy ra tình trạng này và đâu là giải pháp?

Hai tàu hàng đối đầu trong sân ga ở Núi Thành, Quảng Nam. Ảnh: NTPhóng viên Lao Động có cuộc trao đổi với chuyên gia vận tải Bùi Danh Liên - Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội xung quanh câu chuyện này.

Ông đánh giá như thế nào về việc liên tiếp xảy ra các vụ tai nạn giao thông đường sắt nghiêm trọng trong những ngày vừa qua?

Đây là một điều đáng tiếc, gây ra nhiều thiệt thòi cho người dân, cho xã hội và cả ngành đường sắt. Lâu nay tàu hỏa là một phương tiện tương đối an toàn hơn so với những phương tiện vận tải khác thì liên tục xảy ra tai nạn như vậy thật là điều đau xót với ngành đường sắt.

Phải thấy rằng, đường sắt từ trước tới nay đã đảm bảo xây dựng và thực hiện các quy trình vận hành chạy tàu hết sức chặt chẽ vì được thừa hưởng kinh nghiệm quản lý đường sắt của thế giới. Việc xảy ra nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng trong thời gian ngắn như vậy thì cần phải xem xét lại các quy trình này.

Ông có thể phân tích những nguyên nhân chính dẫn đến những tai nạn này?

Nguyên nhân chính xảy ra những vụ tai nạn giao thông đường sắt có thể kể đến như sau:

Thứ nhất, cán bộ thực thi công vụ, công nhân viên trực tiếp, những người quản lý điều hành chưa hoàn thành trách nhiệm đồng thời có phần chủ quan, lơ là khi thấy một thời gian dài đường sắt không xảy ra tai nạn.

Thứ hai, về mặt kỹ thuật đã bắt đầu xuất hiện những khiếm khuyết, bánh xe chạy 40 – 50 năm đã bị lão hóa. Đá trên đường sắt quy định phải 70 phân thì chạy mới nhanh, mới êm và không bị xóc, nhưng ngành đường sắt không có vốn để đầu tư nên lượng đá để đảm bảo ray ổn định rất ít, không đảm bảo yêu cầu.

Thứ ba, những ngày qua thời tiết nắng nóng nên sức khỏe của nhân viên lái tàu, nhân viên đường sắt có phần bị ảnh hưởng. Các cơ quan quản lý cần quan tâm bảo vệ, chăm lo cho sức khỏe của nhân viên đường sắt, đảm bảo sức khỏe, tỉnh táo cho họ trong việc điều hành công việc.

Ông đánh giá như thế nào về hạ tầng của ngành đường sắt hiện nay? Hạ tầng liệu có đang ảnh hưởng đến vấn đề an toàn chạy tàu?

Thiết bị, kỹ thuật của ngành đường sắt đang ngày càng hao mòn, chất lượng ngày càng giảm đi gây ảnh hưởng đến an toàn của ngành đường sắt. Việc mua toa xe mới cũng rất khó khăn vì hiện nay trên thế giới không sản xuất các xe khổ đường 1m nữa, mà đường tàu hiện nay của Việt Nam là đường tàu đơn khổ 1m, do đó chúng ta phải đặt riêng các đơn hàng với giá thành rất cao.

Để xảy ra những tai nạn đáng tiếc như vậy thì trách nhiệm thuộc về ai, thưa ông?

Những tai nạn xảy ra trong thời gian qua liên quan đến nhà ga, gác chắn, hệ thống quản lý an toàn trong ngành đường sắt, thông tin tín hiệu, lái tàu nhưng trước hết Tổng Công ty Đường sắt phải chịu trách nhiệm. Còn phải thông qua việc điều tra, đánh giá để tìm ra các nguyên nhân cụ thể, trong đó có cả những nguyên nhân khách quan từ các lái xe bồn, xe tải, thời tiết cũng gây ảnh hưởng nhiều. Qua những vụ tai nạn này, ngành đường sắt nên có một cuộc tổng kiểm tra để phát hiện thêm những nguyên nhân và khắc phục nó.

Ông có kiến nghị, đề xuất gì để hạn chế những tai nạn đường sắt xảy ra trong thời gian tới?

Trước mắt, ngành đường sắt phải tăng cường kỷ luật lao động đối với nhân viên đường sắt; cần thực hiện đúng quy trình, quy định. Thứ hai, đối với những người để xảy ra tai nạn, bất cứ là vì nguyên nhân gì cũng phải bị xử lý nghiêm túc để làm gương cho cả tập thể đường sắt; đồng thời nâng cao trách nhiệm của công chức, nhân viên, người lao động.

