Tại hội nghị trực tuyến của Chính phủ với các địa phương về tình hình thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội sáng 2.7, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung đề xuất Chính phủ cho TP Hà Nội được thí điểm thu giá dịch vụ đối với việc cung cấp, chia sẻ các dữ liệu dân cư đối với các ngành ngân hàng, công chứng và một số lĩnh vực khác.
Nếu được Chính phủ đồng ý, trước mắt mỗi năm thành phố Hà Nội dự kiến thu được trên 300 tỉ đồng từ việc chia sẻ dữ liệu này.
Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung
Theo Luật căn cước công dân có hiệu lực từ ngày 1.1.2016, cơ sở dữ liệu [CSDL] quốc gia về dân cư là tập hợp thông tin cơ bản của tất cả công dân Việt Nam được chuẩn hóa, số hóa, lưu trữ, quản lý bằng cơ sở hạ tầng thông tin để phục vụ quản lý nhà nước và giao dịch của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Đối với việc quản lý, khai thác và sử dụng CSDL quốc gia về dân cư, Luật Căn cước công dân quy định rõ, CSDL về dân cư là tài sản quốc gia, được Nhà nước bảo vệ theo quy định của pháp luật về bảo vệ công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia. CSDL quốc gia về dân cư là CSDL dùng chung, do Bộ Công an quản lý.
Cơ quan quản lý CSDL chuyên ngành, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội được khai thác thông tin trong CSDL quốc gia về dân cư thuộc phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình; Công dân được khai thác thông tin của mình trong CSDL quốc gia về dân cư; tổ chức và cá nhân không thuộc quy định tại các điểm trên có nhu cầu khai thác thông tin trong CSDL quốc gia về dân cư phải được sự đồng ý của cơ quan quản lý CSDL về dân cư theo quy định của pháp luật.
Cơ quan quản lý CSDL chuyên ngành, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội được khai thác thông tin trong CSDL quốc gia về dân cư thuộc phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình [ảnh minh họa]
Cuối tháng 11.2017, Thượng tướng Lê Quý Vương - Thứ trưởng Bộ Công an cho biết, chậm nhất vào ngày 1.1.2020 phải hoàn thiện, đưa vào sử dụng CSDL quốc gia về dân cư.
Dù đây là CSDL dùng chung cho các ngành, địa phương nhưng việc bảo đảm an toàn thông tin, bảo mật dữ liệu phải được đặt lên hàng đầu.
Theo Bộ Công an, CSDL quốc gia về dân cư có vai trò rất quan trọng, tập hợp thông tin cơ bản nhất của công dân Việt Nam được chuẩn hóa, số hóa, quản lý và lưu trữ bằng hạ tầng thông tin với việc mỗi một người sẽ được cấp một mã số định danh thay thế cho các giấy hành liên quan tới thân nhân.
Qua đó, nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước, xóa bỏ tình trạng công dân phải sử dụng nhiều loại giấy tờ. Đồng thời góp phần đẩy mạnh dịch vụ công trực tuyến tại các bộ ngành, địa phương và tiến tới xây dựng Chính phủ điện tử ở Việt Nam.
Thứ trưởng Bộ Công an cũng cho biết, sau một thời gian triển khai thí điểm, dự án CSDL quốc gia về dân cư đã đạt nhiều kết quả đáng khích lệ, nhất là hoàn thiện khung pháp lý cho việc triển khai dự án; xây dựng hạ tầng Trung tâm dữ liệu quốc gia về dân cư tại TP Hà Nội và TP Hồ Chí Minh; kết nối Trung tâm Căn cước công dân quốc gia và Trung tâm CSDL quốc gia về dân cư.
Theo đó, đã cấp gần 8 triệu số định danh cho công dân trên 16 địa phương thí điểm cấp thẻ căn cước công dân; 700.000 số định danh cho trẻ em mới sinh. Bên cạnh đó, Bộ Công an đã triển khai thu thập thông tin dân cư ở Phủ Lý [Hà Nam], tỉnh Hoà Bình, triển khai phần mềm quản lý dân cư ở Công an tỉnh Thừa Thiên-Huế, xây dựng quản lý dân cư ở TP.Hải Phòng và chuẩn bị nhiều công việc khác nhằm triển khai dự án CSDL quốc gia về dân cư.
Tuy nhiên, việc thí điểm còn nhiều tồn tại như tình trạng người dân di cư tự do, thiếu sự quản lý trên nhiều phương diện; tra cứu các thông tin về dân cư còn chậm, gây phiền hà cho tổ chức, công dân; phương pháp quản lý dân cư hiện nay còn lạc hậu, cơ bản là thủ công… Chính vì vậy, việc xây dựng CSDL quốc gia về dân cư thống nhất trên toàn quốc được đánh giá ngày càng quan trọng vì đây là CSDL nền tảng, tập hợp thông tin cơ bản nhất của tất cả công dân Việt Nam.
