Các thuốc nhuận tràng thường được dùng để điều trị táo bón và hỗ trợ làm tăng nhu động ruột trong một số bệnh lý. Trên thực tế có nhiều trường hợp đã dùng thuốc nhuận tràng cho mục đích giảm cân. Đây là giải pháp dùng thuốc có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng.
Thuốc nhuận tràng: đa dạng và có nhiều chống chỉ định
Các thuốc nhuận tràng điều trị táo bón có nhiều loại khác nhau, được chia làm 5 loại chính:
Thuốc nhuận tràng thẩm thấu: làm tăng áp lực thẩm thấu và kéo theo nước vào trong lòng ruột, từ đó làm tăng lượng nước trong phân giúp bài tiết và tống xuất theo phân ra ngoài. Các thuốc này thường dùng làm sạch đại tràng để chuẩn bị soi đại tràng và điều trị táo bón mạn tính. Thuốc chống chỉ định ở bệnh nhân viêm loét đại trực tràng, tắc ruột, ung thư trực tràng, mất nước, suy tim.
Chất xơ và chất nhầy: Loại này bao gồm sợi thức ăn hoặc chất nhầy lấy từ tảo biển, có tác dụng làm tăng thể tích phân và tăng độ ngấm nước, được dùng để trị các chứng táo bón vô căn. Chống chỉ định trong các trường hợp nghi tắc ruột cơ học, loét hành tá tràng, cắt đoạn dạ dày.
Thuốc làm trơn và mềm phân: thành phần dầu vaselin hoặc paraphin có tác dụng xổ cơ học bằng cách ngăn chặn sự hấp thu nước. Lưu ý, trường hợp trào ngược dạ dày thực quản không dùng thuốc này trước khi đi ngủ để phòng dịch trào ngược vào đường hô hấp.
Các thuốc kích thích nhu động: đó là các acid ricinoleic, acid mật, dẫn xuất diphenylmethan, tác dụng qua nhiều cơ chế khác nhau, phần lớn chỉ hoạt động khi đến đại tràng, gia tăng sự tống phân bằng cách kích thích tiết prostaglandin nội sinh.
Thuốc nhuận tràng tác dụng tại chỗ: gây kích thích phản xạ đại tiện, sử dụng để thụt tháo khi chuẩn bị nội soi đại trực tràng hoặc cho táo bón khi nằm lâu. Không được dùng kéo dài loại thuốc này.
Thuốc nhuận tràng có tác dụng giảm cân: sự thật hay hoang đường?
Loại thuốc nhuận tràng được những người dư thừa cân nặng uống để giảm cân chủ yếu là 2 loại: thuốc nhuận tràng thẩm thấu và các thuốc kích thích nhu động. Họ uống thuốc nhuận tràng sau bữa ăn tối và muốn loại bỏ tất cả những gì họ ăn một cách nhanh chóng. Sau đó, họ kiểm tra trọng lượng và thấy nhẹ cân hơn. Tuy nhiên, họ không dừng lại để suy nghĩ những gì thực sự xảy ra trong cơ thể. Sự thật là khi thức ăn đến ruột già, cơ thể đã hấp thụ gần hết các dưỡng chất trong thực phẩm. Bởi vì sự hấp thụ chất dinh dưỡng diễn ra trong ruột non. Các khoáng chất còn lại, nước và chất bã sau đó được tới ruột già. Thuốc nhuận tràng làm việc trên ruột già. Nó ngăn chặn ruột già hấp thụ các khoáng chất cần thiết và nước. Mục đích của giảm cân là loại bỏ lượng calo dư thừa chứ không phải nước và khoáng chất nên thuốc nhuận tràng không nên dùng vào mục đích này. Hội Rối loạn ăn uống quốc gia Mỹ cho biết, ảo tưởng về hiệu quả của thuốc nhuận tràng trong kiểm soát cân nặng là rất hoang đường. Ở thời điểm mà thuốc nhuận tràng phát huy tác dụng đào thải chất cặn bã thì phần lớn dưỡng chất và calo đã được hấp thụ, do đó hiện tượng được cho là giảm cân thực ra chỉ là mất các loại muối khoáng và nước, nó sẽ được bù lại khi uống nước.
Khi muốn giảm cân cần đi khám và tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Các tác dụng phụ có thể gặp khi uống thuốc nhuận tràng là: đau bụng quặn thắt, tiêu chảy mạn tính, đầy hơi, buồn nôn, mất khả năng giữ nước, mất nước, ói mửa, làm suy yếu và làm mềm xương [loãng xương], chảy máu trực tràng. Một tác dụng phụ do dùng thuốc nhuận tràng thường xuyên là làm thay đổi nồng độ các chất điện giải trong máu, nên lượng kali thấp và có thể dẫn đến các cơn đau tim. Sử dụng thường xuyên, lâu dài các thuốc nhuận tràng dẫn đến tổn thương đường tiêu hóa, không thể phục hồi. Người bệnh phải lệ thuộc thuốc, nếu không dùng thuốc sẽ mắc táo bón mạn tính nghiêm trọng và đau đớn trong thời gian dài. Kết quả là làm mất khoáng chất thiết yếu và chất béo của cơ thể dẫn đến xương yếu. Với trường hợp muốn giảm cân nhanh đã cố tình uống thuốc nhuận tràng liều cao và nhiều lần trong ngày thì lại càng nguy hiểm. Sử dụng những thuốc này ở liều cao hơn liều kê đơn, ngay cả khi chỉ một liều duy nhất cao hơn hoặc quá một liều mỗi ngày có thể dẫn tới mất nước nặng và tử vong.
