Sữa mẹ là thức ăn phù hợp nhất đối với trẻ em, nhất là trong 6 tháng đầu đời. Mặc dù ở Việt Nam tỷ lệ phụ nữ cho con bú mẹ cao [khoảng 90%] nhưng sự hiểu biết vế sữa mẹ còn rất hạn hẹp. Hầu hết chưa phát huy được hiệu quả tối ưu của việc nuôi con bằng sữa mẹ và vấn đề bảo vệ nguồn sữa mẹ còn gặp nhiều khó khăn.
Xem thêm:
- Lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ
- Chăm sóc trẻ sơ sinh
Xem thêm:
Xem thêm:
- Cho con bú đúng cách
- Cho con bú khi mang thai
Tất cả phụ nữ đểu có đủ sữa để nuôi con, sở dĩ có trường hợp thiếu sữa là do chưa biết cách cho con bú và bảo vệ sữa mẹ. Sữa mẹ là thức ăn lý tưởng nhất cho trẻ, nhất là trẻ dưới 6 tháng tuổi. Nuôi con bằng sữa mẹ là phương pháp tích cực nhất để phòng bệnh suy dinh dưỡng ở trẻ dưới 1 tuổi và giảm thiếu nguy cơ bị bệnh của mẹ và con sau này.
Theo TS. Hoàng Trọng Kim – Giáo trình Nhi Khoa – Nhà xuất bản Y học
LỢI ÍCH CỦA VIỆC NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ
1. Lợi ích của sữa mẹ với sức khỏe của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ:
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quý giá cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, vì nó giúp trẻ phát triển một cách toàn diện nhất. Đặc biệt trong sữa mẹ có chứa nhiều probiotics là vi sinh vật có lợi cho sự phát triển của đường ruột và tăng cường hệ thống miễn dịch của trẻ. Việc nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu sau sinh là tiền đề giúp trẻ phát triển toàn diện sau này và những trẻ được nuôi bằng sữa mẹ ít mắc các bệnh thông thường như tiêu chảy, viêm phổi… hơn là những trẻ không có sữa mẹ.
2. Cho trẻ bú mẹ mang lại những lợi ích sau đối với bà mẹ:
Nuôi con bằng sữa mẹ là phương pháp nuôi dưỡng trẻ vô cùng kinh tế và tiện lợi vì sữa mẹ luôn sẵn có. Cho trẻ bú sữa mẹ giúp người mẹ giảm cân tự nhiên, co hồi tử cung sau khi sinh, phòng được chảy máu sau đẻ. Làm giảm nguy cơ bị ung thư vú, buồng trứng hoặc ung thư dạ con, giảm nguy cơ loãng xương và đái tháo đường.
3. Sữa mẹ tốt hơn sữa bột
Sữa mẹ có tất cả các chất dinh dưỡng mà các loại sữa bột có và còn nhiều hơn thế
– sữa mẹ có kháng thể giúp ảo vệ bé và có các nội tiết tố và các chất men giúp bé phát triển tối ưu. Không một loại sữa bột nào có thể thay thế sữa mẹ.
– Sữa mẹ đã được tạo ra một cách tự nhiên và vô cùng kỳ diệu với thành phần thay đổi theo thời gian để đáp ứng một cách chính xác nhu cầu của bé. Không có thứ ăn hay loại sữa bột nào có được đặc tính này.
– Nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ được bú mẹ có xu hướng thông minh hơn trẻ được cho uống sữa bột.
– Trong sữa mẹ có chứa nhiều chất giúp phát triển não bộ của bé.
+ Sữa mẹ chứa docosahexaenoic acic [DHA], là acid béo quan trọng cho sự phát triển não bộ. Trẻ được bú mẹ càng lâu thì được hấp thụ lượng DHA càng cao.