Người dân làm thủ tục cấp CCCD gắn chip điện tử tại Công an quận 4, TP.HCM - Ảnh: TỰ TRUNG
Nhiều thắc mắc của người dân đã được đại diện Bộ Công an giải đáp trong buổi giao lưu trực tuyến "Những tiện ích của căn cước công dân gắn chip và hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư" do báo Tuổi Trẻ tổ chức ngày 17-6.
Người dân có thể không cần hộ khẩu giấy từ 1-7
Lãnh đạo Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội [C06] Bộ Công an cho biết từ ngày 1-7, hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư sẽ được kết nối, chia sẻ với dữ liệu chuyên ngành của các bộ, ngành, lĩnh vực.
Để chuẩn bị cho việc này, Bộ Công an đã đi đầu với việc triển khai cùng lúc 2 dự án về cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và dự án sản xuất, cấp và quản lý căn cước công dân [CCCD] gắn chip, nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu liên quan đến quản lý dân cư.
Đại tá Ngô Như Cường, cục phó Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, cho biết theo quy định của Luật cư trú, từ ngày 1-7 cơ quan công an sẽ không cấp sổ hộ khẩu, sổ tạm trú khi công dân đăng ký thường trú, đăng ký tạm trú. Sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã được cấp vẫn được sử dụng và có giá trị như giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú cho đến hết ngày 31-12-2022.
Khi công dân thực hiện các thủ tục đăng ký thường trú, điều chỉnh thông tin trong cơ sở dữ liệu về cư trú, tách hộ... dẫn đến thay đổi thông tin trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú thì cơ quan đăng ký cư trú có trách nhiệm thu hồi sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã cấp, thực hiện điều chỉnh, cập nhật thông tin trong cơ sở dữ liệu về cư trú.
"Khi cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đi vào hoạt động sẽ bảo đảm chủ trương đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm giấy tờ công dân, giảm những chi phí mà hiện nay người dân, doanh nghiệp đang phải chi trả trong quá trình thực hiện thủ tục hành chính [chi phí do phải đi lại, chứng thực các loại giấy tờ...].
Bên cạnh đó, việc quản lý cư dân thông qua mã số định danh cá nhân sẽ góp phần kết nối, chia sẻ thông tin về dân cư giữa các ngành, trong đó mã số định danh cá nhân được coi là chìa khóa để các cơ quan nhà nước kết nối, cập nhật tra cứu thông tin về công dân trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư phục vụ công tác quản lý ngành, lĩnh vực được giao quản lý", đại tá Cường phân tích.
Trung tá Vũ Hoàng Đạt, phó giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia về dân cư, cho biết thêm công dân có thể sử dụng số định danh cá nhân để khai thác thông tin của mình trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư thay thế cho sổ hộ khẩu, sổ tạm trú... để thực hiện các giao dịch hành chính.
Bỏ hộ khẩu giấy không có nghĩa là bỏ quản lý cư trú, mà chỉ chuyển từ hình thức thủ công, bằng giấy sang điện tử. Mỗi công dân có một mã số định danh, một tệp hồ sơ riêng, cảnh sát chỉ cần tra họ tên trên máy tính để xem xét, hoàn thiện hồ sơ. Thậm chí người dân có thể ngồi tại nhà khai báo thủ tục cư trú trực tuyến.
Hiện nay, Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội đã tổ chức kết nối chia sẻ thông tin dân cư với một số bộ, ngành như: Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Cục CSGT để sử dụng dịch vụ xác thực thông tin công dân giải quyết thủ tục cấp thẻ bảo hiểm xã hội, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông.
Trong thời gian tới, Bộ Công an sẽ tiếp tục phối hợp với bộ, ngành, địa phương kết nối với 27 tỉnh/thành phố dự kiến trước 1-7 để cung cấp 236 dịch vụ công. Các tỉnh thành còn lại sẽ được kết nối trong tháng 7.
Người dân làm thủ tục giấy tờ tại Công an quận 3, TP.HCM - Ảnh: N.PHƯỢNG
Không lo lộ lọt thông tin cá nhân
Nhiều người lo ngại bị lộ lọt thông tin cá nhân trong quá trình khai thác thông tin về công dân trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Một bạn đọc đặt giả thiết dùng sim rác có thể nhắn tin khai thác thông tin của công dân khác hay không?
Lý giải cho thắc mắc trên, đại tá Ngô Như Cường cho biết Bộ Công an khẳng định sẽ không có việc bị lộ lọt thông tin cá nhân trong quá trình khai thác thông tin về công dân trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Thiết kế hệ thống được đảm bảo an toàn mức độ cao nhất, được trang bị bảo mật tiên tiến, nhiều lớp nên đảm bảo thông tin của công dân được bảo mật tuyệt đối.
"Khi công dân dùng sim rác thì không thể nhắn tin khai thác thông tin của công dân khác được, muốn nhắn tin khai thác thông tin thì sim điện thoại phải chính chủ, có tài khoản đăng ký được xác thực. Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư do Bộ Công an xây dựng, quản lý được bảo mật ở mức độ an toàn cao nhất. Hệ thống cơ sở dữ liệu dân cư được các đơn vị nghiệp vụ và Cục An toàn thông tin - Bộ Thông tin và truyền thông kiểm tra thường xuyên, đảm bảo không thể bị xâm nhập bởi các mối nguy hại từ bên ngoài. Do đó, người dân có thể hoàn toàn yên tâm về tính bảo mật dữ liệu thông tin dân cư của mình trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư", cục phó C06 khẳng định.