Người trên 55 tuổi, bị mất nước, bị bệnh thận, tắc ruột hoặc đang dùng thuốc ảnh hưởng đến thận là nhóm có nguy cơ cao nhất khi dùng thuốc nhuận tràng ở liều quá cao. Khi sử dụng những thuốc này, cần chú ý đến mọi triệu chứng, bao gồm mất nước, khô miệng, choáng váng, lơ mơ. Rối loạn ở thận do thuốc nhuận tràng gây ra có thể làm giảm bài xuất nước tiểu và gây phù chân. Khi thấy những triệu chứng này xảy ra, bệnh nhân cần đi khám càng sớm càng tốt. Khi bị béo phì mà muốn giảm cân phải đi khám và tuân theo sự chỉ dẫn của bác sĩ.
Theo: Báo Sức khỏe đời sống
Nếu sử dụng thuốc xổ trị táo bón không đúng cách, nó có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng. Các vấn đề mà bạn có thể gặp phải có thể là bị mất nước nghiêm trọng, tổn thương nội tạng… Do đó, biết cách dùng đúng thuốc nhuận tràng sẽ giúp bệnh nhân tránh được những tác hại không mong muốn.
Thuốc xổ hay còn gọi là thuốc nhuận tràng là một loại thuốc được sử dụng để trị táo bón. Chúng có tác dụng làm tăng nhu động ruột, rút ngắn thời gian vận chuyển chất thải trong đường ruột. Ngoài ra, một số loại thuốc thuộc nhóm thuốc này có thể làm mềm phân. Điều này khiến các chất thải được tống ra ngoài một cách nhanh chóng và dễ dàng, khắc phục được táo bón.
Hiện nay có 4 nhóm thuốc nhuận tràng chính. Tùy vào mức độ bệnh lý và biểu hiện khác nhau mà các loại thuốc được sử dụng cũng khác nhau. Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:
+ Thuốc nhuận tràng tạo khối:
Những loại thuốc này có tác dụng bổ sung chất xơ cho cơ thể nên còn được gọi là chất bổ sung chất xơ. Chúng hoạt động tương tự như các chất xơ có trong các loại thực phẩm mà chúng ta sử dụng hàng ngày. Có nghĩa là các loại thuốc nhuận tràng tạo khối cũng sẽ làm gia tăng chất thải, giúp phân mềm hơn và tăng nhu động ruột. Từ đó khiến người bệnh đi đại tiện dễ dàng hơn.
Nếu một người bị táo bón, nên sử dụng các loại thuốc nhuận tràng tạo khối trước. Thông thường, thuốc sẽ phát huy tác dụng sau khoảng 6 – 12 giờ sử dụng.
+ Thuốc nhuận tràng thẩm thấu:
Tác dụng của các loại thuốc này là làm tăng độ ẩm cho các chất thải trong đường ruột. Điều này giúp chúng di chuyển và được tống ra ngoài dễ dàng hơn. Tuy nhiên, sẽ phải mất tới 2 – 3 ngày sau thì chúng mới phát huy tác dụng.
+ Thuốc nhuận tràng kích thích:
Thuốc nhuận tràng kích thích sẽ kích thích lớp niêm mạc đường ruột, giúp bạn nhanh đi đại tiện hơn. Thuốc sẽ có tác dụng sau khoảng 6 – 12 giờ uống thuốc.
+ Thuốc nhuận tràng làm mềm phân:
Loại thuốc này sẽ tác động lên bề mặt chất thải, làm giảm sức căng trên bề mặt. Điều này giúp chúng hấp thụ được nhiều nước hơn, khiến chúng mềm hơn. Sau khoảng 12 – 72 giờ sử dụng thì các loại thuốc này sẽ phát huy được tác dụng.
Ngoài ra, còn có một số loại thuốc nhuận tràng khác nữa. Tuy ít khi được sử dụng nhưng chúng cũng sẽ có tác dụng làm giảm chứng táo bón mà bạn đang mắc phải. Bao gồm:
- Thuốc nhuận tràng bôi trơn: Có tác dụng làm giảm bớt lượng nước được hấp thu tại đường ruột.
- Thuốc nhuận tràng muối: Được sử dụng để làm rỗng ruột, và thường được dùng khi chuẩn bị làm phẫu thuật.
- Thuốc nhuận tràng prokinetic: Đây là loại thuốc xổ trị táo bón cho những trường hợp bệnh nặng. Mắc các bệnh lý như táo bón vô căn mạn tính, hội chứng ruột kích thích…
Khi sử dụng các loại thuốc này, bạn cần phải chú ý dùng đúng liều lượng và thời gian sử dụng đã được quy định. Vì lạm dụng thuốc bạn có thể gặp phải những vấn đề nghiêm trọng.
