Nếu như lần đầu tiên công ty bạn thực hiện giao dịch thương mại quốc tế, thì việc lựa chọn hình thức thanh toán là rất quan trọng. Chọn hình thức thanh toán phù hợp sẽ giúp bạn quản lý được dòng tiền và hàng hóa, ngoài ra còn giúp công ty tránh phải tranh chấp và mâu thuẫn không đáng có.
Có rất nhiều hình thức thanh toán quốc tế, nhưng phổ biến nhất hiện nay là LC. Vậy L/C là gì? Tại sao được ứng dụng nhiều như vậy?
L/C là gì?
Thanh toán l/c là gì? Nó có thể hiểu là Thư tín dụng [tiếng anh là Letter of Credit – viết tắt L/C] là thư do ngân hàng phát hành, theo yêu cầu của người nhập khẩu, cam kết với người xuất khẩu về việc thanh toán một khoản tiền nhất định, trong một khoảng thời gian nhất định, nếu người bán xuất trình được một bộ chứng từ hợp lệ, đúng theo quy định trong LC.
Có thể hiểu đơn giản, L/C là thư cam kết của ngân hàng về việc người nhập khẩu sẽ trả tiền cho người xuất khẩu. Trong một số trường hợp, đối tác ký giữa các bên vẫn tồn tại sự thiếu tin tưởng lẫn nhau, phương thức thanh toán này sẽ giúp 2 bên yên tâm về quyền lợi của mình.
Thông qua hình thức này, người nhập khẩu áp dụng những chuẩn mực thanh toán quốc tế [hiện hành là: UCP 600 – Các qui tắc và thực hành thống nhất về Tín dụng chứng từ do Phòng thương mại quốc tế phát hành].
Nội dung chính của L/C
- Số hiệu, địa điểm, ngày mở L/C
- Loại L/C
- Tên và địa chỉ các bên liên quan: bên xuất khẩu, bên nhập khẩu, người hưởng lợi, các ngân hàng…
- Số tiền, loại tiền
- Thời hạn hiệu lực, thời hạn trả tiền, và thời hạn giao hàng
- Quy định Điều khoản giao hàng: điều kiện cơ sở giao hàng, nơi giao hàng…
- Nội dung về hàng hóa: tên, số lượng, trọng lượng, bao bì…
- Những chứng từ người hưởng lợi phải xuất trình: hối phiếu, hóa đơn thương mại, vận đơn, chứng từ bảo hiểm, chứng nhận xuất xứ…
- Cam kết của ngân hàng thực hiện mở thư tín dụng
- Những nội dung khác
Các loại L/C
Một số loại L/C phổ biến như:
- Revocable L/C - Thư tín dụng có thể hủy bỏ
- Irrevocable L/C - Thư tín dụng không thể hủy ngang
- Confirmed L/C - Thư tín dụng có xác nhận
- Transferable L/C - Thư tín dụng chuyển nhượng
- Back to Back L/C - Thư tín dụng giáp lưng
- Revolving Letter of Credit - Thư tín dụng tuần hoàn
- Standby Letter of Credit - Thư tín dụng dự phòng
- Reciprocal L/C - Thư tín dụng đối ứng [Reciprocal L/C]
- Red Clause L/C - Thư tín dụng có điều khoản đỏ
Điều kiện
Nguồn vốn để đảm bảo thanh toán L/C
Khi quy định điều khoản thanh toán bằng L/C trong hợp đồng, khách hàng cần xem xét nguồn vốn để thanh toán cho L/C mà mình sẽ yêu cầu NHCTVN mở:
- L/C phát hành bằng vốn tự có, khách hàng phải ký quỹ 100%
- L/C phát hành bằng vốn tự có, khách hàng không ký quỹ đủ 100% và/hoặc có yêu cầu miễn, giảm mức ký quỹ, đề nghị Quý khách liên hệ với bộ phận Tín dụng thẩm định nghiên cứu xem xét và được Giám đốc hoặc người được Giám đốc uỷ quyền phê duyệt trước khi chuyển sang phòng TTQT thực hiện.
