Phỏng vấn sâu là gì? quy trình tiêu chuẩn để thu thập dữ liệu, khai thác thông tin
Ngoài việc tiến hành các cuộc khảo sát trực tuyến, các trang web thu thập đánh giá của người dùng... để lấy dữ liệu khách quan thì phỏng vấn sâu cũng là một phương pháp phổ biến khác được dùng nhiều trong xã hội học nhằm lấy thông tin, đánh giá thông tin hữu ích. Dù thế, không dễ để tiến hành phỏng vấn sâu vì nhiều lý do, nhất là người chuẩn bị, thực hiện phải thực sự là một người có đầy đủ kỹ năng chuyên môn.
Tìm hiểu về khái niệm phỏng vấn sâu và vai trò
1. Khái niệm
Phương pháp phỏng vấn sâu là những cuộc đối thoại, trao đổi được lặp đi lặp lại giữa người phỏng vấn [nhà nghiên cứu] và người tham gia phỏng vấn [người trả lời] nhằm tìm hiểu cuộc sống, kinh nghiệm và nhận thức của người trả lời qua chính những quan điểm, ngôn ngữ của người đó.
Phương pháp phỏng vấn sâu thường được thực hiện để khai thác thêm các đặc tính cụ thể của người tham gia nghiên cứu về các mặt có liên quan đến chủ đề nghiên cứu. Người nghiên cứu thông qua phỏng vấn sâu có thể dễ dàng nắm bắt được đặc điểm của người tham gia phỏng vấn.
Phương pháp phỏng vấn sâu thường được áp dụng khi:
- Người tham gia phỏng vấn có vai trò, mối quan hệ mật thiết đối với đối tượng nghiên cứu hoặc có ảnh hưởng đến mục tiêu nghiên cứu cụ thể.
- Người nghiên cứu sau khi tiến hành phỏng vấn vẫn chưa hiểu rõ và xác định được đề tài nghiên cứu cần tiến hành nghiên cứu sâu.
2. Đặc điểm của phương pháp phỏng vấn sâu
Tùy theo từng mục đích nghiên cứu, căn cứ vào ưu nhược điểm của phương pháp phỏng vấn sâu mà người nghiên cứu cần cân nhắc xem có nên lựa chọn thực hiện phương pháp phỏng vấn sâu hay không.
2.1. Ưu điểm
- Thu được thông tin cực chi tiết và cụ thể về đối tượng tham gia phỏng vấn. Nhờ các cuộc hội thoại lặp đi lặp lại, người phỏng vấn có đầy đủ luận cứ, luận điểm để có thể phân tích về người tham gia phỏng vấn.
- Sự bình đẳng giữa những người tham gia phỏng vấn và người phỏng vấn. Như vậy, các kiến thức, câu hỏi sẽ dễ được trao đổi, bàn luận và phát triển hơn. Các ý kiến, câu trả lời sẽ có tính xây dựng và đóng góp cho chủ đề nghiên cứu.
- Phương pháp phỏng vấn sâu giúp đặt đối tượng phỏng vấn trong môi trường phù hợp. Điểm này đặc biệt là ưu điểm đối với các nghiên cứu khoa học về xã hội, con người.
2.2. Nhược điểm
- Các câu trả lời thường mang tính ước chừng nên khó có thể kết luận, khái quát hóa thành những lượng cụ thể. Nói cách khác, thông tin không được chuẩn hóa nên khó lượng hóa.
- Phương pháp phỏng vấn sâu yêu cầu người phỏng vấn giàu kinh nghiệm và có hiểu biết sâu rộng về lĩnh vực. Như vậy, người phỏng vấn mới có thể dẫn dắt câu chuyện và đưa ra những câu hỏi, nhận định phù hợp.
- Quá trình phân tích thông tin cần nhiều thời gian. Người nghiên cứu cần chia nhỏ, phân loại thông tin sau đó tổng kết lại để đưa ra thành những luận điểm cụ thể, từ đó phát triển sao cho phù hợp với mục đích nghiên cứu.