Uống thuốc xổ trị táo bón là một biện pháp được nhiều người sử dụng. Tuy nhiên, khi lạm dụng hoặc sử dụng sai cách, chúng có thể gây hại cho sức khỏe bệnh nhân. Các vấn đề mà bạn có thể gặp phải bao gồm:
+ Mất điện giải và khoáng chất [nhất là kali]:
Đây là một biến chứng phổ biến khi lạm dụng thuốc xổ trị táo bón. Điện giải và khoáng chất đều là những thứ có vai trò vô cùng quan trọng đối với các cơ quan trong cơ thể. Nếu bị mất cân bằng điện giải và khoáng chất, hoạt động của các cơ quan trong cơ thể sẽ bị rối loạn, nhất là hệ thần kinh, cơ bắp, ruột kết, tim.
+ Cơ thể mất nước nghiêm trọng:
Tình trạng này khiến cho cơ thể mất sức, chân tay run, hoa mắt, làm cho thận bị tổn thương. Đôi khi, có thể gây tử vong.
+ Bị phụ thuộc vào thuốc nhuận tràng:
Nếu dùng thuốc nhuận tràng thường xuyên và trong thời gian dài, đại tràng của bạn có thể ngưng phản ứng với liều dùng thông thường. Điều này có nghĩa nếu sau này bạn bị táo bón, bạn sẽ cần phải sử dụng thuốc với liều lượng cao hơn. Có những trường hợp chỉ đi đại tiện được khi sử dụng thuốc nhuận tràng.
+ Tổn thương nội tạng:
Sử dụng thuốc trong thời gian dài có thể làm cho đại tràng bị kéo căng, trở nên trơ cứng, mỏng, mềm.
Ngoài ra, lạm dụng thuốc nhuận tràng cũng có thể khiến đại tràng bị nhiễm trùng, tổn thương gan, tăng nguy cơ bị ung thư ruột kết.
Để bảo đảm an toàn khi sử dụng các loại thuốc xổ trị táo bón, bạn cần lưu ý một số vấn đề như sau:
- Không được tự ý mua các loại thuốc nhuận tràng để sử dụng. Bởi ở mỗi dạng thuốc sẽ phù hợp với tình trạng bệnh lý khác nhau. Vì vậy, bạn nên trao đổi với các bác sĩ để được chỉ định các loại thuốc phù hợp.
- Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và cách dùng trước khi uống thuốc.
- Chỉ được sử dụng những loại thuốc này trong thời gian ngắn. Không được lạm dụng hoặc uống quá nhiều vì chúng có thể gây tiêu chảy hoặc làm tắc nghẽn ruột.
- Những người mắc bệnh Crohn, viêm loét dạ dày tá tràng, phụ nữ đang mang thai… không nên sử dụng các loại thuốc này. Trao đổi với các bác sĩ để được cung cấp thêm thông tin về vấn đề này.
- Tương tự như các loại thuốc tây khác, uống thuốc nhuận tràng cũng có thể gây ra nhiều tác dụng phụ. Vì vậy, nếu thấy cơ thể có các biểu hiện bất thường, hãy gọi ngay cho các cơ sở y tế để được cấp cứu kịp thời.
- Nếu sau khi sử dụng các loại thuốc này mà táo bón không giảm, bạn nên đến các trung tâm y tế để được thăm khám và điều trị.
Nếu táo bón không quá nặng, bạn không nhất thiết phải sử dụng đến các loại thuốc nhuận tràng. Bạn có thể khắc phục chứng táo bón bằng cách thay đổi thói quen ăn uống, sinh hoạt của bản thân. Sau đây là những cách mà bạn có thể áp dụng:
- Bổ sung thêm các thực phẩm giàu chất xơ cho cơ thể. Những thực phẩm mà bạn nên sử dụng khi bị táo bón bao gồm rau củ, trái cây tươi, đậu và các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt như gạo, yến mạch…
- Uống nhiều nước để kích thích hệ tiêu hóa, bôi trơn đường ruột, làm mềm phân.
- Tập thể dục, thể thao thường xuyên.
- Nếu làm các công việc văn phòng, nên tranh thủ thời gian để đi lại, vận động. Tránh ngồi hoặc đứng lâu một chỗ.
- Giữ tâm trạng vui vẻ, thoải mái. Tránh tình trạng căng thẳng, mệt mỏi kéo dài.
Sử dụng các loại thuốc nhuận tràng có thể khiến bạn gặp phải những vấn đề nghiêm trọng. Do đó, bạn cần phải chú ý dùng thuốc cho đúng cách. Bên cạnh đó, để bệnh nhanh được hồi phục và có thể ngăn ngừa táo bón, hãy thay đổi chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt của bản thân cho hợp lý hơn.
Xem thêm: Bệnh trĩ: Nguyên nhân, Dấu hiệu cách điều trị dứt điểm từ chuyên gia