Tại sao hạt gấc nấu chín vẫn nảy mầm
|
Show Đất trồng gấcGấc là một loài cây bản địa của Việt Nam, thích nghi với nhiều loại đất khác nhau, phân bố tự nhiên ở cả ba miền. Cho nên việc lựa chọn đất trồng không có yêu cầu khắt khe như đối với các loài cây khác. Tất nhiên những vùng đất khô cằn, đất đỉnh đồi trọc, đất mỏng lớp, đất đá ong, đất nhiều sỏi đá thì không nên lựa chọn để trồng gấc. Gấc sinh trưởng, phát triển tốt trên đất vườn, đất ven ao – hồ – đầm, đất thung lũng, đất phù sa ven sông suối, đất sâu lớp, độ ẩm – độ phì cao. Nên chọn trồng nơi đất tốt, đất phù sa, thoát nước; khi đó gấc mới có năng suất cao.Nội dung trong bài viếtĐất trồng gấc Mật độ trồng Thời vụ trồng gấc Kỹ thuật trồng gấc Trồng gấc bằng hạt Xử lý hạt gấc Kinh nghiệm phân biệt đực cái Trồng gấc bằng hom dây Chọn cây mẹ lấy hom Ươm hom Cách trồng cây gấc bằng hom dây hay bằng bầu Khác biệt giữa hai phương pháp trồng gấc bằng hạt và bằng homĐào hố: Sản xuất đại trà thì đào hố trồng kích thước 50 x 50 x 50 cm hoặc 60 x 60 x 60 cm. Nếu trồng trong vườn thì nên đào to rộng và sâu hơn. Có nhà đã đào hố rộng tới 1m2 để trồng gấc: 100 x 100 x 80(60) cm. Không nhất thiết đào vuông mà cỏ thể đào hố tròn. Khi đó đường kính hố trồng sẽ là 40 cm; 50 cm; 100 cm. Cũng có thể đào rãnh dài theo chiều dài của giàn, rãnh đào rộng từ 0,8 – 1 m, dài 3 m, sâu 0,6 m, trên rãnh trồng từ 3 – 5 gốc. Nếu trồng cho gấc leo lên cây thì chỉ cần đào hố 60 x 60 x 60 cm và mồi hố chỉ trồng 1-2 dây.Lấp hố: Trộn đều phân với đất, vôi, vun vào 2/3 hố, 1/3 hố là lớp đất bột không phân. Lấp hố xong trước khi gieo hạt hoặc đặt dây trồng gấc ít nhất 15 – 20 ngày. Nơi có nguy cơ úng ngập, ứ đọng nước trong hốc trồng gấc thì khi làm đất, lấp hố cần vun cao khoảng 20 – 30 cm. Bạn đang xem: Cách trồng gấc từ hạt Mật độ trồngTrồng tập trung trên diện tích lớn, trồng đại trà với vùng đất tốt có thể trồng mật độ 400 cây/ha (cự ly 5x5m/cây) hoặc 200 cây/ha (cự ly 7x7m/cây).Trồng vườn, trồng trên đất tận dụng thì tùy điều kiện cụ thể mà xác định cự ly hay mật độ trồng thích hợp. Thời vụ trồng gấcỞ miền Bắc nên trồng gấc vào tháng 2 dương lịch. Ở miền Trung, miền Nam nên trồng vào đầu mùa mưa, khoảng tháng 11 – 12; nơi đất ẩm, thoát nước và đủ nước tưới, về thời tiết, cần chọn ngày mưa, ngày râm mát để trồng gấc.Kỹ thuật trồng gấcTrồng gấc bằng hạtƯơm trồng gấc bằng hạt thường tỷ lệ cây cái không cao. Theo Ngô Sỹ Đạt,sau 3 năm gieo ươm trồng gấc bằng hạt cho biết: Tỷ lệ cây cái đạt khoảng 30 –60%. Theo ông Trần Sỹ Quảng tỷ lệ này đạt khoảng 60%. Như vậy cây đực chiếm từ40 đến 70% khi gieo hạt. Đây chính là lý do khiến người ta trồng gấc bằng homdây nhiều hơn.Câu hỏi đầu tiên