+ Sữa mẹ có chưa Cholesterol cần thiết để tạo ra mô thần kinh giúp não bộ của bé phát triển
+ Sữa mẹ giàu lactose, là chất dinh dưỡng quý giá cho sự phát triển mô của não bộ. Sữa bò cũng có chứa lactose nhưng không nhiều như sữa mẹ. Sữa bột không lactose khác và sữa đậu nành hoàn toàn không có lactose.
+ Taurin, một loại axit amin tìm thấy trong sữa mẹ có vai trò quan trọng trong phát triển não bộ. Acid amin này có rất ít trong sữa bò.
– Chính quá trình giao tiếp với bé trong khi cho con bú cũng có lợi cho sự phát triển não bộ của bé, không giống như việc cho trẻ bú bình và qua trình tiếp xúc da-kề-da nhiều hơn.
– Nghiên cứu chỉ ra rằng cho trẻ bú sữa bột có thể để lại hậu quả dẫn đến béo phì và các bệnh mạn tính khác.
– Ngoài ra, nuôi con bằng sữa mẹ cũng giúp bảo vệ bạn khỏi các bệnh ung thư vú và ung thư buồng trứng.
4. Nguyên tắc nuôi con bằng sữa mẹ:
Cho trẻ bú càng sớm càng tốt, ngay sau khi sinh [trong vòng 1 giờ đầu] để kích thích sữa mẹ tiết sữa.
Cho trẻ bú theo nhu cầu bất kể ngày đêm.
Bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu, không cần ăn thêm bất kỳ thức ăn đồ uống nào khác.
Bú hết một bên vú rồi mới chuyển sang bên kia để trẻ được bú cả sữa đầu và sữa cuối. Thời gian trung bình mỗi bữa bú từ 15 – 20 phút.
Chỉ nên cai sữa khi trẻ được 24 tháng hoặc lâu hơn nếu có thể.
Khi trẻ bị bệnh không tự bú được, bà mẹ vắt sữa và cho trẻ ăn bằng thìa.
5. Cách cho trẻ bú:
– Tư thế cho bú: Tùy điều kiện bà mẹ có thể cho trẻ bú ở tư thế ngồi cho bú hoặc tư thế nằm nhưng phải đảm bảo bà mẹ và trẻ đều ở tư thế thoải mái. Đầu và thân trẻ phải nằm trên một đường thẳng, bụng trẻ áp sát vào bụng mẹ, mặt quay vào vú mẹ và mũi trẻ đối diện với núm vú, đỡ toàn bộ cơ thể trẻ.
– Khi ngậm bắt vú đúng, quầng vú ở phía trên miệng trẻ còn lại nhiều hơn quầng vú ở phía dưới, miệng trẻ mở rộng, môi dưới hướng ra ngoài, cằm trẻ chạm vào vú mẹ. – Khi trẻ ngậm vú sai sẽ bị đau, tổn thương núm vú [có thể bị nứt cổ gà], cương tức, tắc tia sữa, vú sẽ tạo sữa ít đi làm cho trẻ đòi bú mẹ liên tục, khóc nhiều, mỗi lần bú kéo dài hoặc không chịu bú mẹ và trẻ tăng cân kém.
6. Chế độ ăn, uống để bảo vệ nguồn sữa mẹ:
Khi cho con bú các bà mẹ cần ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, có chế độ nghỉ ngơi, lao động hợp lý, tinh thần thoải mái để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và con.
Khẩu phần ăn cần cao hơn mức bình thường và ăn các loại thực phẩm chứa nhiều sắt, Vitamin A, và a xit folic như sữa, hoa quả , thịt cá, trứng, đậu phụ, lạc, đậu đỗ, các thực phẩm có màu vàng đỏ… và các món ăn cổ truyền như cháo chân giò gạo nếp, ý dĩ có tác dụng kích thích bài tiết sữa.
