Tại sao ở người cao tuổi hay bị huyết áp cao

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Phạm Văn Hùng - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Sự lão hóa là những biến đổi theo diễn tiến không thể ngăn chặn lại được, làm thay đổi cấu trúc và hoạt động của các hệ cơ quan, trong đó nổi bật là hệ tim mạch. Những kiến thức cần thiết về huyết áp và nhịp tim của người cao tuổi cũng như các biện pháp nâng đỡ sẽ giúp bảo vệ được sức khỏe dài lâu, phòng tránh các biến cố nguy hiểm.

Huyết áp được định nghĩa là áp lực của máu chảy trong lòng động mạch. Huyết áp được chi phối bởi lực co bóp của cơ tim và sức cản trở trên thành mạch.

Có rất nhiều cơ chế khác nhau giúp giữ huyết áp cân bằng; trong đó, vai trò của các xoang cảnh và tiểu thể cảnh tại động mạch cảnh là nổi bật nhất. Tuy nhiên, hai thụ quan này lại trở nên ít nhạy cảm hơn khi cơ thể dần dần lão hóa. Điều này dùng để giải thích tại sao những người già hay bị hạ huyết áp tư thế đứng, tức là huyết áp giảm đột ngột khi thay đổi tư thế từ nằm hoặc ngồi sang đứng dậy. Hệ quả là người bệnh sẽ thấy chóng mặt, hoa mắt, choáng váng vì lưu lượng máu đến não bị suy giảm tức thời. Tuy nhiên, nếu lượng máu đến não không hồi phục được nhanh chóng sẽ gây hậu quả nặng nề.

Bên cạnh đó, khi lớn tuổi, động mạch sẽ trở nên dày hơn, cứng hơn và kém linh hoạt do những thay đổi trong mô liên kết của thành mạch máu. Yếu tố này sẽ làm cho huyết áp ở người lớn tuổi sẽ cao hơn và cũng khiến cho tim phải hoạt động mạnh hơn, dẫn đến sự dày lên của các sợi cơ tim, từ đó dễ gây thiếu máu cục bộ cơ tim, nhồi máu cơ tim. Không chỉ như vậy, các thành mao mạch cũng dày lên, làm cản trở tốc độ trao đổi chất dinh dưỡng với các tế bào.

Như vậy, ở người khỏe mạnh nhưng khi tuổi cao thì huyết áp động mạch thường có tăng theo nhưng không vượt quá giới hạn cho phép. Huyết áp bình thường của người già tâm thu tăng thêm 29 mmHg và tâm trương tăng thêm 8,6 mmHg so với lúc còn trẻ. Tuy nhiên, khi chỉ số huyết áp tâm thu tăng trên 160 mmHg và huyết áp tâm trương trên 95 mmHg thì tình trạng tăng huyết áp không còn là hiện tượng bình thường nữa mà cần được can thiệp sớm.

Huyết áp được định nghĩa là áp lực của máu chảy trong lòng động mạch

Nhịp tim được điều khiển bởi nút xoang. Theo đó, nút xoang có nhiệm vụ làm chủ nhịp và xung động sẽ lan khắp cơ tim qua hệ thống dẫn truyền, giúp cho bốn buồng hoạt động nhịp nhàng, phối hợp cùng nhau như một thể thống nhất.

Tuy nhiên, khi lớn tuổi, sự lão hóa sẽ khiến nút xoang và hệ thống dẫn truyền bị xơ hóa; ngoài ra, cấu trúc của tim cũng bị biến đổi làm con đường dẫn truyền không còn được nguyên vẹn, hệ quả là xảy ra các rối loạn nhịp tim.

Mặt khác, hệ tuần hoàn nuôi tim lâu ngày bị xơ vữa, chai cứng cũng làm ảnh hưởng đến sự dinh dưỡng của nút xoang và hệ dẫn truyền. Kết quả của sự suy yếu này làm tần số tim bị chậm hơn, tim đập không đều hay xảy ra những tắc nghẽn trên đường dẫn truyền. Hơn thế nữa, các ổ phát nhịp khác được bộc lộ ra, lấn át vai trò chủ nhịp của nút xoang, khiến nhịp tim đập quá nhanh mà không kiểm soát được, dễ dẫn đến đột tử.

Do những biến đổi sinh lý như trên, hiện tượng huyết áp tăng dần ở người lớn tuổi là không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, khác biệt với người trẻ, việc kiểm soát huyết áp cần thận trọng vì người già lại có thêm nguy cơ tụt huyết áp tư thế.

