Tài liệu ôn thi học sinh giỏi môn Toán 11
Show
Kì thi học sinh giỏi Toán 11 là cuộc thi dành cho các bạn học giỏi Toán lớp 11. Đây là cuộc thi sẽ đánh giá năng lực của các bạn học sinh giỏi qua các đề thi học sinh giỏi. Do đó, để bổ trợ cho các bạn trong quá trình ôn thi học sinh giỏi. Chúng tôi có tổng hợp 30 đề thi hsg Toán 11 chọn lọc có đáp án chi tiết. Mời các bạn tham khảo tài liệu bên dưới. Tổng quan về đề thi hsg Toán 11.Trong cuộc thi học sinh giỏi, các bạn sẽ phải trải qua các vòng thi để đến được vòng cao nhất và khó nhất. Và ở đây chúng tôi có tổng hợp các đề thi học hsg Toán 11 cấp tỉnh. Đây là một vòng thi khó để các bạn có thể đến vòng thi học sinh giỏi toàn quốc. Cấu trúc đề thi học sinh giỏi sẽ khác với cấu trúc đề tự luận thi học kì. Nó bao gồm 8 -10 câu bài tập. Trong đó, đề thi sẽ chứa toàn bộ kiến thức của chương trình Toán 11 và toàn bài tập nâng cao của các dạng toán lớp 11. Về phần đại số và hình học thường sẽ được phân bố theo tỉ lệ 80 : 20. Có thể bạn quan tâm: Chuyên đề về nhị thức Newton - Toán lớp 11 Bí quyết đạt điểm cao trong đề thi hs giỏi Toán lớp 11.Đề thi học sinh giỏi Toán lớp 11 rất khó, nó chứa toàn bộ các bài tập nâng cao. Do đó, để đạt điểm cao trong cuộc thi học sinh giỏi. Các bạn cần chuẩn bị kiến thức một cách chắc chắn nhất. Các bạn cần rèn luyện thật nhiều bài tập nâng cao cùng với 30 đề thi hsg Toán 11 chọn lọc có đáp án chi tiết và các tài liệu tham khảo khác. Chúc các bạn thi tốt. Tải tài liệu miễn phí ở đây Sưu tầm: Thu Hoài Tuyển tập đề thi học sinh giỏi môn toán lớp 11 có lời giải và đáp án chi tiết hay nhất cho các em và quý thầy cô tham khảo. Tổng hợp các dạng đề thi hsg môn toán lớp 11 cấp trường, cấp huyện và cấp tỉnh mới nhất. Tất cả đều được chúng tôi sưu tầm từ những năm 2017, 2018, 2019, 2020.. Có rất nhiều đề thi hsg môn toán và đề thi olympic toán lớp 11 được chúng tôi cập nhật liên tục từ các trang tài liệu lớn như 123doc.net hoặc tailieu.vn và violet. Nếu các em và quý thầy cô thấy hữu ích hãy like và share để ủng hộ chúng tôi nhé.
I. PHƯƠNG TRÌNH 1. Không có tham số Dạng 1: Biến đổi tương đương Giải phương trình Lời giải +Biến đổi phương trình tương đương : Giải phương trình Lời giải Điều kiện: Nhận thấy là một nghiệm của phương trình. Xét Khi đó phương trình đã cho tương đương với Vì nên và Suy ra vì vậy Do đó phương trình Vậy phương trình đã cho có 2 nghiệm là hoặc [Đề thi hsg Bắc Sơn, Lạng Sơn] Giải phương trình sau : Lời giải Giải phương trình: ,với . Hướng dẫn giải. Giải phương trình . Hướng dẫn giải. Tìm được nghiệm duy nhất x=2/3 Tìm nghiệm nguyên của phương trình . Hướng dẫn giải Ta có: Vì 7 là số nguyên tố nên ta có các trường hợp sau: ; ; ; Giải ba hệ phương trình trên ta được: . (THPT Quảng Xương 2 – Thanh Hóa, 2009-2010) Giải phương trình: Hướng dẫn giải Đặt ta được Giải ta được suy ra Dạng 2: Đặt ẩn