Không nên dùng các chất kích thích như rượu, bia, cà phê, thuốc lá, nước chè đặc… Giảm ăn các loại gia vị như tỏi, ớt, tiêu …
Bà mẹ đang cho con bú khi dùng thuốc phải có sự tư vấn của bác sĩ vì có thể gây ngộ độc cho trẻ và làm giảm tiết sữa. Sữa mẹ là thức ăn thích hợp nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Việc nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục cho con bú đến 2 tuổi có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của trẻ sau này. Mọi gia đình và cộng đồng cần nhận thức đúng đắn vấn đề nuôi con bằng sữa mẹ và tạo điều kiện hỗ trợ cho các bà mẹ nuôi con bằng sữa mẹ thành công. V
ì sức khỏe của những đứa con thân yêu, ngay từ những năm tháng đầu đời mỗi người mẹ cần trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về nuôi con bằng sữa mẹ. Đây là nghĩa vụ và quyền thiêng liêng nhất của một người mẹ khi sinh con.
Từ xưa tới nay, sữa mẹ luôn khẳng định tình ưu việt của mình. Sữa mẹ là nguồn thức ăn tốt nhất cho trẻ. Trẻ được bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu phát triển cả về trí tuệ và tinh thần.
Trong những năm gần đây, trước sự phát triển như vũ bão của quá trình công nghiệp đô thị hóa, tại hầu hết các nước phát triển và đang phát triển nhiều bà mẹ vẫn phải làm việc trong các nhà máy, xí nghiệp, môi trường độc hại. Cùng đó là sự phát triển và quảng cáo rộng rãi của các thức ăn nhân tạo cho trẻ đặc biệt là sữa công thức trên thị trường đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc cho con bú. Bên cạnh đó, việc các bà mẹ chưa hiểu hết các tác dụng của việc nuôi con bằng sữa mẹ cũng là một nguyên nhân không nhỏ ảnh hưởng đến việc nuôi con bằng sữa mẹ. Nhiều công trình nghiên cứu đã chứng tỏ nuôi con bằng sữa mẹ là tốt hơn hẳn và rẻ hơn nhiều so với việc nuôi nhân tạo bằng sữa bò. Cho đến nay mọi người đều phải thừa nhận sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ nhỏ đặc biệt là trẻ dưới một năm tuổi và không có bất kỳ loại thức ăn nào có thể thay thế được. Nuôi con bằng sữa mẹ cung cấp sự khởi đầu tốt nhất cho cuộc đời của một đứa trẻ đồng thời là một khâu quan trọng trong công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu
Sữa mẹ là nguồn thức ăn tốt nhất, phù hợp nhất đối với trẻ, nuôi con bằng sữa mẹ sẽ đảm bảo cho trẻ phát triển tốt về cả vật chất lẫn tinh thần đồng thời hạn chế được bệnh tật đặc biệt là các bệnh về đường tiêu hóa, hô hấp…Để hiểu thêm chúng tôi xin giới thiệu một số lợi ích của sữa mẹ và nuôi con bằng sữa mẹ.
1. Những lợi ích của sữa non
Sữa non đã có từ những ngày trước khi đẻ và được bài tiết vài ngày đầu sau khi đẻ, sữa có màu vàng nhạt, đặc, sánh. Số lượng sữa tuy ít nhưng cũng đủ đáp ứng cho trẻ mới sinh trong những ngày đầu tiên. Chính vì vậy, phải cho trẻ bú sớm để tận dụng lượng sữa non vì nó có nhiều ích lợi. Sữa non có nhiều năng lượng, protein và vitamin A, đồng thời lại có nhiều chất kháng khuẩn tăng cường miễn dịch cho trẻ. Không chỉ vậy, sữa non còn có tác dụng xổ nhẹ giúp cho việc tống phân su nhanh, ngăn chặn vàng da. Sau giai đoạn sữa non, sữa mẹ chuyển tiếp thành sữa ổn định.