Huyết áp tăng khiến cơ tim phải tăng sức co bóp, đi kèm với tình trạng xơ vữa động mạch sẽ khiến người bệnh đau thắt ngực, khó thở khi gắng sức. Ban đầu, các triệu chứng này sẽ thoáng qua hay bớt dần sau khi ngồi nghỉ; về lâu dài, các cơn đau sẽ kéo dài hơn, xảy ra liên tục hơn và ngay cả khi chỉ vận động nhẹ. Mặt khác, nếu trong lòng động mạch vành bị tắc nghẽn do mảng xơ vữa, hiện tượng nhồi máu cơ tim sẽ xảy ra, bệnh nhân đau ngực rất dữ dội và khả năng co bóp cơ tim sẽ giảm dần sau đó. Nếu vùng nhồi máu có kích thước lớn, vùng cơ tim bị hoại tử rộng, nguy cơ suy tim hay ngưng tim xảy ra rất cao.

Đối với các bất thường nhịp tim ở người cao tuổi, thường gặp nhất là hội chứng suy nút xoang. Nhịp tim đập chậm hơn hay thậm chí ngưng một khoảng thời gian đáng kể rồi mới khởi kích lại. Trong lúc đó, người bệnh sẽ thấy choáng váng, hoa mắt, chóng mặt, nặng hơn có thể là lơ mơ, ngất xỉu và mất ý thức, dễ té ngã gây tai nạn.

Bên cạnh đó, hiện tượng rung nhĩ cũng thường thấy khi độ tuổi tăng dần. Biểu hiện của rối loạn này là tim đập không đều, hệ quả là làm tăng sự hình thành huyết khối trong buồng tim. Nếu một nhát bóp tim nào đó bơm máu có huyết khối lên não sẽ làm tắc nghẽn mạch máu tưới não, gây ra đột quỵ làm méo miệng, yếu liệt tay chân.

Ngoài ra, khi các ổ loạn nhịp bị bộc lộ do cấu trúc tim dần thoái hóa sẽ làm xuất hiện các cơn nhịp nhanh. Bệnh nhân sẽ cảm thấy đánh trống ngực, tụt huyết áp và cũng có xây xẩm, chóng mặt do giảm tưới máu lên não. Trong đó, đáng sợ nhất là rung thất, một loại rối loạn nhịp tim gây chết người nếu không được cấp cứu kịp thời.

Thường xuyên kiểm tra huyết áp

Huyết áp và nhịp tim ở người cao tuổi đều bị ảnh hưởng ít nhiều bởi tuổi tác. Đây là yếu tố tự nhiên mà hoàn toàn không thể thay đổi được. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều yếu tố khác đi kèm vẫn có khả năng điều chỉnh được. Chính vì vậy, tầm soát, điều trị và phòng ngừa sẽ phần nào giúp duy trì sức khỏe ổn định theo năm tháng.

Cụ thể nhất là việc thường xuyên kiểm tra huyết áp; nếu huyết áp cao, cần uống thuốc hạ áp; hạn chế đứng hay ngồi dậy đột ngột khi đang nằm để tránh chứng hạ huyết áp tư thế. Bên cạnh đó, cần đi khám định kì mỗi 6 tháng đến một năm và tầm soát tiểu đường, rối loạn mỡ máu cũng như các bệnh lý tim mạch khác nói chung. Trong trường hợp bệnh nhân có các triệu chứng bất thường nêu trên mà đo không thấy huyết áp cao, đo điện tim không ghi nhận bất thường thì nên chỉ định theo dõi huyết áp cũng như điện tim liên tục 24 giờ. Từ đó, khả năng phát hiện bệnh lý sẽ tăng cao hơn và lập được kế hoạch điều trị sớm.

Ngoài ra, chế độ ăn uống đóng vai trò vô cùng quan trọng. Khuyến khích ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ như gạo lứt, rau xanh, quả chín. Nên ăn các loại thực phẩm nhiều acid béo omega 3 như cá hồi, cá thu... Không nên ăn mỡ, nội tạng động vật, các loại sản phẩm chế biến sẵn và chứa nhiều muối như cá hộp, thịt muối, dưa cà muối, các món kho, rim, muối, các loại nước sốt, nước chấm mặn. Bỏ thuốc lá, hạn chế các loại đồ uống có cồn như bia, rượu.