- L/C phát hành bằng vốn vay của NHCTVN: Quý khách liên hệ với bộ phận Tín dụng thẩm định để xem xét.
Yêu cầu mở L/C
Khách hàng điền đầy đủ thông tin vào Đơn yêu cầu mở L/C. Vì ngân hàng mở L/C theo yêu cầu của người nhập khẩu, do vậy Quý khách nên xem xét kỹ nội dung hợp đồng để đảm bảo khi đưa vào L/C không bị mâu thuẫn.
Thủ tục mở L/C
- Đơn yêu cầu mở L/C
- Quyết định thành lập công ty [đối với các doanh nghiệp giao dịch lần đầu]
- Đăng ký kinh doanh [đối với doanh nghiệp giao dịch lần đầu]
- Đăng ký mã số xuất nhập khẩu – nếu có [đối với doanh nghiệp giao dịch lần đầu]
- Hợp đồng ngoại thương bản chính [trường hợp ký hợp đồng qua FAX thì đơn vị phải ký và đóng dấu trên bản sao/ bản photo].
- Hợp đồng nhập khẩu uỷ thác [nếu có]
- Giấy phép nhập khẩu của Bộ Thương Mại [nếu mặt hàng nhập khẩu thuộc Danh mục quản lý quy định tại Quyết định điều hành xuất nhập khẩu hàng năm của Thủ tướng Chính Phủ].
- Cam kết Thanh toán, ngoài ra đối với trường hợp vay vốn cần phải có Hợp đồng Tín dụng, trường hợp mở L/C trả chậm cần phải có Công văn phê duyệt cho mở L/C trả chậm do NHCTVN cấp
- Hợp đồng mua bán ngoại tệ [nếu có]
- Bản giải trình mở L/C do phòng Tín dụng của Chi nhánh lập được Giám đốc chi nhánh hoặc người được Giám đốc uỷ quyền phê duyệt [trường hợp ký quỹ dưới 100% trị giá L/C]
Ngoài ra, các chứng từ sau sẽ phải lưu bản gốc:
- Cam kết thanh toán
- Hợp đồng vay vốn
- Hợp đồng mua bán ngoại tệ
- Đơn xin mở L/C của khách hàng
- Bản giải trình mở L/C
Lợi ích của LC đối với các bên:
Lợi ích đối với người xuất khẩu:
– NH sẽ đảm nhiệm thực hiện thanh toán đúng như trong thư tín dụng quy định bất kể người mua có muốn trả tiền hay không.
– Hạn chế tối đa chậm trễ trong việc chuyển chứng từ được.
– Việc thanh toán được tiến hành ngay khi chứng từ được chuyển đến NH phát hành, hoặc là L/C trả chậm sẽ được thanh toán vào một ngày xác định [nếu].
– Để có trước tiền sử dụng cho việc chuẩn bị thực hiện hợp đồng, người bán có thể đề nghị chiết khấu L/C
Lợi ích đối với người nhập khẩu:
– Người nhập khẩu phải thanh toán chỉ khi hàng hóa thực sự được giao.
– Để đảm bảo việc người xuất khẩu sẽ được thanh toán tiền, người xuất khẩu sẽ phải làm tất cả những gì theo quy định trong L/C. Vì vậy, người nhập hoàn hoàn toàn có thể yên tâm.
Đặc điểm của thư tín dụng
- L/C là giao dịch kinh tế hai bên, chỉ giữa ngân hàng phát hành và bên bán, mọi chỉ thị, yêu cầu của bên mua sẽ do ngân hàng phát hành đại diện.
Cụ thể, ngân hàng phát hành là người sẽ thanh toán cho bên bán nên khi bên bán muốn ký phát hối phiếu đòi tiền thì phải gửi đến ngân hàng phát hành, không phải là bên mua.