phụ Giải phương trình trên tập số thực: (1). Hướng dẫn giải Điều kiện: . không là nghiệm của phương trình. . Đặt . Phương trình trở thành: . Khi đó ta có: . Vậy . Giải phương trình sau trên tập số thực: . Hướng dẫn giải Phương trình (1) . Đặt . Ta có phương trình: (*). . Phương trình (*) . Vậy . Giải phương trình sau trên tập số thực: . Hướng dẫn giải Đặt . Điều kiện: Ta có: Thay vào phương trình ta được: +) : phương trình vô nghiệm do Vậy là nghiệm phương trình. Giải phương trình sau Lời giải Nhận xét rằng không là nghiệm của phương trình đã cho. Suy ra . Chia cả hai vế của phương trình cho rồi đặt , ta có phương trình Xét hàm số . Ta có hàm số liên tục trên và . Suy ra hàm số luôn đồng biến trên khoảng . Khi đó phương trình đã cho có dạng (do ) Vậy phương trình đã cho có nghiệm là và . Giải phương trình sau : Lời giải Đặt . Điều kiện xác định: Đặt Ta có . Phương trình đã cho trở thành (tm đk). Vậy phương trình đã cho có nghiệm là Giải phương trình: (1) Điều kiện: và do đó và . (1) Đặt: a = 8 + 4 > 1, t = x2 – 2x -12. Điều kiện: t > 0. Do đó: (1) lna + 1(t + 1) = lnat Cách 1: (1) lna + 1(t + 1) = lnat . Từ (I) ta được: y = 1: là nghiệm của (2). y < 1: , y < 1: . Nên (2) có nghiệm duy nhất: y = 1. Do đó: (1) t = a x2 – 2x – 12 = 8 + 4 ( thỏa *) x2 – 2x – 20 - 4 = 0 x = 2 + 2 hoặc x = -2. Vậy phương trình đã cho có hai nghiệm: x = 2 + 2 hoặc x = -2. Cách 2: Xét hàm số y = f(t) = lna + 1(t + 1) - lnat (a >1 Ta được: vì a > 1, nên hàm số giảm trên (0; +) và ta có f(t) = 0 có nghiệm t = a nên f(t) có nghiệm duy nhất t = a. Vậy: (1) (1) lna + 1(t + 1) = lnat t = a x2 – 2x – 12 = 8 + 4 ( thỏa *) x2 – 2x – 20 - 4 = 0 x = 2 + 2 hoặc x = -2. Vậy phương trình đã cho có hai nghiệm: x = 2 + 2 hoặc x = -2. Giải phương trình: (1). nên điều kiện là: x -1. x2 + 2x + 2 = (x +1) + (x2 + x + 1), đặt , Với điều kiện x -1: (1) trở thành: 3(a2 + b2) = 10ab 3a2 – 10ab + 3b2 = 0 (a – 3b)(3a – b) = 0 a = 3b hay a = b/3. a = 3b =3 x + 1 = 9(x2 + x + 1) 9x2 + 8x + 8 = 0 (vô nghiệm) a = b/3 3a = b 3 =9(x + 1) = x2 + x + 1 x2 - 8x - 8 = 0 Vậy phương trình có hai nghiệm:. Giải phương trình : Điều kiện: x -1 +) Nếu x > 3 thì: x- 3x + 2 = (x – 1) - 3(x- 1) > 4(x – 1) – 3(x – 1) = x – 1 > Chứng tỏ x > 3 không thỏa mãn Với -1 x 3 Đặt x = 2cost + 1 ( 0 t ) Khi đó phương trình trở thành: (2cost + 1) - 3(2cost + 1) + 2 = 8cost – 6cost = 2cos3t = 2cos cos3t = cos Giải phương trình Hướng dẫn giải Điều kiện xác định: Đặt Ta có . Phương trình đã cho trở thành . Đối chiếu điều kiện ta được nghiệm là [Đề chọn hsg tỉnh Trà Vinh, 2014-2015] Giải phương trình : [Đề thi hsg tỉnh Vĩnh Long, 2015-2016] Giải phương trình Lời giải Phương trình tương đương với Đặt , ta có phương trình Vì nên Tập nghiệm Giải phương trình: ,với Hướng dẫn giải. Từ pt ta thấy (1) Đặt: Pt trở thành: Giải phương trình Giải phương trình: . Hướng dẫn