khi gieo ươm để trồng gấc bằng hạt cần làm sáng tỏ làhạt gấc có phải đã qua đồ xôi mới nảy mầm được hay không?Một số ít hạt qua đồ xôi có thể nảy mầm được đã khiến người ta lầm tưởng rằng chỉ qua đồ xôi – xử lý nhiệt độ cao mới nảy mầm được! Hoặc có người biện luận rằng vỏ hạt gấc khá chắc, cứng rắn thì cần phải dùng nhiệt độ cao trong chõ xôi hạt mới được kích thích để dễ nảy mầm! Tương tự như hạt cây Xoan ta xử lý bằng cách đốt mới nảy mầm nhanh và nhiều… Suy diễn đó là không chính xác, thiếu căn cứ khoa học. Kinh nghiệm dân gian trồng gấc bằng hạt phải lấy hạt đã qua đồ xôi thì hạt mới nảy mầm, sai quả và cho gấc nếp là không đúng.Điều này đã được Đinh Ngọc Lâm ngay từ năm 1986 khẳng định “Trong nhân dân thường cho rằng muốn trồng gấc từ hạt phải lấy hạt gấc đã đồ xôi rồi thì hạt mới nảy mầm, sai quả và cho gấc nếp. Thực tế không đúng như vậy. Nếu đem đồ xôi thì hạt đã bị chín và mầm đã bị chết, không thể đâm chồi sau khi gieo. Nếu chỉ đồ qua loa, mầm của 1 số hạt chưa chết, gặp điều kiện thuận lợi khi gieo hạt có thể nảy mầm, nhưng cây cũng bị cằn cỗi, kém phát triển, quả ít”. Như vậy, chúng ta có căn cứ để tin rằng hạt gấc không cần đồ cùng với xôi nếp mới nảy mầm, mà chỉ cần xử lý ở nhiệt độ thấp hơn để kích thích hạt nhanh nảy mầm mà thôi…Lấy hạt nhân giống cũng phải lấy từ những cây gấc nếp cho quả tốt như cây lấy hom dây (gấc đen, gấc chôm chôm, gấc Diễn). Phải chọn quả lấy hạt ở những cây có quả to, cây sai quả. Chọn giống tốt để gieo trồng là cơ sở để gấc trồng có năng suất cao. Đợi cho quả chín hoàn toàn, tức là khi quả thật “chín nục” mới hái xuống rồi dùng tay bóp lấy hạt giống.Xử lý hạt gấcNếu hạt tươi (hạt vừa tách ra khỏi quả đem gieo ươm ngay không qua bảo quản) thì không cần xử lý nhiệt độ hay axit. Còn hạt khô, hạt đã tách khỏi vỏ hạt lâu, hạt của những lần thu hoạch quả trước, vỏ hạt đã khô từ lâu thì cần xử lý. Hạt tách ra khỏi cơm gấc xong không phải phơi. Trước hết hạt phải được cho vào xảo trà sát, rửa thật sạch màng bao bọc quanh vỏ hạt. Sau đó làm sạch hạt, loại bỏ những hạt trắng, hạt nhỏ, hạt dập, tạp chất… Hạt làm sạch xong có thể gieo ngay vào bầu hay vào hố trồng. Nhưng cũng có thể cho hạt vào cát ẩm để ủ nứt nanh (nhú mầm) rồi mới gieo trồng.Đối với hạt khô thì cần xử lý. Có 3 cách:Cách 1Cách xử lý đơn giản nhất là ngâm hạt trong nước lã khoảng 1 – 2 ngày, rồi cho vào bao tải ủ trong góc nhà, bên trên bao tải thắp sáng một bóng điện để kích thích hạt nhanh nảy mầm. Hàng ngày đảo, rửa chua, chọn những hạt nứt nanh đem gieo. Hạt nảy mầm không đồng loạt mà nứt nanh kẻo dài trong vòng 3 – 4 tuần.Xem thêm: Sự Khác Nhau Giữa Sài Gòn Và Hà Nội Và Tp Hcm Trong Mắt Khách Tây