Làm sao để hết mất vị giác
|
BNEWS Mất khứu giác, vị giác là một trong các dấu hiệu để phát hiện người mắc COVID-19. Khi mất khứu giác, vị giác, người bệnh cần phải làm gì để làm giảm triệu chứng này? Show Mất mùi hay mất vị giác là một trong những triệu chứng hay gặp khi mắc COVID-19. Các nghiên cứu chỉ ra, có đến 60%-80% bệnh nhân COVID-19 bị thay đổi mùi vị và có khoảng 10% mất mùi trong nhiều tuần. Vì sao mất mùi do COVID-19? Virus SARS-CoV-2 thường vào trong tế bào thông qua thụ thể ACE2 (cổng ACE2). Các protein cầu gai nhận ra thụ thể ACE2 nên bám vào nhanh, giúp virus vỏ sáp nhập vào vỏ tế bào, virus chuyển gene vào trong gây nhiễm bệnh tế bào. Thụ thể ACE2 có nhiều trên nhiều loại tế bào trong cơ thể nhiều, nhất là các tế bào ở hệ hô hấp. Đây cũng là lý do virus SARS-CoV-2 thường thâm nhập cơ thể qua hệ hô hấp. Điểm thú vị là tế bào thần kinh khứu giác nằm bên trong mũi không có thụ thể ACE2. Vì vậy, virus SARS-CoV-2 thường không thể tấn công và gây nhiễm, làm tổn thương tế bào khứu giác. Tuy nhiên, tế bào khứu giác nằm giữa các tế bào hỗ trợ thần kinh (support cell) và những tế bào này có thụ thể ACE2. Khi SARS-CoV-2 đi vào, các tế bào này dễ bi tấn công trước do nằm ở vùng mũi và đường hô hấp. Các tế bào hỗ trợ thần kinh có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc chuyển tín hiệu mùi vị lên não. Tổn thương các tế bào này khiến cho vùng khứu giác không hoạt động, không gởi tín hiệu thần kinh lên não, gây ra mất mùi. Đây là tin mừng vì các tế bào hỗ trợ thần kinh có thể thay thế sau khi cơ thể khỏi bệnh, trong khi tổn thương ở tế bào thần kinh thường khó phục hồi. Vì vậy, đa số các bệnh nhân COVID-19 thường phục hồi mùi vị một thời gian sau khi cơ thể hết bệnh COVID-19. Khoảng 63% bệnh nhân COVID-19 phục hồi khướu giác sau 5 tuần và 95% bệnh nhân COVID-19 phục hồi sau 6 tháng. Chữa trị triệu chứng hô hấp COVID-19 càng sớm, khả năng có mùi lại càng nhanh. Bạn nên làm gì nếu tình trạng mất vị giác và khứu giác kéo dài? Câu hỏi có cần điều trị khi bị mất vị giác và khứu giác kéo dài là băn khoăn của nhiều người bệnh sau khi nhiễm COVID-19 có các biểu hiện trên. Theo các nghiên cứu trong hầu hết các trường hợp, rối loạn chức năng khứu giác hồi phục nhanh chóng. Tuy nhiên, nó có thể mất hàng tháng. Trong một số ít trường hợp, sự phục hồi có thể không hoàn toàn với tình trạng suy giảm chức năng kéo dài. Mặc dù không có phương pháp điều trị đã được chứng minh nào, nhưng việc luyện tập khứu giác được khuyến khích. Thuốc xịt corticosteroid tại chỗ cũng thường được sử dụng trong điều trị ngắn hạn, nhưng chúng không có khả năng giúp ích ngoài giai đoạn bệnh cấp tính. Rõ ràng, trong khi chưa có nghiên cứu mới, cách "điều trị" tốt nhất là phòng ngừa mắc COVID-19, chẳng hạn như đeo khẩu trang, thực hành giữ khoảng cách an toàn và chủng ngừa COVID-19. Chứng mất vị giác có thể là tạm thời hoặc vĩnh viễn, tùy theo nguyên nhân. Trong các trường hợp đơn giản như mất vị giác do cảm lạnh hoặc cúm thông thường, bác sĩ sẽ không kê đơn mà đợi cho bạn hết bệnh để vị giác trở lại bình thường. Ngoài ra, bác sĩ có thể sẽ:
