Các bước dạy học theo hướng nghiên cứu bài học
|
Sinh hoạt chuyên môn (SHCM) là một hoạt động nằm trong tổ chức giáo dục của các nhà trường nhằm nâng cao chất lượng dạy học, đảm bảo cho giáo viên được trao đổi, chia sẻ và học tập kinh nghiệm lẫn nhau. Nhằm nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên cũng như đổi mới công tác dạy học, trường TH Hồ Tùng Mậu đã triển khai cho toàn thể giáo viên thực hiện phương pháp SHCM theo hướng đổi mới. Sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học là một trong những đổi mới mà ở đó giáo viên cùng nhau học tập từ thực tế việc học của học sinh. Ở đó, giáo viên cùng nhau thiết kế kế hoạch bài học, cùng dự giờ, quan sát, suy ngẫm và chia sẻ (tập trung chủ yếu vào việc học của học sinh) bài học. Đồng thời đưa ra những nhận xét về sự tác động của lời giảng, các câu hỏi, các nhiệm vụ học tập mà giáo viên đưa ra,… có ảnh hưởng đến việc học của học sinh. Trên cơ sở đó, giáo viên được chia sẻ, học tập lẫn nhau, rút kinh nghiệm và điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy học vào bài học hằng ngày một cách hiệu quả. Bước 1: Chuẩn bị bài dạy Khi chuẩn bị cho bài dạy, các giáo viên (GV) trong tổ chuyên môn cùng nhau thảo luận chi tiết về mục tiêu bài học (dựa vào chuẩn kiến thức, kĩ năng trong chương trình), thể loại bài học, nội dung bài học, các phương pháp, phương tiện dạy học, cách tổ chức dạy học phân hóa theo năng lực của học sinh (HS), cách rèn kĩ năng, hướng dẫn HS vận dụng kiến thức đã học để giải quyết tình huống thực tiễn..., đồng thời dự kiến những thuận lợi, khó khăn của HS khi tham gia các hoạt động học tập, các tình huống có thế xảy ra và cách xử lý. Tổ trưởng chuyên môn giao cho một GV trong nhóm lập kế hoạch bài học nghiên cứu. Sau đó, trao đổi với các thành viên trong tổ để bổ sung, chỉnh sửa cho hoàn chỉnh. Các thành viên khác có nhiệm vụ xây dựng kế hoạch chi tiết cho việc quan sát và thảo luận sau khi tiến hành bài học nghiên cứu. Bước 2. Tiến hành dạy và dự giờ Sau khi tổ chuyên môn cùng nhau hoàn chỉnh kế hoạch chi tiết của bài học nghiên cứu, một GV sẽ dạy bài học nghiên cứu ở một lớp học cụ thể, các GV còn lại trong nhóm tiến hành dự giờ và ghi chép thu thập dữ kiện về bài học. GV dự giờ phải đảm bảo nguyên tắc: Không làm ảnh hưởng đến việc học tập của HS; không gây khó khăn cho GV đang dạy; khi dự giờ phải tập trung vào quan sát việc học của HS, hành vi, thái độ, phản ứng của HS trong giờ học, cách làm việc nhóm HS, những khó khăn vướng mắc của HS... Quan sát tất cả đối tượng HS, không “bỏ rơi” HS nào. Người dự giờ cần học tập, hiểu và thông cảm với khó khăn của người dạy và luôn đặt mình vào vị trí của người dạy để phát hiện những khó khăn trong việc học của HS để tìm cách giải quyết. Trong quá trình dự giờ, cần luyện tập cách quan sát và suy nghĩ về việc học của HS, phán đoán nhanh nhạy, chính xác để điều chỉnh việc dạy cho phù hợp với việc học của HS; hình thành thói quen lắng nghe, rèn luyện cách chia sẻ ý kiến để thiết lập mối quan hệ đồng nghiệp thân thiện, cộng tác và học tập lẫn nhau. Bước 3: Suy ngẫm, thảo luận về bài dạy Ảnh hưởng, tác động của việc dự giờ đối với người dạy và người dự giờ phụ thuộc chủ yếu vào việc tổ chức thực hiện bước 3. Do vậy, tổ trưởng chuyên môn cần hiểu rõ triết lí SHCM theo nghiên cứu bài học, mục đích, yêu cầu đổi mới SHCM theo hướng lấy HS làm trung tâm khi chủ trì cuộc thảo luận về bài dạy. Khuyến khích, động viên toàn bộ GV trong tổ tham gia đóng góp ý kiến cho bài dạy. Khi đóng góp ý kiến cần chỉ ra những ưu điểm cần phát huy và không xếp loại giờ dạy. Hiện nay, đã có công văn số: 5555/BGDĐT-GDTrH về “Hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá; tổ chức và quản hướng dẫn phân tích, rút kinh nghiệm giờ dạy của các trường trung học/ TTGDTX qua mạng”. Các tổ chuyên môn, các GV có thể dựa vào các tiêu chí trong Công văn 1790/SGDĐT-GDTrH của Sở GD&ĐT để phân tích, rút kinh nghiệm giờ dạy. Bưóc 4: Áp dụng Năng lực dạy học, giáo dục của GV có phát triển hay không, hiệu quả của SHCM theo nghiên cứu bài học đạt đến mức nào tùy thuộc chủ yếu vào việc thực hiện bước 4 của mỗi GV sau khi dự giờ. Do vậy, GV cần tiếp tục nghiên cứu những kinh nghiệm rút ra được qua dự giờ, thảo luận, suy ngẫm để áp dụng vào việc giảng dạy của bản thân cho phù hợp.
Sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học là hoạt động GV cùng nhau học tập từ thực tế việc học của HS. Ở đó, GV cùng nhau thiết kế kế hoạch bài học, cùng dự giờ, quan sát, suy ngẫm và chia sẻ (tập trung chủ yếu vào việc học của HS) bài học. Đồng thời đưa ra những nhận xét về sự tác động của lời giảng, các câu hỏi, các nhiệm vụ học tập mà GV đưa ra,… có ảnh hưởng đến việc học của HS. Trên cơ sở đó, GV được chia sẻ, học tập lẫn nhau, rút kinh nghiệm và điều chỉnh nội dung, PPDH vào bài học hằng ngày một cách hiệu quả. Triết lí SHCM dựa trên nghiên cứu bài học: – Đảm bảo cơ hội học tập cho từng học sinh – Đảm bảo cơ hội phát triển chuyên môn cho từng giáo viên – Xây dựng cộng đồng nhà trường để đổi mới nhà trường – Mỗi học sinh đến trường đều phải được học và học được – Giáo viên phải chấp nhận mọi em học sinh với đặc điểm riêng của HS Điều này tưởng như rất dễ và hiển nhiên, nhưng rất khó thực hiện 2.2 Sự khác nhau giữa sinh hoạt chuyên môn truyền thống và sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học.
2.3 Điều kiện đảm bảo cho sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học : – Hiệu trưởng. – Giáo viên. – Nhà trường. 2.4 Các bước tiến hành một buổi sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học. – Chuẩn bị bài dạy. – Dạy minh họa và dự giờ. – Thảo luận sau dự giờ : Bước 1: GV dạy minh họa nêu mục tiêu của bài học, cách tiến hành, phương pháp, đồ dùng… và cảm nhận sau khi dạy bài học. Bước 2 : GV dự giờ chia sẻ ý kiến về bài dạy. * Người chủ trì có thể gọi ý thảo luận khi cần thiết: + Những điều mình học được qua bài dạy minh họa? + Những khó khăn của học sinh gặp phải trong giờ học. + Mô tả những hiện tượng quan sát được, những biểu hiện cụ thể của HS như : Vẻ mặt, thái độ, hoạt động, sản phẩm… + Nguyên nhân của những khó khăn? + Giải pháp khắc phục những khó khăn? + Bài học có gì mới/ sáng tạo so với SGK và SGV, điều này được thể hiện qua kết quả học tập của HS như thế nào? + Các nội dung/ hoạt động học tập có phù hợp với khả năng nhận thức của HS không? + HS được quan tâm/ hỗ trợ như thế nào? + HS có cơ hội liên hệ kiến thức đã biết để hình thành kiến thức mới như thế nào/ + Các em có cơ hội giúp đỡ nhau trong học tập không? nếu có thì đó là trường hợp HS nào? 2.5 Một số kỹ thuật sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học.
– Người dự giờ nên đứng ở vị trí có thể quan sát HS một cách tốt nhất. – Người dự giờ có thể ở hai bên hoặc phía trước lớp học.
– Ghi chép biểu hiện tâm lý, thái độ, hành vi của một số HS. – Tránh việc chỉ quan tâm ghi chép tiến trình và ghi tất cả nội dung, lời nói của GV… theo như cách dự giờ truyền thống. – Sử dụng phiếu quan sát :
2.5.3 Quan sát khi dự giờ : Người dự tập trung quan sát việc học của HS là chủ yếu và trả lời được các câu hỏi gợi ý sau : + Thái độ của HS khi tham gia học thể hiện qua nét mặt, hành vi như thế nào? (thích thú, tích cực, chán nản, uể oải,…) + Khả năng thực hiện các nhiệm vụ học tập có vừa sức đối với HS không? HS có hiểu lời hướng dẫn của GV không? + Sự tương tác giữa các HS trong giờ học như thế nào? + Hoạt động nào HS hứng thú hay không hứng thú? Vì sao? + Hoạt động nào thu hút được tất cả học sinh tham gia? Vì sao? + GV làm thế nào để cuốn hút HS tham gia? + Những HS nào chưa/ không tham gia vào hoạt động? … 2.5.4 Chủ trì trong sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học. – Tổ chức chuẩn bị bài dạy học minh họa. – Tổ chức dạy minh hoạt – dự giờ – Tổ chức thảo luận sau dự giờ. 2.6 Các giai đoạn phát triển sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học. |