Song song đó, người cao tuổi vẫn cần động viên tập thể dục thường xuyên giúp giữ cho động mạch đàn hồi tốt. Ngoài ra, một giấc ngủ ngon, tránh lo âu, căng thẳng cũng góp phần hạ được huyết áp, giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và tử vong nói chung.

Tóm lại, cao tuổi không phải là bệnh nhưng lại là điều kiện để các bệnh lý phát sinh ra nhiều hơn. Với những tiến bộ y khoa như ngày nay, các biến cố tim mạch và huyết áp ở người cao tuổi từng bước được kiểm soát và đề phòng, giúp tuổi thọ kéo dài hơn. Hiểu biết những vấn đề trên, tuân thủ và theo dõi định kì sẽ giúp người cao tuổi tận hưởng thêm nhiều năm vui sống.

Là một trong những chuyên khoa trọng điểm của bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, chuyên khoa Tim mạch bao gồm những Giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Chuyên khoa 2, Thạc sĩ giàu kinh nghiệm, có uy tín lớn trong lĩnh vực điều trị nội khoa, ngoại khoa, thông tim can thiệp và ứng dụng các kỹ thuật cao cấp trong việc chẩn đoán và điều trị bệnh lý tim mạch.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!

Đo huyết áp lúc nào cho chính xác?

Nhịp tim bình thường đập bao nhiêu lần mỗi phút?

XEM THÊM:

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Đỗ Nguyễn Thùy Đoan Trang - Trưởng nhóm Tuần hoàn ngoài cơ thể - Trung tâm Tim mạch - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Người cao tuổi bị tăng huyết áp là vấn đề không còn mới hiện nay, nhất là tình trạng này ngày càng gia tăng và gây ảnh hưởng nhất định đến cuộc sống bình thường. Vậy làm sao để phòng tránh và điều trị tăng huyết áp ở người cao tuổi?

Song song với tình trạng dân số già là tình trạng tăng huyết áp ở người cao tuổi trên toàn thế giới. Theo Viện Tim mạch Quốc gia Việt Nam năm 2015, tỷ lệ tăng huyết áp chung là 47,3%, chiếm đến 60% ở người trên 60 tuổi và trên 80% ở người trên 80 tuổi.

Tăng huyết áp nói chung và tăng huyết áp ở người cao tuổi nói riêng là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm khác nhau. Tăng huyết áp là rối loạn bao gồm nhiều yếu tố, người cao tuổi bị tăng huyết áp có sự khác biệt so với các nhóm tuổi khác như:

  • Tăng độ nhạy với muối natri, tăng đáp ứng với điều trị lợi tiểu, giảm hoạt tính hệ renin-angiotensin-aldosterone [RAA]
  • Tăng huyết áp tâm thu đơn độc thường gặp hơn
  • Tăng độ cứng thành động mạch
  • Rối loạn chức năng nội mô
  • Tăng tần suất tăng huyết áp áo choàng trắng.

Người cao tuổi sức khỏe thường suy giảm, chính vì vậy tăng huyết áp ở người cao tuổi thường gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:

  • Suy tim là biến chứng đầu tiên, có đến 90% bệnh nhân suy tim với nguyên nhân là tăng huyết áp. Đây là biến chứng vô cùng nguy hiểm bởi nó diễn ra thầm lặng trong thời gian dài, nguy cơ tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời.
  • Đột quỵ.
  • Các biến chứng về não có thể gặp do tăng huyết áp như xuất huyết não, nhồi máu não, thiếu máu não.
  • Tăng huyết áp ở người già có thể gây ra suy thận do màng lọc của tế bào thận bị hỏng dẫn đến tình trạng đi tiểu ra protein.
  • Mạch máu võng mạc bị tổn thương, xuất huyết võng mạc, thị lực suy giảm thậm chí là mù lòa.
  • Tiểu đường và tăng huyết áp thường đi kèm với nhau, chính vì vậy người bệnh tăng huyết áp cần lưu ý khám sức khỏe định kỳ để sớm phát hiện bệnh tiểu đường nếu có.