2. Sữa mẹ là chất dinh dưỡng hoàn hảo dễ tiêu hóa và hấp thụ
Protein của sữa mẹ tuy ít hơn sữa bò nhưng có đủ các acid amin cần thiết và tỉ lệ cân đối. Chủ yếu là lactambumin 80% tổng lượng protein trong sữa mẹ nên khi vào trong dạ dày sẽ tủa thành các phân tử nhỏ, dễ tiêu hóa. Trái lại trong sữa bò chủ yếu là casein, khi vào dạ dày sẽ tủa thành thể tích lớn khó tiêu hóa.
Sữa mẹ có các acid béo cần thiết như acid linoleic, acid linolenic cần thiết cho sự phát triển của não, mắt và sự bền vững các mạch máu của trẻ. Lipid của sữa mẹ dễ tiêu hóa hơn vì có men lipase.
Lactose trong sữa mẹ có nhiều hơn sữa bò, cung cấp thêm nhiều năng lượng. Một số lactose vào ruột chuyển thành acid lactic giúp cho sự hấp thu calci và muối khoáng.
Trong sữa mẹ có nhiều vitamin A hơn sữa bò. Trẻ bú sữa mẹ sẽ đề phòng được bệnh khô mắt do thiếu vitamin A. Calci và sắt trong sữa mẹ dễ hấp thu, do đó trẻ ít bị còi xương và thiếu máu.
3. Các chất kháng khuẩn trong sữa mẹ
Một số kháng thể từ người mẹ truyền qua rau đã giúp cho trẻ mới đẻ có sức đề kháng và miễn dịch với một số bệnh đặc biệt trong 4 – 6 tháng đầu trẻ không mắc các bệnh như cúm, sởi, ho gà. Sữa mẹ vô khuẩn, sạch sẽ, trẻ bú trực tiếp ngay, vi khuẩn không có điều kiện phát triển nên trẻ ít bị tiêu chảy.
Globulin miễn dịch IgA : có nhiều trong sữa non và giảm dần trong những tuần sau. IgA thường không hấp thu mà hoạt động tại ruột để chống lại một số vi khuẩn như E.coli và virus.
Lactoferin : là một protein có gắn sắt tác dụng kìm khuẩn không cho vi khuẩn cần sắt phát triển.
Lysozym : là một enzym có trong sữa mẹ có tác dụng diệt khuẩn.
Ngoài ra, còn một số yếu tố quan trọng khác như: các Bạch cầu, Nitrogen…có tác dụng ức chế và kìm hãm một số vi khuẩn gây bệnh phát triển, bảo vệ cơ thể trẻ.
4. Sữa mẹ có tác dụng chống dị ứng
Trẻ bú sữa mẹ thường không bị dị ứng, eczema vì IgA tiết cùng một loại đại thực bào có tác dụng chống dị ứng.
5. Gắn bó tình cảm mẹ con
Nuôi con bằng sữa mẹ còn có tác dụng tốt về phương diện tâm lý. Nuôi con bằng sữa mẹ đã giúp cho bà mẹ và trẻ hình thành mối quan hệ gần gũi, yêu thương. Điều này làm gắn bó thêm tình cảm giữa mẹ con, giúp trẻ phát triển tốt về mặt tình cảm và trí tuệ sau này.
6. Bảo vệ sức khỏe cho mẹ
Sữa mẹ đóng góp vào việc bảo vệ sức khoẻ bà mẹ như: giảm thiếu máu, thiếu sắt, giảm nguy cơ ung thư vú, ung thư tử cung. Nuôi con bằng sữa mẹ giúp kéo dài thời gian sinh sản, giảm xuất huyết sau sinh, giảm bài tiết hóc môn oxytocin [làm co cơ tuyến vú để tống sữa vào ống dẫn sữa] và các hóc môn điều hoà thần kinh.
7. Giá thành rẻ
Nuôi con bằng sữa mẹ là một cách nuôi dưỡng trẻ vô cùng kinh tế và tiện lợi vì sữa mẹ luôn sẵn có. Nuôi con bằng sữa mẹ không phải đun nấu, không tốn dụng cụ pha chế, không mất tiền mua giúp cho người mẹ và gia đình tiết kiệm về kinh tế cũng như thời gian.