Sự khác biệt giữa thơ trữ tình và thơ tự sự

Hình thức tổ chức tác phẩm văn học được xác định trong loại (loại hình, chủng loại) và thể (thể tài, thể loại, kiểu, dạng).

- Loại là phương thức tồn tại chung, thể là hiện thực hóa của loại. Tác phẩm văn học được chia làm 3 loại gồm trữ tình (lấy cảm xúc, suy nghĩ, tâm trạng con người làm đối tượng thể hiện chủ yếu), tự sự (dùng lời kể, lời miêu tả để xây dựng cốt truyện, khắc hoạ tính cách nhân vật..), kịch (thông qua lời thoại và hành động của nhân vật mà tái hiện những xung đột xã hội).

- Loại trữ tình có các thể như thơ ca, khúc ngâm; loại tự sự có truyện, kí; loại kịch có chính kịch, bi kịch, hài kịch

- Có một thể loại tồn tại độc lập là văn nghị luận (chính trị xã hội, văn hóa).

I. Thơ

1. Khái lược về thơ

- Là thể loại văn học có phạm vi phổ biến rộng và sâu.

- Thơ tác động đến người đọc bằng sự nhận thức cuộc sống, những liên tưởng, tưởng tượng phong phú.

- Thơ ca là tấm gương phản chiếu tâm hồn, là tiếng nói của tình cảm con người, những rung động của trái tim trước cuộc đời.

- Thơ chú trọng đến cái đẹp, phần thi vị của tâm hồn con người và cuộc sống khách quan.

- Cốt lõi cơ bản của thơ là trữ tình.

- Ngôn ngữ thơ cô đọng, hàm xúc, giàu nhịp điệu, hình ảnh sinh động, được tổ chức đặc biệt theo thể thơ.

- Phân loại thơ:

+ Theo nội dung biểu hiện: Thơ trữ tình, thơ tự sự, thơ trào phúng.

+ Theo cách thức tổ chức: Thơ cách luật, thơ tự do, thơ văn xuôi.

2. Yêu cầu về đọc thơ

- Cần biết rõ tên bài thơ, tập thơ, tác giả, hoàn cảnh sáng tác...

- Đọc kĩ văn bản, cảm nhận ý thơ qua từng dòng, từng câu, từng từ, từng hình ảnh, nhịp điệu

- Lí giải, đánh giá về nội dung và nghệ thuật

II. Truyện

1. Khái lược về truyện

- Là thể loại văn học phản ánh đời sống trong tính khách quan của nó qua con người, hành vi, sự kiện được miêu tả và kể lại bởi một người kể chuyện (trần thuật) nào đó.

- Thường có cốt truyện (tình tiết, sự kiện, biến cố).

- Nhân vật vật được miêu tả chi tiết, sống động gắn với hoàn cảnh; phạm vi miêu tả không bị hạn chế bởi thời gian và không gian.

- Ngôn ngữ của người kể chuyện, của nhân vật linh hoạt gần với đời sống.

- Phân loại truyện:

+ Văn học dân gian (thần thoại, truyền thuyết, cổ tích...).

+ Văn học trung đại có truyện viết bằng chữ Hán và chữ Nôm.

+ Văn học hiện đại có truyện ngắn, truyện vừa, truyện dài.

2. Yêu cầu đọc truyện

- Tìm hiểu bối cảnh xã hội, hoàn cảnh sáng tác

- Phân tích diễn biến cốt truyện qua các phần mở đầu, vận động, kết thúc với các tình tiết, sự kiện, biến cố cụ thể.

- Phân tích nhân vật qua ngoại hình, hành động, nội tâm, ngôn ngữ

- Xác định vấn đề của truyện đặt ra, ý nghĩa tư tưởng, giá trị của truyện trên các phương diện như nhận thức, giáo dục, thẩm mỹ.