Cách 2Xử lý hạt bằng nước nóng, 2 sôi 3 lạnh (40 – 50°C), cho hạt vào ngâm trong thời gian 1 ngày rồi gieo vào bầu hoặc trồng vào hố. Kinh nghiệm của Ngô Sỹ Đạt xử lý bằng cách cho hạt vào lò sấy điều chỉnh ở nhiệt độ 40°c cho đến khi nứt nanh thì đem gieo, trồng.Cách 3Xử lý bằng axit: Ngâm hạt trong dung dịch H2SO4 10%, thời gian ngâm là 1 ngày, rồi vớt ra, rửa sạch, đem ủ cho nhú mầm mới gieo.Sau khi xử lý nứt nanh thì đem hạt gieo trực tiếp vào hố trồng, vào luốngđất trong vườn ươm hay vào bầu. Nếu gieo tạo cây con trong vườn ươm thi khi câycon cao 20 – 30 cm mới bứng đi trồng. Tốt nhất là ươm hạt vào bầu đất. Ruột bầu là đất bộttrộn với phân hữu cơ đã ủ hoai, có thể trộn thêm một ít phân lân, tro, trấu, hoặcmột ít rơm đã ngâm nước vôi và băm nhỏ. Gieo xong cần che phủ rơm rạ lên trêngiữ ẩm giúp hạt nhanh nảy mầm; tưới nước đủ ẩm. Hàng ngày hai lần tưới sáng –chiều. Nếu ở vườn ươm cần làm giàn che nắng, tạo điều kiện thuận lợi cho hạt nảymầm. Khi cây con có 3 – 4 lá thật mới đem đi trồng. Trồng bằng hạt có thể thựchiện gieo hạt thẳng trực tiếp vào hố. Khi cần nhân giống phục vụ trồng tậptrung, trồng đại trà trên diện tích lớn thì gieo ươm hạt trong vườn ươm: Gieolên luống đất hay gieo vào bầu. Ở miền Bắc gieo hạt vào mùa Xuân. Đến mùa Hècây con 3 tháng tuổi thì đem trồng. Miền Trung và Nam thì gieo vào mùa Thu để đầumùa mưa đem trồng.Kinh nghiệm của ông Quảng: Hạt xử lý bằng thuốc “biopran ” dùng 5 cc hòa vào 20 lít nước để xử lý khoảng 40 kg hạt rồi gieo vào hỗn hợp đất gieo, gồm 50% đất màu cộng với 50% là hỗn hợp 2 trấu + 1 mùn cưa, trộn với hạt đã xử lý, rải đều ra nền cứng. Tưới luôn giữ đủ ầm cho hạt nảy mầm. Tỷ lệ nảy mầm đạt 85%. Khi các mầm lên cao chừng 30 – 40 cm thì cắt thân mầm chỉ để cao chừng 7 – 8 cm, bứng ra đem cấy vào bầu. xếp bầu thành luống trong vườn ươm để chăm sóc. Nuôi cây bầu chừng 1 – 3 tháng …Trồng bằng hạt gieo thẳng thì mồi hố gieo 2 – 3 hạt. Khi hố đào rộng 1m thì gieo 6 – 9 hạt, chia ra gieo 3 điểm theo hình tam giác đều. Sau khi ra quả, cây nào nhiều quả thì giữ. Nếu cả ba gốc cho dây có nhiều hoa cái và đều sai quả thì cần bứng tách hai gốc kia sang hố khác. Đối với các hộ gỉa đình thì nên tận dụng đất trồng gấc cạnh hàng rào, bên gốc cây trong vườn, ven bờ ao… Kinh nghiệm phân biệt đực cáiChưa có nghiên cứu khoa học nào chính thức công bố về sự khác biệt giữa cây gấc đực – cây gấc cái, hạt gấc đực với hạt gấc cái. Ở đây chỉ xin nêu một vài nhận xét có tính kinh nghiệm để bà con tham khảo, vận dụng, theo dõi, đúc kết thêm. Anh Ngô Sỹ Đạt cho biết khi gieo hạt thì “những cây nảy mầm sớm, những cây mọc nhanh nhất, cây lớn nhanh, lớn vùn vụt thường là cây đực. Những