- L/C độc lập với hợp đồng ngoại thương và hàng hóa: L/C thể hiện cam kết thanh toán của ngân hàng phát hành cho người thụ hưởng khi người này xuất trình được bộ chứng từ phù hợp, nó hình thành trên cơ sở hợp đồng nhưng sau đó lại hoàn toàn độc lập với hợp đồng này.
- L/C chỉ giao dịch bằng chứng từ và chỉ thanh toán căn cứ vào chứng từ:
Ngân hàng phát hàng không dựa vào tình trạng của hàng hoá thực tế mà sẽ dựa vào bộ chứng từ thanh toán mà bên bán cung cấp có phù hợp với điều khoản trong L/C hay không nên nếu bộ chứng từ hợp lệ thì ngân hàng sẽ thanh toán cho bên bán vô điều kiện vì vậy bên mua cần lưu ý trong công tác kiểm tra hàng hoá.
- L/C yêu cầu tuân thủ chặt chẽ của bộ chứng từ: Bộ chứng từ phải tuân thủ chặt chẽ các điều khoản của L/C.
- L/C không thể huỷ ngang [theo quy định của UPC 600 – Phiên bản áp dụng mới nhất của bộ Quy tắc thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ]
- Các bên phải thống nhất và ghi rõ phiên bản áp dụng UPC vào L/C.
- Trước khi mở L/C, bên nhập khẩu và bên xuất khẩu cần thống nhất với nhau về các điều khoản trong L/C như thời gian giao hàng và thanh toán…
Với những ưu điểm giúp người bên nhập khẩu và xuất khẩu dễ dàng quản lý dòng tiền thông qua bên thứ 3 là ngân hàng, L/C là gì và nó đã trở thành hình thức thanh toán phổ biến nhất hiện nay.
Qua bài viết về l/c là gì và lợi ích của các bên mong rằng bạn có thể thêm lựa chọn thanh toán cho doanh nghiệp của mình. Chúc bạn thành công!
Hiện nay, thư tín dụng [L/C] đang ngày càng là phương thức thanh toán phổ biến trong các giao dịch thương mại quốc tế bởi vì sự an toàn và uy tín thông qua việc ngân hàng cam kết sẽ thanh toán cho người bán nếu người bán cung cấp đủ bộ chứng từ đã quy định theo hợp đồng L/C và người mua cũng được ngân hàng đảm bảo hàng hóa sẽ được giao theo đúng những yêu cầu được quy định trong hợp đồng L/C. Tuy nhiên, phương thức thanh toán này cũng đem lại những rủi ro cho cả người bán và người mua được xem xét ở dưới đây.
1. Rủi ro cho người bán:
Thứ nhất, trong hợp đồng mua bán, sự thỏa thuận của các bên dựa trên sự thiện trí và sự bình đằng giữa người bán và người mua để đưa ra vào các điều khoản của hợp đồng. Tuy nhiên, mặc dù xuất phát từ sự bình đẳng, người bán vẫn thường là người yếu thế hơn so với người mua trong hợp đồng mà từ đó phải chấp nhận những thỏa thuận bất lợi về phía mình. Điều đó thể hiện thông qua việc bên bán chấp nhận sẽ những hồ sơ và giấy tờ vô cùng phức tạp mà bên mua yêu cầu, thậm chí bên bán chấp thuận những hồ sơ mà họ không thể lấy được nhưng họ không hề hay biết. Ví dụ như L/C yêu cầu ngoài vận đơn [Bill of Lading-B/L] người bán phải xuất trình thêm 1 giấy chứng nhận do hãng tầu ký và đóng dấu. Tuy nhiên sau khi giao hàng, hãng tầu chỉ cấp cho người bán giấy chứng nhận có chữ ký mà không đóng dấu của hãng tầu với lý do theo quy định của luật quốc tế áp dụng trong lĩnh vực vận tải biển.
