Nguyên nhân gây viêm não nhật bản
Viêm não Nhật Bản là nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương ở người lớn và trẻ em các nước châu Á. Tại sao gọi là viêm não “Nhật Bản”? Bởi vì chính tại nước Nhật người ta đã phát hiện ra trường hợp viêm não đầu tiên do tác nhân này vào năm 1935. Theo thời gian, bệnh phát triển, lưu hành và gây dịch ở các đảo Tây Thái Bình Dương, các nước ở phía Bắc và Đông Nam châu Á… trong đó có Việt Nam. Show
Nội dung bài viết
1. Dịch tễ học bệnh viêm não Nhật BảnTrên bản đồ dịch tễ, viêm não Nhật Bản hoành hành ở hai vùng:
Một số thông tin cơ bản khác về bệnh:
Khi bệnh thần kinh xảy ra này thường rất nghiêm trọng với tỷ lệ tử vong cao. Người bệnh nếu không tử vong có thể gặp phải di chứng thần kinh. 2. Viêm não Nhật Bản là gì?Viêm não Nhật Bản là bệnh do một loại vi rút thuộc họ Togaviridae ở trong nhóm B của các Flavivirus gây ra. Vi rút viêm não Nhật Bản xâm nhập vào cơ thể con người qua vết đốt của muỗi truyền bệnh. Bạn có thể tìm hiểu thêm: 8 lý do khiến bạn dễ bị muỗi đốt 3. Trung gian truyền bệnh viêm não Nhật BảnVi rút viêm não Nhật Bản được nhân lên trong một chu kì giữa muỗi và vật chủ khuếch đại, chủ yếu là lợn (heo) và chim cao cẳng. Số lượng vi rút phát triển tăng lên đủ số lượng cần thiết trong vật chủ. Tiếp theo sẽ truyền từ vật chủ này sang vật chủ kia qua trung gian muỗi đốt. Người là vật chủ ngẫu nhiên, và vi rút này sẽ không phát triển đến các giai đoạn mong muốn. Do đó, muỗi không truyền vi rút trực tiếp từ người này sang người khác. Bạn có thể tìm hiểu thêm: Bệnh truyền nhiễm là gì và những căn bệnh phổ biến cần lưu ý Có jơn 30 loài muỗi trung gian truyền bệnh vi rút viêm não Nhật Bản, đặc biệt là Culex tritaeniorhynchus. C. tritaeniorhynchus thường sinh sản trên ruộng lúa, đầm lầy và các vũng nước nông khác. Đây là muỗi cắn vào buổi tối và ban đêm. Nguy cơ nhiễm vi rút viêm não Nhật Bản thì cao nhất ở các vùng nông thôn, nông nghiệp. Một số trường hợp viêm não Nhật Bản đôi khi được báo cáo từ các khu vực thành thị. 4. Các biểu hiện lâm sàngBiểu hiện nặng nề nhất của nhiễm vi rút viêm não Nhật Bản là viêm não cấp tính. Các dạng bệnh nhẹ hơn như viêm màng não vô khuẩn hoặc sốt không đặc hiệu kèm theo đau đầu thường xảy ra nhiều hơn. Sau thời gian ủ bệnh từ 5 – 15 ngày, các triệu chứng ban đầu thường không đặc hiệu và có thể bao gồm:
Trong vài ngày tới, tình trạng tâm thần thay đổi bao gồm:
Nhiều bệnh nhân rơi vào tình trạng hôn mê và một số cần hỗ trợ thở máy. 5. Chẩn đoán viêm não Nhật BảnXét nghiệm thường quy
Xét nghiệm không đặc hiệu
Xét nghiệm hình ảnhChụp cộng hưởng từ nhạy hơn so với chụp cắt lớp vi tính, để phát hiện các bất thường liên quan đến viêm não Nhật Bản như:
Xét nghiệm huyết thanh họcXét nghiệm chẩn đoán dựa vào chẩn đoán huyết thanh học bằng cách phát hiện các kháng thể IgM đặc hiệu của vi rút viêm não Nhật Bản trong dịch não tủy hoặc máu.
6. Điều trị viêm não Nhật BảnHiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu viêm não Nhật Bản và hiện nay chỉ điều trị hỗ trợ. Chính vì vậy khi bệnh nhân mắc bệnh viêm não Nhật Bản thì tỉ lệ tử vong cao và di chứng về thần kinh sau này. 7. Tiên lượng bệnh viêm não Nhật BảnTỷ lệ tử vong ở bệnh nhân thể viêm não nhập viện là khoảng 20 – 30%, thường xảy ra sau một thời gian hôn mê kéo dài. Trong số những người sống sót, di chứng thần kinh xảy ra trong ít nhất 30 – 50%. Các di chứng phổ biến nhất bao gồm:
8. Phòng ngừa bệnh viêm não Nhật BảnVirus lây qua trung gian truyền bệnh chủ yếu là muỗi Culex. Vì vậy, để phòng bệnh, mọi người cần:
Các biện pháp bảo vệ cá nhân để ngăn ngừa muỗi đốt rất quan trọng để giảm nguy cơ mắc bệnh. Việc tiêm vắc-xin viêm não Nhật Bản là biện pháp chủ động phòng ngừa bệnh tốt nhất.
9. Thời gian hiệu lực của vắc xinKhả năng miễn dịch với viêm não Nhật Bản sẽ tăng dần theo từng mũi tiêm (80% ở mũi thứ 2 và 90 – 95% sau khi tiêm đủ 3 mũi). Trẻ nhỏ từ đủ 12 tháng tuổi nên được tiêm vắc-xin ngay. Hiện tại Việt Nam có 2 loại vắc-xin viêm não Nhật Bản đang sử dụng là:
Vắc xin Jevax 1mlĐược nghiên cứu và phát triển bởi trường Đại học Osaka (Nhật Bản). Phác đồ tiêm 3 mũi cơ bản:
Vắc xin Imojev 0,5mlĐược phát triển bởi công ty Sanofi Pasteur (Pháp), là vắc xin thế hệ mới được chỉ định phòng bệnh Viêm não Nhật Bản cho người lớn và trẻ em từ 9 tháng tuổi trở lên (chưa tiêm vắc-xin Jevax lần nào):
Người tròn 18 tuổi trở lên: tiêm 1 mũi duy nhất. Trường hợp trẻ đã tiêm vắc xin Jevax trước đó, muốn chuyển đổi sang tiêm Imojev:
Bệnh viêm não Nhật Bản là bệnh nặng, nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa chủ động được bằng cách tiêm vắc-xin. Bệnh có thể ảnh hưởng đến cả trẻ em và người lớn. Hãy tiêm vắc-xin ngay khi có thể để bảo vệ sức khỏe cho những người thân xung quanh mình nhé! Bác sĩ Đoàn Thị Hoài Trang |