giải. Đặt từ phương trình ta có Như vậy: ngược hướng Suy ra: (1) Giải (1) và thử lại ta thấy phương trình đã cho có nghiệm là Giải phương trình: ,với Hướng dẫn giải. Đk: Đặt Ta có: Vậy phương trình có một nghiệm: , Giải phương trình: . Giải phương trình: Hướng dẫn giải. Phương trình đã cho có điều kiện Với điều kiện trên ta có: Đặt ta có: Với ta có : So với điều kiện , phương trình đã cho có nghiệm Giải phương trình sau trên tập số thực: . Hướng dẫn giải. Điều kiện: Đặt (), ta thu được hệ Suy ra Do vậy Thay vào, thử lại thấy thỏa mãn. Đáp số: Giải phương trình: . Hướng dẫn giải. = 0 (x = 0 không là nghiệm) Đặt ta được So với điều kiện ta được So với điều kiện , ta được Giải phương trình sau: với . Hướng dẫn giải. Đặt . Khi đó phương trình trở thành: (*) (*) Với thì có một nghiệm là Với thì có một nghiệm là Khi thì hoặc . Khi thì hoặc . Giải phương trình . Hướng dẫn giải. Điều kiện Đặt ta có Phương trình đã cho trở thành Ta có nên Ta được phương trình Với thì Với thì Giải phương trình . Hướng dẫn giải. Ta có phương trình tương đương với Xét (1), đặt , suy ra và . Ta được . Từ đó suy ra . Thử lại ta được nghiệm của phương trình là và . Giải phương trình . Hướng dẫn giải Phương trình tương đương với . Đặt , ta có phương trình Vì nên Tập nghiệm . (Chuyên Hưng Yên ) Giải phương trình Hướng dẫn giải Đặt , ta được hệ:Trừ vế với vế hai phương trình trên, ta được: TH1: TH2: phương trình vô nghiệm. Vậy phương trình đã cho có ba nghiệm: Giải phương trình : . Hướng dẫn giải Đặt . Từ phương trình đã cho ta có : (*) Ta có : (*) Với ta có Đặt từ phương trình (**) ta có :(***) Dùng máy tính điện tử hoặc khảo sát hàm số trên ta thấy (***) có một nghiệm duy nhất Ta biểu diễn dưới dạng: Ta có : nên có thể chọn sao cho : Vậy ta có : Như vậy được chọn là nghiệm của phương trình : Suy ra: Ta tìm được nghiệm của (***) là .Suy ra : Vậy phương trình đã cho có hai nghiệm ; Giải phương trình sau: . Hướng dẫn giải: Ta có: Đặt ,. Phương trình trở thành: Dạng 3. Sử dụng hàm số Giải các phương trình sau: a) b) . Giải phương trình sau: a) b) Giải phương trình . Giải phương trình: Phương trình đã cho tương đương với: Xét x = 0; x = 1: Thay vào (1) ta thấy đều thỏa nên phương trình có các nghiệm: x = 0; x = 1. Xét x 0; x 1: Khi đó (1) Với t 0, xét hàm số: . * Với t > 0 thì 3t – 1 > 0 f(t) > 0 và với t < 0 thì 3t – 1 < 0 f(t) > 0, do đó: Vì (2) f(x) + f(x2 – 1) = 0 nên (2) vô nghiệm. Vậy phương trình đã cho có tất cả là 3 nghiệm: x = 0; x = 1. [Đề chọn hsg tỉnh Trà Vinh, 2014-2015] Giải phương trình : Giải phương trình: . Ta có (1). Đặt thì do đó đồng biến và liên tục trên . Từ đó: . . Vậy phương trình đã cho có 3 nghiệm. Giải phương trình (1) Hướng dẫn giải Có không là nghiệm của (1) Xét , chia hai vế cho , được Đặt , khi đó có PT Suy ra Xét hàm số .Vì f(t) là hàm số đồng biến trên R nên = Giải tìm được y = 0 (loại); Tính x theo Tập nghiệm của phương trình (1) là Giải phương trình . Hướng dẫn giải. Điều kiện: Phương trình Ta có: x = 0, x = 5 không là nghiệm phương trình. Xét hàm số ; ta có: (*) Áp dụng (*) với Ta có: . Vậy là nghiệm phương trình. Giải phương trình . Hướng dẫn giải. Đặt ta được: (*) Xét hàm số trên có hàm số đồng biến trên ; (*) Thử lại, ta được: là nghiệm phương trình. Giải phương trình : trên . Hướng dẫn giải Đặt .Với ta có . Phương trình đã cho trở thành : (*) Với Ta có: Vậy trên phương trình đã cho có nghiệm . Giải phương trình: . Lời giải Biến đổi phương trình: (1) Đa thức có tối đa 3 nghiệm và ta có: ; ; ; . liên tục trên khoảng và , , nên có 3 nghiệm trên khoảng . Do có đúng 3 nghiệm trong khoảng , nên ta có thể đặt với . Phương trình (1) trở thành: (do ) (với ) hay hay . Giải phương trình sau: . Hướng dẫn giải Điều kiện . Đặt . Từ phương trình đã cho ,ta có hệ phương trình: Đặt S = x + y; P = xy đưa đến hệ phương trình: Kết hợp với điều kiện, nghiệm pt đã cho là:. Giải phương trình:. (Chưa giải) Giải phương trình: (Chưa giải) Dạng 3: Sử dụng hàm số Cho phương trình: với. Chứng minh rằng với mỗi số nguyên thì phương trình có một nghiệm dương duy nhất Hướng dẫn giải: Xét hàm số với nguyên, (1) +) Ta có: . Do nên khi thì Vậy là hàm số đồng biến trên . Lại có: ( vì nguyên và ) Ta có: và liên tục, đồng biến nên phương trình có nghiệm duy nhất trên . +) Mặt khác với thì suy ra với mọi Như vậy ta đã chứng minh được (1) có nghiệm dương duy nhất với mọi nguyên, Cho phương trình: . Chứng tỏ phương trình (1) có đúng 5 nghiệm. Với là nghiệm của phương trình nghiệm, tính tổng: Hướng dẫn giải 1. Xét hàm số: . * f(x) là hàm số xác định và liên tục trên R. * Ta có: ; Phương trình có 5 nghiệm phân biệt sao cho: * Ta có là nghiệm của (1) nên: Do đó: Xét biểu thức: Đồng nhất thức ta được: Do vậy: Mặt khác: Với ta được: và Do đó: Vậy: . Dạng 4: Đánh giá Tìm tất cả các nghiệm nguyên dương của phương trình: Hướng dẫn giải Xem (1) là phương trình bậc hai ẩn x ta có: (1) . * Để (1) có nghiệm x nguyên điều kiện cần là: ( k nguyên, không âm) * Lại xem là phương trình bậc hai ẩn y . Để có nghiệm nguyên y điều kiện cần là là một số chính phương (m nguyên dương). Do và 16 = 16.1 = 8.2 = 4.4 nên ta có các trường hợp. +) TH1: suy ra phương trình (1) có nghiệm . +) TH2: suy ra phương trình (1) có nghiệm . +) TH3 : Loại. [Đề xuất, Chuyên Hùng Vương Phú Thọ, DHĐBBB, 2015] Giải phương trình Lời giải Điều kiện: Nhận thấy là một nghiệm của phương trình. Xét Khi đó phương trình đã cho tương đương với Vì nên và Suy ra vì vậy Do đó phương trình Vậy phương trình đã cho có 2 nghiệm là hoặc [Đề thi hsg tỉnh Nghệ An, bảng A, 2015-2016] Ký hiệu là số nguyên lớn nhất không vượt quá x. Giải phương trình Hướng dẫn giải Ta có pt Vậy . Có tham số Tìm m để phương trình sau có hai nghiệm phân biệt .