Thẻ CCCD gắn chip có bị theo dõi, giám sát?
Ngoài những câu hỏi về tiện ích của CCCD gắn chip điện tử, nhiều bạn đọc cũng quan tâm việc sử dụng CCCD này có bị kiểm soát hoạt động cá nhân hay không?
Đại tá Ngô Như Cường cho hay CCCD có gắn chip điện tử có độ bảo mật cao, dung lượng lưu trữ lớn, cho phép tích hợp nhiều ứng dụng đi kèm như: ứng dụng chữ ký số, ứng dụng mật khẩu một lần... có thể được sử dụng và kết nối với các cơ sở dữ liệu chuyên ngành, phục vụ các giao dịch của công dân với các cơ quan, tổ chức mà không cần phải mang theo nhiều loại giấy tờ.
"Chip điện tử gắn trên thẻ CCCD không có chức năng định vị, theo dõi để xác định vị trí của công dân. Việc tích hợp, sử dụng thông tin trên chip điện tử tuân thủ quy định của pháp luật đảm bảo an ninh, an toàn thông tin. Hiện tại dữ liệu thông tin công dân lưu trữ trong chip đã được mã hóa và chỉ được đọc trên các thiết bị được Bộ Công an cấp phép", đại tá Ngô Như Cường nói.
Để tránh việc đánh cắp, lợi dụng thông tin, đại tá Cường khuyến cáo người dân khi sử dụng dữ liệu của mình cần chủ động hạn chế chia sẻ các thông tin cá nhân [số điện thoại, địa chỉ mail, địa chỉ nhà ở, thông tin gia đình, người thân, số CMND/CCCD...] trên mạng xã hội. Trong các trường hợp cần thiết phải cung cấp thông tin cá nhân, người dân cần phải xem xét tính hợp pháp của cơ quan, tổ chức mà mình cung cấp, đồng thời có yêu cầu đối với cơ quan, tổ chức đó phải đảm bảo bí mật thông tin cá nhân của mình.
Bộ Công an đang nghiên cứu xây dựng và trình Chính phủ ban hành nghị định quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân để có biện pháp quản lý và xử lý nghiêm đối với các trường hợp vi phạm.
Trung tá Vũ Hoàng Đạt thông tin thêm mục tiêu của Bộ Công an là hoàn thành cấp 50 triệu thẻ CCCD mới trước ngày 1-7-2021, đến thời điểm này đã thu nhận được hơn 54 triệu hồ sơ CCCD [đạt 107%]. Hiện nay, cán bộ chiến sĩ Bộ Công an đang nỗ lực hết mình, phấn đấu hoàn thành việc in hoàn chỉnh và trả thẻ CCCD mới cho công dân trong thời gian sớm nhất.
CCCD có thể thay thế các loại giấy tờ khác
Với việc đưa cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư vào hoạt động, người dân chỉ sử dụng CCCD thay thế cho các loại giấy tờ khác như bảo hiểm y tế, giấy phép lái xe... hay không?
Đại tá Ngô Như Cường cho biết: Khi cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đi vào hoạt động, cùng với thẻ CCCD có gắn chip điện tử, thời gian tới sẽ nghiên cứu để tích hợp nhiều trường thông tin của công dân như bảo hiểm y tế, bằng lái xe... vào trong chip điện tử trên thẻ CCCD, khi đó các cơ quan quản lý nhà nước sẽ có lộ trình để người dân có thể chỉ cần sử dụng thẻ CCCD thay thế cho các loại giấy tờ khác.
Giúp phục vụ nhân dân tốt hơn
Trung tá Vương Ngọc Bắc - phó trưởng phòng tham mưu, phụ trách Trung tâm thông tin chỉ huy Cục Cảnh sát giao thông - cho biết cục là đơn vị đầu tiên được kết nối với hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đối với các lĩnh vực nghiệp vụ là xử phạt vi phạm hành chính và đăng ký quản lý phương tiện, tai nạn giao thông. Việc kết nối tạo ra "dữ liệu sống" của người tham gia giao thông và chủ phương tiện giao thông phục vụ công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông.
Lực lượng cảnh sát giao thông tiếp nhận và giải quyết nhiều thủ tục hành chính liên quan đến người dân, do vậy việc kết nối dữ liệu quốc gia về dân cư đem lại hiệu quả rõ rệt, thông tin người dân sẽ đảm bảo chính xác, đặc biệt là dữ liệu nơi ở hiện tại được cập nhật giúp cho công tác xác minh địa chỉ của chủ phương tiện, người điều khiển phương tiện được chính xác.
Bên cạnh đó, cơ chế chia sẻ dữ liệu là xu hướng chung của thế giới hiện nay, việc kết nối chia sẻ dữ liệu rút ngắn được thời gian thực hiện các thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi phục vụ nhân dân tốt hơn.