Chính vì thành phần hồ sơ phức tạp này mà khi hàng đến nơi nhưng không thể thực hiện được hồ sơ giấy tờ. Theo đó, Ngân hàng sẽ không chấp nhận thanh toán cho người bán do thiếu hồ sơ giấy tờ và hàng tiếp tục phải để ở cảng mà không thể lấy về gây rất nhiều thiệt hại cho người bán. Có thể thấy đây là trường hợp người mua đã cài một số điều khoản không khả thi để bắt lỗi chứng từ, từ đó làm cơ sở để từ chối nhận hàng hoặc ép người bán giảm giá tiền hàng nếu không muốn chịu thêm chi phí.
Thứ hai, phương thức thanh toán L/C là một phương thức thanh toán an toàn và uy tín thông qua ngân hàng, nhưng chính vì lý do này mà khiến cho nhiều người quá tin tưởng vào vai trò của L/C mà không hiểu rằng phương thức thanh toán L/C là một phương thức thanh toán có điều kiện. Điều này dẫn đến việc người bán đã không kiểm tra kỹ càng các điều kiện và điều khoản của L/C dẫn đến một hậu quả không kiểm tra một cách cẩn thận các yêu cầu khó thực hiện của L/C. Vì vậy, người bán sẽ phải chịu các chi phí có thể rất là lớn và tốn rất nhiều thời gian, công sức để thực hiện các yêu cầu của L/C.
Thêm nữa, cho dù đã thực hiện theo phương thức thanh toán L/C, nhưng việc thanh toán vẫn dựa trên sự thiện chí của người mua trong việc thực hiện hợp đồng. Như đã nói, hình thức thanh toán bằng L/C là dựa trên cơ sở giao dịch các chứng từ văn bản và ngân hàng phải kiểm tra rất kỹ càng tính chính xác của chứng từ từng chút một và thậm chí từ chỗi thanh toán cả những lỗi nhỏ nhất. Vì thế, mặc dù đã giao hàng đầy đủ, đúng số lượng và chất lượng nhưng vì những lỗi nhỏ trong chứng từ mà người bán chưa được chấp nhận thanh toán. Khi người nhập khẩu không thiện chí, cố ý không muốn thực hiện hợp đồng thì họ có thể dựa vào sai sót cho dù là rất nhỏ của bộ chứng từ để đòi giảm giá, kéo dài thời gian để chiếm dụng vốn của người xuất khẩu, thậm chí từ chối thanh toán. Vì vậy, mặc dù Ngân hàng mở L/C đã cam kết sẽ thực hiện việc thanh toán tín dụng chứng từ nhưng một yếu tố quan trọng để đảm bảo cho sự an toàn của thanh toán quốc tế đó là sự tin tưởng và thiện chí giữa người bán và người mua.
2. Rủi ro người mua
Thứ nhất, như đã nêu ở trên, mặc dù phương thức thanh toán bằng L/C rất an toàn và uy tín, nhưng nó vẫn phụ thuộc vào sự thiệt chí và sự trung thực của người bán và người mua. Vì vậy, khi người bán không có sự thiện chí và cố ý thực hiện những hành động gian lận trong thương mại gây ra thiệt hại cho người mua. Một ví dụ điển hình là một nhà xuất khẩu có chủ tâm gian lận thương mại có thể xuất trình bộ chứng từ giả mạo, có bề ngoài phù hợp với L/C cho Ngân hàng mà thực tế không có hàng giao, người nhập khẩu vẫn phải thanh toán cho ngân hàng ngay cả trong trường hợp không nhận được hàng hoặc nhận được hàng không đúng theo hợp đồng từ người xuất khẩu bởi vì ngân hàng đã thanh toán cho người xuất khẩu khi đã cung cấp đủ hồ sơ, chứng từ như yêu cầu trong L/C. Trên thực tế giải quyết tranh chấp cho khách hàng, chúng tôi cũng đã gặp những trường hợp người xuất khẩu đã …… với nhà sản xuất để làm những chứng từ giả là CO [Certificate of Origin] và CQ [Certificate of Quality] để đáp ứng yêu cầu trong L/C và buộc ngân hàng phải thanh toán. Tại thời điểm đó, người nhập khẩu dù nhận hàng không đúng chất lượng như đã cam kết trong hợp đồng, nhưng vẫn mất số tiền hàng cho người xuất khẩu.