(1) Hướng dẫn giải Đặt ; điều kiện: . Ta có: (2) Pt (2) có hai nghiệm phân biệt .Vậy . Thay vào phương trình ta được: (3) Đặt . Ta có: số giao điểm của (C) và (d) là số nghiệm phương trình (3). Phương trình (1) có hai nghiệm phân biệt khi phương trình (2) có đúng 1 nghiệm. Xét hàm số ; . Cho . Bảng biến thiên t1 2 +∞ y’ 0 +y8 +∞ 7 Vậy phương trình (1) có hai nghiệm phân biệt . Tìm tất cả các giá trị của tham số để phương trình sau có ba nghiệm phân biệt lập thành một cấp số nhân: Hướng dẫn giải Phương trình đã cho tương đương: . Phương trình đã cho có ba nghiệm phân biệt khi và chỉ khi (1) có hai nghiệm phân biệt khác 1, hay: (*). Khi đó, PT đã cho có ba nghiệm và , trong đó là nghiệm của (1). Theo định lý Viet ta có (2). Xét các trường hợp sau: *) Nếu (3). Từ (2) và (3) ta có hệ: . *) Nếu (4). Từ (2) và (4) ta có hệ: . Vậy, có ba giá trị của m thỏa mãn yêu cầu bài toán là:. Tìm các giá trị của tham số m để phương trình có nghiệm Hướng dẫn giải. Lời giải: Điều kiện: PT (1) (2) Đặt Ta có: ; Do đó : Phương trình (2) trở thành (3) Xét hàm số , Ta có : Bảng biến thiên : Phương trình (1) có nghiệm phương trình (3) có nghiệm Tìm để phương trình sau (ẩn ) chỉ có một nghiệm. Cho hai phương trình sau: (1) (2) (a là tham số, x là ẩn số) Tìm a để số nghiệm của phương trình (1) không vượt quá số nghiệm của phương trình (2). Cho phương trình: có một nghiệm không nhỏ hơn 4. Chứng minh rằng phương trình có nghiệm. Với mỗi số tự nhiên , gọi là số nghiệm của phương trình . Tính giới hạn sau Lời giải Giả sử là một nghiệm của phương trình , khi đó mọi nghiệm của phương trình trên có dạng Vì x 0 và y 0 nên . Suy ra Suy ra Kết hợp với , ta có . Vậy Tìm các giá trị của tham số m để phương trình sau có nghiệm . Hướng dẫn giải. Điều kiện : PT (1) (2) Đặt , Do Phương trình (2) trở thành : (3) Xét hàm số , Ta có : Bảng biến thiên : Phương trình (1) có nghiệm phương trình (3) có nghiệm Cho phương trình . Tìm m để phương trình có nghiệm thực. Hướng dẫn giải. Với tập xác định , Phương trình đã cho tương đương với . Đặt t = thì t 0; 3) Xét hàm số ; f’(t) = ; f’(t) = 0 t = - 4 hoặc t = 2. Bảng biến thiên của hàm số f(t) trên đoạn 0; 3 Phương trình đã cho có nghiệm x - 2; 4) Đường thẳng y = m cắt đồ thị hàm số f(t), t 0; 3 - 6 ≤ m ≤ - 2 Cho phương trình: , với m là tham số. Tìm tham số m để phương trình có nghiệm thực. Hướng dẫn giải. Điều kiện: .Đặt với Ta có: ; suy ra: Do nên phương trình trở thành: Tìm m để pt sau có nghiệm . Hướng dẫn giải. . Ta đưa pt về dạng đẳng cấp Từ pt suy ra Chia hai vế pt cho , ta được Đặt , lập bbt với tìm được P t trở thành (1) Phương trình ban đầu có nghiệm khi và chỉ khi pt (1) có nghiệm thuộc t thuộc (0;2). Tìm được (Chuyên Hưng Yên). Giả sử với hai số dương thì phương trình có các nghiệm đều lớn hơn 1. Xác định giá trị của để biểu thức đạt giá trị nhỏ nhất và tìm giá trị nhỏ nhất đó (là