Người cao tuổi bị tăng huyết áp có thể gặp biến chứng tiểu đường

Để cải thiện chất lượng sống cũng như duy trì tuổi thọ dài lâu, việc cân bằng huyết áp là điều vô cùng quan trọng nhất là khi người cao tuổi là nhóm có nguy cơ cao bị tăng huyết áp. Mặc dù tăng huyết áp nguy hiểm nhưng việc điều trị căn bệnh này chủ yếu dựa vào việc thay đổi lối sống hằng ngày. Sau đây là những biện pháp phòng tránh và điều trị tăng huyết áp ở người cao tuổi bạn nên biết:

  • Sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp ở người già theo chỉ định của bác sĩ, một vài loại thuốc thường được sử dụng như thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn beta, thuốc ức chế men chuyển, thuốc giãn mạch...
  • Người cao tuổi tăng huyết áp nên thường xuyên kiểm tra huyết áp tại nhà, điều này giúp theo dõi được tình trạng huyết áp cũng như có sự chuẩn bị cho vấn đề cao huyết áp có thể xảy ra. Tuy nhiên bên cạnh việc kiểm tra huyết áp, người cao tuổi nên đi khám sức khỏe định kỳ, đây là biện pháp hữu hiệu nhất để phát hiện và điều trị những vấn đề liên quan đến sức khỏe, trong đó có tăng huyết áp.
  • Hạn chế ăn nhiều muối: Nhiều nghiên cứu y khoa chỉ ra mối liên hệ mật thiết giữa muối và tình trạng tăng huyết áp. Khi nạp quá nhiều muối vào cơ thể so với mức cần thiết, lượng Na+ sẽ bị vận chuyển vào tế bào cơ, gây ra tình trạng tăng huyết áp. Ăn nhạt hơn là biện pháp hữu hiệu giúp người già hạn chế tình trạng này xảy ra.
  • Giảm cân: Cân nặng có ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng tăng huyết áp, nghĩa là người béo phì có nguy cơ tăng huyết áp gấp đôi so với người bình thường. Chính vì vậy việc giảm cân đối với người béo phì và duy trì cân nặng lý tưởng đối với người bình thường là vô cùng quan trọng trong phòng tránh và cả điều trị tăng huyết áp.
  • Bỏ thuốc lá: Lượng cholesterol tốt có trong máu sẽ suy giảm do hút nhiều thuốc khiến nguy cơ đông máu gia tăng và khó nhận biết các triệu chứng đau ngực, khiến người bệnh không kịp thời nhận biết những nguy cơ của cơ thể. Ngoài ra, hút thuốc còn làm giảm hoạt động của hệ thống tim mạch, nhịp tim tăng cao hơn, gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm khác cho người cao tuổi.
  • Tập thể dục hằng ngày: Rèn luyện cơ thể không chỉ tốt cho người cao tuổi nói riêng mà có nhiều lợi ích cho mọi lứa tuổi. Chỉ cần đi bộ nhanh khoảng 30 phút mỗi ngày cũng giúp người cao tuổi phòng tránh nhiều bệnh lý nguy hiểm như bệnh đái tháo đường, tim mạch và cả tăng huyết áp.
  • Chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tăng cường ăn nhiều chất xơ, chất béo có nguồn gốc thực vật, các loại hạt có tác dụng hạ cholesterol xấu trong cơ thể.
  • Hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu bia, cà phê... Các chất này thường gây ảnh hưởng nhất định đến huyết áp, đặc biệt là người cao tuổi.

Việc duy trì chế độ ăn uống khoa học cùng lối sống lành mạnh sẽ giúp huyết áp ở người cao tuổi sớm trở lại trạng thái cân bằng và hạn chế tối đa nguy cơ mắc những bệnh lý thường gặp.

Một chế độ ăn uống khoa học giúp phòng tăng huyết áp ở người già

Bên cạnh đó để đảm bảo an toàn và yên tâm về tình trạng sức khỏe, hiện Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có triển khai gói khám sức khỏe tổng quát dành cho mọi đối tượng. Đặc biệt khi thực hiện gói khám này người cao tuổi sẽ được đánh giá sức khỏe một cách toàn diện thông qua các xét nghiệm chức năng gan, thận, mức cholesterol máu, triglycerid máu, đường máu, huyết áp... Quy trình kiểm tra được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ giàu chuyên môn, có nhiều năm kinh nghiêm trong nghề kết hợp cùng hệ thống máy móc hiện đại. Do đó, khách hàng hoàn toàn có thể an tâm về chất lượng y tế tại bệnh viện Vinmec.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!

XEM THÊM:

Video liên quan

Chủ Đề