Đối với những người bị viêm xoang hoặc viêm tai giữa, bác sĩ có thể sẽ kê đơn kháng sinh. Trong những tình trạng nghiêm trọng hơn như rối loạn thần kinh hoặc chấn thương đầu thì bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến những chuyên khoa phù hợp để có phác đồ điều trị phù hợp. Mất vị giác sẽ khiến bạn cảm thấy ăn không ngon miệng, gây ra sự lo lắng, trầm cảm. Hiện tại, việc điều trị sẽ tập trung vào nguyên nhân gây bệnh nên có thể mất nhiều thời gian. Bệnh nhân sẽ cần kiên nhẫn và hợp tác nhằm cải thiện được tình trạng mất vị giác về lâu dài. Đối với một số căn bệnh rõ ràng như tình trạng sốt cao mất vị giác, biểu hiện của COVID-19 hoặc các căn bệnh đường hô hấp, tình trạng mất vị giác sẽ thuyên giảm cho đến khi bệnh nhân hoàn toàn khỏi bệnh. Bên cạnh việc tuân thủ chỉ định của bác sĩ thì bạn cũng có thể thực hiện một số biện pháp khắc phục tại nhà như sau:
Tình trạng lưỡi bị mất vị giác có thể do rất nhiều lý do khác nhau như viêm xoang, phẫu thuật ở miệng, dùng thuốc hay mắc một số hội chứng hiếm gặp. Bạn cần phải xác định được dấu hiệu khiến vị giác bị ảnh hưởng mới có thể chữa trị hiệu quả./. >>> Mất ngủ hậu COVID-19, có nên dùng thuốc để điều trị? Theo thống kê, khoảng 90% F0 bị mất vị giác, khứu giác sẽ hồi phục trong vòng 2 đến 4 tuần. Bên cạnh đó, một số trường hợp bị mất vị giác trong thời gian dài, dẫn đến tình trạng chán ăn, gây thiếu hụt dinh dưỡng, kéo dài thời gian hồi phục của người bệnh. ThS.BS Nguyễn Diệu Hồng, Nguyên bác sĩ trung tâm hô hấp Bệnh viện Bạch Mai, cho biết, tình trạng mất vị giác làm giảm khả năng ăn uống khiến cơ thể thiếu hụt dinh dưỡng. Đặc biệt, khi F0 có dấu hiệu sốt, mệt mỏi, bị mất năng lượng, nhu cầu chuyển hóa cao hơn bình thường. Nếu suy dinh dưỡng sẽ làm tăng nguy cơ bội nhiễm, bệnh trở nặng, kéo dài thời gian thở máy, tăng chi phí điều trị. Với kinh nghiệm 27 năm là bác sĩ nội hô hấp, bác sĩ Diệu Hồng cũng đưa ra một số lời khuyên cải thiện chứng mất vị giác để kịp thời cung cấp dinh dưỡng, giúp nâng cao thể trạng, tăng cường miễn dịch và hạn chế biến chứng. Theo đó, một trong những điều quan trọng là bổ sung nước cho cơ thể. Cụ thể, người bệnh cần uống khoảng 3 lít nước mỗi ngày, tốt nhất là nước ấm, có thể pha với lát gừng mỏng. ThS.BS Nguyễn Diệu Hồng (đội mũ) đang tư vấn cho người bệnh tới khám tại Mediplus. Ảnh: NVCC Người bệnh có thể ăn các bữa ăn nhẹ, thêm chút gia vị bột quế hay bột nghệ giúp hấp thụ nhanh chóng. Duy trì ăn các món ăn ấm nóng (điều chỉnh theo cảm nhận của người bệnh), tránh thức ăn lạnh, quá ngọt, cay, chua và mặn. Bác sĩ khuyến cáo người bệnh tăng lượng protein bằng các thực phẩm cá, thịt nạc, chuối, các loại hạt và hạt, các loại đậu và đậu giúp xây dựng cơ bắp, sửa chữa tổn thương tế bào, tăng khả năng miễn dịch. Bên cạnh đó, để rút ngắn thời gian lấy lại vị giác, người bệnh có thể tăng cường các ăn các món quen thuộc, yêu thích. Ví dụ, nếu thích ăn chua, người bệnh có thể thử ngậm một lát chanh mỏng cùng muối, thích ăn ngọt có thể uống chút nước ấm cùng với mật ong pha loãng. Nước ấm pha mật ong thêm lát chanh không chỉ kích thích vị giác mà còn có tác dụng trong việc tăng khả năng miễn dịch. Ảnh: freepik Bác sĩ cũng lưu ý thêm, trong giai đoạn hồi phục, người bệnh nên "luyện tập" để phục hồi vị giác bằng cách ăn lượng nhỏ các loại thực phẩm có hương vị yêu thích trước đây, tuyệt đối tránh việc nêm quá nhiều đường, muối vào thực phẩm để cảm nhận vị, đặc biệt là đối với người có bệnh lý nền. "Những người có bệnh lý nền như cao huyết áp, tiểu đường nên kiểm tra lượng đường và muối ăn hàng ngày để tránh tăng đột biến lượng đường hoặc huyết áp khiến quá trình hồi phục bị chậm lại. Hãy cố gắng duy trì chế độ dinh dưỡng tốt nhất để có thể tạo điều kiện phục hồi nhanh hơn sau khi nhiễm Covid-19", bác sĩ Hồng khuyến cáo. Huyền Anh