cây thấp nhỏ, lớn chậm trong quần thể lại là những cây gấc cái. “Vua gấc” Trần Sỹ Quảng tiết lộ: “Những cây mập – khỏe là cây đực”. Còn cụ Chu Văn Tước (làng Cao Lôi, Ninh Sơn, Việt Yên, Bắc Giang đã trồng gấc từ năm 1995) thì phân biệt “hạt gần tròn và bẹt là hạt cái, hạt không tròn, hạt hơi gù gù là hạt đực”…Gù gù nên hiểu là hạt hơi dày hơn, hơi gồ lên một chút. Bà con khi gieo ươm trồng gấc bằng hạt cần chú ý những đặc điểm này và tiếp tục theo dõi, nhận xét bổ sung thêm để đảm bảo là trồng đúng cây gấc cái, còn cây đực thì chỉ giữ lại một số cây làm giống mà thôi.Hạt gấc đem gieo thì cây đực có tới 40 – 70%. Cho nên nếu không hướng dẫnbà con trồng gấc phân biệt cây đực, cây cái để phá bỏ từ khi cây còn nhỏ thì sẽgây ra lãng phí rất lớn.Trồng gấc bằng hom dâyChọn cây mẹ lấy homGấc trồng theo cách nhân giống vô tính bằng hom thì đảm bảo chắc chắn là cây cái. Chọn những cây mẹ sai quả, 3 – 6 tuổi, cho quả to đẹp, để lấy hom. Chọn giống gấc tốt, phải là loại gấc nếp, (gấc đen, gấc chôm chôm, gấc Diễn) quả chín đỏ tươi, tím đậm, trọng lượng khoảng 2 – 5 kg, được các cơ sở thu mua chế biến dầu gấc ưa thích. Trên những cây gấc đủ tiêu chuẩn lại chọn những dây bánh tẻ, tức là dây không già cũng không non quá, đường kính dây khoảng 0,5 – 1 cm. cắt dây thành từng đoạn hom dài 30 – 40cm. Mỗi hom phải có 1 – 2 mất (mắt nằm trên nách lá). Nên chọn hom ở những dây gấc đã có vỏ màu vàng xanh nhạt. Khi giâm hom dây phải đặt đúng đầu ngọn hướng lên trên mặt đất.Ươm homƯơm hom dây ở vườn ươm: Dùng kéo cắt cành cắt hom dây, chấm hai đầu dây vào vôi tôi (đặc, mềm như vôi ăn trầu) hay vào xi măng để chống sâu bệnh xâm nhập làm thối hom. Hom ươm vào luống đất trong vườn ươm. Tưới đủ ẩm hàng ngày. Sau 2,5 tháng, tỷ lệ mọc thành cây con có thể đem trồng khoảng 70% (số còn lại không mọc do bị thối) (kinh nghiệm của ông Quảng).Một cách xử lý hom khác là nhúng gốc hom vào dung dịch thuốc kích thích ra rễ, áp dụng cách xử lý nhanh (ngâm 5 – 10 giây):Với hom hóa gỗ: Dùng thuốc IAA, nồng độ 6000 – 8000 ppm; hoặc thuốc IBA, nồng độ 4000 – 6000 ppm; hay thuốc NAA nồng độ 4000 – 8000 ppm…Với hom còn xanh: Dùng thuốc IAA, nồng độ 3000 – 4000 ppm; hoặc thuốc IBA, nồng độ 2000 ppm; hay thuốc NAA nồng độ 1000 – 2000 ppm…Cắt hom, xử lý hom xong nên giâm ngay vào luống đất, cát ẩm.Ươm hom vào bầu: cắt hom ngắn hơn, nhưng hom vẫn phải có 1 mắt, chấm hai đầu dây vào vôi, xi măng, rồi giâm ngay vào bầu. Hom dây phải đặt lộ mắt trên mặt bầu. Bầu nilon 10 x 18 hay 15 x 20cm. Thành phần ruột bầu giống như bầu gieo hạt… Bầu đặt nơi râm mát, có mái che, nhất là thời gian đầu. Bảo đảm tưới đủ nước, thường xuyên giữ ẩm và phải thoát nước tốt. |