Thứ hai, rủi ro tiếp theo cho người mua đó là việc người nhập khẩu chấp nhận chứng từ do người xuất khẩu lập ra dù chứng từ này không đúng với những chứng từ được yêu cầu trong L/C nhưng vẫn chấp nhận để thanh toán. Khi người bán không cung cấp đầy đủ chứng từ hoặc chứng từ còn rất nhiều thiếu xót, ngân hàng sẽ từ chối thanh toán cho người bán. Tuy nhiên, người bán có thể chèo kéo, dụ dỗ người mua chấp nhận với những lời cam kết về hàng tốt, những khuyến mãi và những lợi ích đi kèm cho người mua. Và khi người mua nhận hàng và chấp nhận thanh toán thì số hàng không đúng yêu cầu có thể là cả về chất lượng cũng như số lượng và làm ảnh hưởng hoạt động kinh doanh đặc biệt là làm mất uy tín trong kinh doanh của người nhập khẩu. Chính vì vậy, người mua cần chú ý đến việc đồng ý chấp nhận thanh toán dù người bán không cung cấp đầy đủ chứng từ hoặc chứng từ nhiều thiếu xót
Thứ ba, rủi ro nữa cho người mua đó là hợp đồng mua bán và LC có thể bị xem xét là hai hợp đồng riêng biệt và không bị ảnh hưởng đến hiệu lực của nhau. Ở Việt Nam, một trong những vụ tranh chấp thư tín dụng [L/C] đã trở thành án lệ số 13 về hiệu lực của thư tín dụng, qua đó công nhận rằng L/C là một giao dịch độc lập với nhau với hợp đồng mua bán được dẫn chiếu theo điều 4 của UCP 600. Và trên thực tế, ở một quốc gia khác, chúng tôi đã tham gia một phiên xử liên quan giữa hành vi vi phạm phương thức thanh toán L/C và việc nhận hàng và thanh toán cho người bán. Ở đây, phương thức thanh toán L/C được quy định thành một điều khoản của Hợp đồng mua bán và gắn liền với điều khoản thanh toán và người bán đã liên tục vi phạm nghiêm trọng về mặt cung cấp đầy đủ chứng từ dẫn tới việc người mua từ chối nhận hàng. Tuy nhiên, trong phiên xử, quyết định được đưa ra nhấn mạnh vào nghĩa vụ giao hàng, nhận hàng và thanh toán và xét L/C là một giao dịch độc lập. Theo đó, người mua phải chịu bồi thường thiệt hại cho người bán do không nhận hàng và thanh toán cho người bán.
3. Giải pháp phòng tránh các tranh chấp xảy ra
Thứ nhất, trước khi đưa LC trở thanh phương thức thanh của mình các bên cần có sự tham vấn bởi các cá nhân, tổ chức có chuyên môn về hồ sơ và chứng từ trong việc thanh toán LC để tránh những chứng từ không cần thiết hoặc không thể thực hiện được đối với người bán và đưa thêm những chứng từ cần thiết để bảo vệ quyền lợi đối với người mua.
Thứ hai, thỏa thuận chặn chẽ về hiệu lực giữa hợp đồng mua bán và L/C và có thể thỏa thuận rõ ràng nếu vi phạm điều khoản thanh toán thông qua phương thức L/C sẽ dẫn tới việc vi phạm hợp đồng và có thể chấm dứt hợp đồng nếu có sự vi phạm nghiêm trọng.
Thứ ba, các doanh nghiệp nên tự trang bị cho mình kiến thức về phương thức thanh toán bằng L/C và tránh việc ỷ lại vào các ngân hàng trong việc tìm hiểu luật pháp, thông lệ quốc tế về phương thức thanh toán này. Điều này là điều vô cùng cần thiết để hạn chế những rủi ro khi sử dụng phương thức thanh toán này.