 Mất vị giác và khứu giác cấp tính sau nhiễm SARS-CoV-2 là các biểu hiện đặc trưng ảnh hưởng đến 20-85% số người nhiễm. Tuy hai biểu hiện này không ảnh hưởng tới tính mạng của người nhiễm nhưng làm giảm ngon miệng, giảm khả năng cảm nhận mùi vị xung quanh. Từ đó làm người bệnh dễ bị stress do lo lắng vì bị nhiễm SARS-CoV-2 cùng với không còn cảm giác ngon miệng. Người bệnh chán ăn, có thể dẫn tới tình trạng suy dinh dưỡng, giảm miễn dịch của cơ thể với bệnh. Đây là yếu tố thuận lợi có thể làm cho tình trạng nhiễm SARS-CoV-2 nặng hơn và trở thành bệnh COVID 19 hoặc dễ làm cho người nhiễm xuất hiện các biểu hiện của hậu COVID. 1. Vì sao SARS-CoV-2 lại gây mất vị giác và khứu giác?Nhiều nhà khoa học đã tập trung nghiên cứu về nguyên nhân khiến người nhiễm SARS-CoV-2 bị mất mùi và vị nhưng vẫn chưa có câu trả lời thỏa đáng. Người nhiễm SARS-CoV-2 bị mất mùi và vị giác có thể là do biểu hiện ngạt mũi che lấp khe khứu, có thể do cơn bão cytokine cục bộ, tổn thương các trung tâm khứu giác trong não, tổn thương trực tiếp tế bào thần kinh thụ cảm khứu giác (ORN), cũng được gọi là tế bào thần kinh cảm giác khứu giác (OSN), hoặc tế bào trung tâm (SUS). Cấu tạo cơ quan khứu giác của con người. Do mối liên hệ chặt chẽ giữa các chức năng khứu giác và vị giác, có thể sự hiện diện đồng thời của rối loạn chức năng khứu giác ảnh hưởng xấu đến khả năng nhận thức vị giác ở bệnh nhân COVID-19. Đồng thời SARS-CoV-2 gây tổn thương trực tiếp đến vị giác và tuyến nước bọt, liên kết với các thụ thể acid sialic và gây viêm. Những nghiên cứu này đã tìm ra sự tương tác của SARS-CoV-2 với các thụ thể của tế bào thần kinh khứu giác và vị giác làm cho người nhiễm mất cảm nhận mùi và vị. Nhưng những người này lại thường biểu hiện tình trạng nhiễm nhẹ hoặc rất nhẹ vì được hưởng lợi từ các chất bảo vệ thần kinh, chống viêm hoặc khử cực từ hiện tượng gắn kết này. Châm cứu hoặc điện xung huyệt ấn đường điều trị chứng mất vị giác và khứu giác. 2. Các phương pháp điều trị chứng mất vị giác và khứu giác của người nhiễm SARS-CoV-22.1. Các phương pháp không dùng thuốc- Điều trị tốt biểu hiện ngạt mũi của người nhiễm SARS-CoV-2. - Châm cứu hoặc điện xung các huyệt: Nghinh hương, ấn đường, toản trúc, tình minh, thừa khấp, lưỡi. Vị trí các huyệt toản trúc, thừa khấp, tình minh. 2.2. Các thuốc điều trị mất vị giác và khứu giácDựa trên các bằng chứng từ các nghiên cứu nói trên, các chất ức chế phosphodiesterase, insulin và corticosteroid có thể điều trị được cảm giác mất mùi và vị do nhiễm SARS-CoV-2. Các thuốc điều trị mất vị giác và khứu giác ở người nhiễm SARS-CoV-2 đều đang trong quá trình nghiên cứu thử nghiệm, người nhiễm SARS-CoV-2 tuyệt đối không tự ý sử dụng. - Pentoxifylline (uống hoặc tiêm) là một dẫn xuất methylxanthine tác động lên chức năng khứu giác. - Caffeine (IIb/B-R): Là một chất kích thích thần kinh trung ương có thể bằng thuốc hoặc sử dụng