Thứ ba, Nhà nước cần có sự quan tâm đúng mực với ngành đường sắt, cần đổi mới phương tiện, thiết bị; phải nâng cấp ngành đường sắt lên từ việc chạy tàu cổ điển như hiện nay lên tàu tốc độ cao, nâng cấp khổ đường lên 1.435m.

Có như thế mới hạn chế được những tai nạn đáng tiếc xảy ra để người dân yên tâm hơn trong việc sử dụng phương tiện di chuyển này.

Theo đó, đối với vụ tàu khách đâm ôtô tải tại Tĩnh Gia (Thanh Hóa) rạng sáng 25/4 làm 2 người chết và hơn 10 người bị thương, hiện 2 nhân viên gác chắn đã bị cơ quan điều tra Công anh huyện Tĩnh Gia khởi tố, bắt tạm giam.

Hiện trường vụ va chạm 2 tàu hàng tông thẳng nhau. (Ảnh: Văn Trưởng/TTXVN)

Tuy nhiên, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam bước đầu xác định nguyên nhân vụ tai nạn do lỗi chủ quan nhân viên gác chắn đường ngang thuộc Công ty Cổ phần Đường sắt Thanh Hóa và lỗi của người điều khiển phương tiện giao thông đường bộ khi không chấp hành các quy định về an toàn giao thông trước khi đi qua vị trí giao cắt giữa đường bộ và đường sắt.

Với vụ 2 tàu hàng đâm nhau trực diện trong ga Núi Thành (Quảng Nam) chiều 26/5, theo trên cơ sở tài liệu thu thập được, các chứng cứ liên quan tại hiện trường, báo cáo giải trình bằng văn bản của các tập thể, cá nhân liên quan, Tổng công ty Đường sắt xác định nguyên nhân gây ra vụ tai nạn là do các chức danh làm công tác chạy tàu không thực hiện đúng quy trình tác nghiệp.

Cụ thể, trực ban chạy tàu ga Núi Thành (Chi nhánh khai thác đường sắt Nghĩa Bình) không phổ biến đầy đủ, rõ ràng kế hoạch tác nghiệp chạy tàu tại ga cho các chức danh liên quan.

Trưởng dồn ga Núi Thành đã tự ý thực hiện thao tác cắt móc toa xe N giáp sau đầu máy 350 tàu 2469, trong khi ga đang thực hiện kế hoạch đón tàu ASY2 thông qua ga Núi Thành. Trưởng dồn cũng không phổ biến kế hoạch dồn cho lái tàu đầu máy 350 biết.

Lái tàu 2469 (Chi nhánh Xí nghiệp Đầu máy Đà Nẵng) điều khiển đầu máy dịch chuyển khi không có phụ lái tàu, không quan sát tín hiệu phía trước,; điều khiển đầu máy 350 để dồn trong khi không có trưởng dồn dẫn máy.

Bên cạnh đó, Tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam thành lập Hội đồng phân tích tổ chức phân tích vụ tai nạn tại hiện trường ga Núi Thành vào ngày 1/6 tới đây để phân tích cụ thể nguyên nhân, rút kinh nghiệm, làm bài học phòng ngừa tránh tái diễn.

Trước đó, rạng sáng ngày 24/5 vừa qua, một vụ tai nạn giao thông đường sắt đặc biệt nghiêm trọng đã xảy ra khi tàu khách Bắc-Nam SE19 đâm va vào xe tải tại Tĩnh Gia (Thanh Hóa) đã làm lật 6 toa tàu và 2 người chết là lái tàu và phụ lái, hơn 10 người bị thương.

Vụ tai nạn giao thông này làm tuyến đường sắt Bắc-Nam tê liệt 13 tiếng đồng hồ và ngành đường sắt đã phải chuyển tải hành khách qua khu gian Khoa Trường-Trường Lâm (thuộc xã Trường Lâm, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa).

Chỉ 2 ngày sau, vào lúc 17 giờ ngày 26/5, hai tàu hỏa chở hàng đã va chạm với nhau ngay tại sân ga Núi Thành, tỉnh Quảng Nam, làm hư hỏng hệ thống đường ray, hai đầu máy và nhiều toa tàu đã bị chệch khỏi đường ray. Rất may, vụ va chạm không có thiệt hại về người.