số nguyên dương cho trước). Hướng dẫn giải Gọi là các nghiệm của phương trình đã cho. Theo định lý Vi-et ta có Theo bất đẳng thức AM - GM ta được hay Theo bất đẳng thức thì hay Suy ra , do (*) Do đó ta có Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi Khi đó phương trình có ba nghiệm trùng nhau và đều bằng Vậy giá trị nhỏ nhất của là khi Giải phương trình . Tìm để BPT sau vô nghiệm: Giải bất phương trình Chứng minh phương trình: có ít nhất 2 nghiệm với Hướng dẫn giải Xét phương trình: (1) Xét hàm số: sao cho sao cho Hàm số liên tục trên các đoạn và phương trình có ít nhất 1 nghiệm và ít nhất 1 nghiệm Vậy phương trình có ít nhất 2 nghiệm. Cho các phương trình: (1) (2) trong đó x là ẩn số và m là tham số (0 < m < 1). 1) Chứng tỏ rằng phương trình (1) có đúng 2 nghiệm phân biệt và 1 nằm trong khoảng nghiệm. 2) Chứng minh phương trình (2) có nghiệm. (Chưa giải) Cho phương trình. Tìm tất cả các giá trị của m để phương trình trên có 3 nghiệm phân biệt thoả mãn điều kiện: . (Chưa giải) Tìm điều kiện của tham số a, b để phương trình sau có các nghiệm lập thành cấp số cộng: (Chưa giải) Tìm m để phương trình sau có nghiệm duy nhất: (Chưa giải) Tìm các giá trị của a để phương trình sau chỉ có một nghiệm: (Chưa giải) Giả sử phương trình có 3 nghiệm phân biệt. Hãy xét dấu của biểu thức: Hướng dẫn giải + Tập xác định: R. là tam thức bậc hai có biệt số + Pt: có 3 nghiệm phân biệt nên có 2 nghiệm phân biệt và + Suy ra: (là hai nghiệm của phương trình ). + Thực hiện phép chia đa thức ta được: Suy ra + + Vì là 2 nghiệm của phương trình: nên Do đó: . suy ra: + Vì và nên Cho phương trình: . a/ Giải phương trình khi b/ Tìm để phương trình có nghiệm. Hướng dẫn giải Câu a: +Đặt u = v = . +Ta có hệ +Hàm số có nên f(u) tăng trên [1; + ). + và tăng nên hệ (I) chỉ có một nghiệm: từ đó ta có nghiệm của phương trình là: . Câu b: + ) tăng trên [1; + ) mà nên phương trình có nghiệm khi hay Giải và biện luận phương trình theo tham số m: Hướng dẫn giải (1). +Điều kiện: Đặt Phương trình trở thành: . Xét tam thức bậc hai có: +Trường hợp 1: t = 0 là nghiệm của (2).Khi đó ta có m = . + m = : (2) nên (1) lgcosx = 0 cosx = 1x =2k, kZ. + m =-: (2) nên (1) +Trường hợp 2: Phương trình (2) có 2 nghiệm t1, t2 khác 0 (t1 t2): . Với điều kiện (1) có nghiệm nên ta chỉ cần xét 2 trường hợp sau: a/; b/ a/ . Khi đó (2) có hai nghiệm t1, t2 âm nên (1) có các họ nghiệm:. b/ Khi đó (1) . +Kết quả: + : (1) có nghiệm: . + : (1) có nghiệm: + : (1) có nghiệm: + (1) có nghiệm . + : (1) vô nghiệm. + : (1) có nghiệm + : (1) có nghiệm: . BÀI TẬP CHƯA CÓ LỜI GIẢI 1. Giải phương trình: . 2. Giải phương trình: 3. Cho trước các số nguyên dương Chứng minh rằng phương trình có vô số nghiệm nguyên dương. 4. Giải phương trình: . Trong đó a là tham số. 5. Giải phương trình: 6. Giải các phương trình sau: a) ; b) . c) 7. Giải phương trình: |