mỗi ly cà phê mỗi ngày (trừ những người không uống được cà phê). Chất caffeine có tác dụng trong điều trị chứng mất vị giác và khứu giác ở người nhiễm SARS-CoV-2. - Theophylline (IIb/B-NR): Có liên quan đến nồng độ cAMP và cGMP thấp hơn trong chất nhầy ở mũi và nước bọt. Bệnh nhân dùng theophylline trong 2-8 tháng uống hoặc nhỏ mũi. - Insulin qua đường mũi (IIa/B-R): Insulin có thể tham gia vào chức năng khứu giác thông qua các thụ thể trên bề mặt tế bào ngửi, vị giác, có tác dụng bảo vệ thần kinh và có thể tái tạo niêm mạc khứu giác (Fadool và cộng sự, 2011; Lacroix và cộng sự, 2011). Chức năng của hệ thống khứu giác được đánh giá 30 phút sau khi dùng insulin. - Statin (IIb/C-EO): Statin được biết đến là chất ức chế men khử 3-hydroxy-3-methylglutaryl-coenzyme A (HMG-CoA) được sử dụng rộng rãi trong các trường hợp tăng cholesterol máu. Bên cạnh hoạt động làm giảm lipid, chúng có nhiều đặc tính có lợi, bao gồm tác dụng chống viêm, điều hòa miễn dịch và bảo vệ thần kinh (Saee di Saravi et al., 2017). Những nghiên cứu đều cho thấy tác dụng bảo vệ thần kinh và chống viêm của statin để cải thiện chứng rối loạn chức năng khứu giác (anosmia) liên quan đến COVID-19. Tác động của thuốc đến các thụ thể tế bào thần kinh khứu giác. - Minocycline (IIb/C-EO): Minocycline thuộc nhóm kháng sinh tetracycline được điều trị nhiều loại bệnh nhiễm trùng và có khả năng tác động lên tế bào thần kinh, làm cho minocycline trở thành tác nhân bảo vệ thần kinh, trong đó có tác nhân chống lại rối loạn chức năng khứu giác, bởi minocycline có thể ức chế quá trình chết theo chương trình của các tế bào thần kinh khứu giác và vị giác. - Kẽm (III/B-R): Kẽm là một nguyên tố vi lượng đóng góp như một trong những yếu tố tăng trưởng chức năng vị giác và khứu giác, do tham gia vào các yếu tố tăng trưởng kích hoạt các tế bào gốc ở cả vị giác và tế bào biểu mô khứu giác. Có thể nhỏ mũi bằng kẽm sulfat 5% theo chỉ dẫn của bác sĩ. - Vitamin A qua đường mũi (IIb/C-LD): Chất chuyển hóa của vitamin A, acid retinoic, tham gia vào các quá trình sinh học khác nhau, bao gồm hình thành phôi hệ khứu giác, tăng trưởng tế bào và biệt hóa. Ngoài ra, acid retinoic có các đặc tính điều hòa miễn dịch có thể cải thiện khả năng bảo vệ và bảo vệ tế bào, chủ yếu của thần kinh khứu giác và vị giác. - Omega-3 (IIb/B-R): Là những phần quan trọng của phospholipid màng có tác động đáng kể lên khứu giác và vị giác. Các thực phẩm chứa nhiều omega 3 giúp điều trị chứng mất vị giác và khứu giác ở người nhiễm SARS-CoV-2. - Corticosteroid (mometasone: III/B-R; fluticasone: IIa/B-NR; triamcinolone dạng uống: IIa/B-NR): Có thể chống lại phản ứng viêm cục bộ ở vùng mũi và vị giác do COVID-19 gây ra. Ngoài ra, corticosteroid có thể trực tiếp cải thiện chức năng khứu giác bằng cách điều chỉnh natri-kali adenosine triphosphatase (Na/K-ATPase). Đa số những bệnh nhân khi nhiễm SARS-CoV-2 bị mất vị giác và khứu giác đều bị nhẹ và sẽ tự hồi phục sau một thời gian ngắn. Những trường hợp bị kéo dài người bệnh nên đến gặp bác sĩ tai mũi họng để được tư vấn điều trị đúng, tuyệt đối không tự ý điều trị, tự ý dùng thuốc vì có thể gặp nhiều bất lợi cho sức khỏe của chính mình. Xem thêm video đang được quan tâm:Khi tiêm mũi 3 vaccine phòng COVID-19 cần lưu ý điều gì? |
